สมุนไพรดีหมี

ดีหมี Cleidion spiciflorum (Burn.f.) Merr. ชื่อพ้อง C. javanicum Bl.
บางถิ่นเรียกว่า ดีหมี ดินหมี (ลำปาง) กาดาวกระจาย (ประจวบคีรีขันธ์) กาไล กำไล (สุราษฎร์ธานี) คัดไล (ระนอง) จ๊ามะไฟ มะดีหมี (เหนือ) เซยกะชู้ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน).

ไม้ต้น -> ไม่ผลัดใบ สูง 10-20 ม. เปลือกสีเทาดำ เกลี้ยง.
ใบ -> เดี่ยว เรียงสลับกัน รูปรี ขอบขนาน หรือ รีแกมรูปหอก โคนใบแหลม หรือ มน ขอบใบหยักตื้นและห่าง หรือ เรียบ. ปลายใบแหลม มีติ่งแหลมยื่นยาวออกไปเล็กน้อย กว้าง 3.5-8 ซม. ยาว 10-22 ซม. เส้นแขนงใบมี 6-10 คู่ มีขนเป็นกระจุกเล็ก ๆ ที่มุมระหว่างเส้นกลางใบกับเส้นแขนงใบ. ก้านใบยาว 2-6 ซม.
ดอก -> ดอกเพศผู้ และดอกเพศเมียอยู่ต่างต้นกัน. ดอกเพศผู้ ออกเป็นช่อยาวตามง่ามใบ หรือ ใกล้ยอด ยาว 8-21 ซม. ก้านดอกยาว 1-2 มม. กลีบรองกลีบดอกรูปกลม มี 1-2 มม. กลีบรองกลีบดอกรูปกลม มี 3 กลีบ เกสรผู้จำนวนมาก เรียงกันเป็นกระจุกกลม อยู่บนฐานรูปกรวย ก้านเกสรไม่ติดกัน. ดอกเพศเมีย ออกเดี่ยว ๆ ตามง่ามใบ ก้านดอกยาว 4-5 ซม. กลีบรองกลีบดอก มี 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยม ปลายแหลม รังไข่ 1 อัน ภายในมี 2-3 ช่อง มีไข่อ่อนช่องละ 1 หน่วย ท่อรังไข่โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็นแฉกยาว ๆ 2-3 แฉก.
ผล -> รูปค่อนข้างกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 2-3.5 ซม. ยาวประมาณ 1.5 ซม. เมล็ด กลม ผิวเกลี้ยง สีขาว เส้นผ่าศูนย์กลาง 8-15 มม.

นิเวศน์วิทยา

ขึ้นในป่าดงดิบ.

สรรพคุณ

ต้น -> น้ำต้มเปลือก กินเป็นยาแก้ปวดท้อง
ใบ -> มีพิษ น้ำต้มใบ เมื่อดื่มมาก ๆ อาจทำให้สตรีแท้งบุตรได้
เมล็ด -> กินเป็นยาระบาย

รูปภาพจาก:drfarrahcancercenter.com,pharmacy.mahidol.ac.th,สมุนไพร