-
-
พิกัดโกษฐ์
-
พิกัดเกสร
-
คณาเภสัช
-
ชื่อพฤกษศาสตร์ของต้นพืชคืออะไร?
-
อนุกรมวิธานพืชกับชื่อพฤกษศาสตร์ของพืช
-
ประเภทผลิตผลจากพืช
-
เครื่องปรุง(คณาเภสัช)
-
ประเภทส่วนต่างๆของพืชชนิดเดียวกันใช้ร่วมกันส่วนต่างๆของพืชชนิดเดียวกัน
-
ประเภทเมล็ด
-
หมูหริ่ง
-
หมูป่า
-
หมีที่พบในประเทศไทย
-
เสือโคร่ง
-
โคโรค
-
วัว
-
เลียงผา
-
ลิ่น
-
แรด
-
เม่น
-
แพะ
-
อำพัน
-
ลำพันแดง
-
ปลาพะยูน
-
ช้าง
-
สมุนไพรจันทน์ชะมด
-
ชะมดเชียง
-
สมุนไพรชะมดต้น
-
ควาย
-
น้ำมันขนแกะ
-
โกษฐ์สิงคี
-
เขาสัตว์อื่นที่ใช้แทนเขากุยได้
-
กุย
-
เขากวางอ่อน
-
โหรามิคสิงคี
-
กวาง
-
สัตว์ชั้นเลี้ยงลูกด้วยนม
-
รังนกอีแอ่น
-
อีแอ่น
-
อีแอ่นกินรัง
-
พญาแร้ง
-
อีแก
-
อีกากับนกกาเหว่า
-
อีกา
-
นกยูง
-
นกกะลิง
-
นกกวัก
-
นกกระจอก
-
ไก่ป่า
-
ไก่บ้าน
-
ชั้นสัตว์ปีก
-
กระดองเต่าเหลือง
-
เต่านา
-
วงศ์เต่าบก
-
วงศ์เต่าน้ำจืด
-
เต่าในประเทศไทย
-
กระดองตะพาบจีน
-
ตะพาบน้ำ
-
จระเข้
-
งูเห่า
-
งูเหลือม
-
จงโคร่ง
-
คางคก
-
ปลาร้า
-
ปลาดุก
-
ปลาช่อน
-
หูฉลาม
-
หมวดคอร์ดาตา
-
แมงมุม
-
ปูทะเล
-
กุ้ง
-
หมาร่า
-
แมลงสาบ
-
มดลี่
-
มดแดง
-
สมุนไพรแสมสาร
-
สมุนไพรเพกา
-
สมุนไพรเจตมูลเพลิงขาว
-
สมุนไพรคำฝอย
-
สมุนไพรกะทือ
-
สมุนไพรกำลังกระบือ
-
สมุนไพรขับประจำเดือน
-
สมุนไพรเสลดพังพอน
-
สมุนไพรเลี่ยน
-
สมุนไพรลิ้นงูเห่า
-
สมุนไพรพิลังกาสา
-
สมุนไพรใบระนาด
-
สมุนไพรเทียนดอก
-
แก้โรคผิวหนัง
-
สมุนไพรเขือง
-
สมุนไพรกะตังใบ
-
สมุนไพรต้นเอียน
-
สมุนไพรฟันปลา
-
สมุนไพรกะทัง
-
สมุนไพรหมีเหม็น
-
สมุนไพรเทพทาโร
-
สมุนไพรเชียด
-
สมุนไพรอบเชยจีน
-
สมุนไพรอบเชยญวณ
-
สมุนไพรสาบแร้งสาบกา
-
สมุนไพรฤาษีผสมแล้ว
-
สมุนไพรงาขี้ม้อน
-
สมุนไพรโหระพา
-
สมุนไพรแมงกะแซง
-
สมุนไพรผักฮ้าน
-
สมุนไพรสะระแหน่ญี่ปุ่น
-
สมุนไพรหญ้านกเค้า
-
สมุนไพรกัญชาเทศ
-
สมุนไพรฉัตรพระอินทร์
-
สมุนไพรแมงลักคา
-
สมุนไพรว่านหอมแดง
-
สมุนไพรว่านหางช้าง
-
สมุนไพรก้านเหลือง
-
สมุนไพรปอผี
-
สมุนไพรฮอมคำ
-
สมุนไพรโพกริ่ง
-
สมุนไพรบุนนาค
-
สมุนไพรพะวาใบใหญ่
-
มะดัน
-
มังคุด
-
สมุนไพรชะมวง
-
สมุนไพรติ้วตำ
-
สมุนไพรติ้วขน
-
สมุนไพรตังหน
-
สมุนไพรกระทิง
-
ข้าวโพด
-
สมุนไพรหญ้าไม้กวาด
-
สมุนไพรหญ้าพง
-
สมุนไพรข้าวฟ่าง
-
สมุนไพรแขม
-
สมุนไพรอ้อเล็ก
-
สมุนไพรหญ้าไข่เหา
-
สมุนไพรหญ้าชันกาด
-
สมุนไพรหญ้าตีนกา
-
สมุนไพรตะไคร้หอม
-
เดือย
-
สมุนไพรหญ้าเจ้าชู้
-
สมุนไพรอ้อ
-
สมุนไพรรักทะเล
-
สมุนไพรเมื่อย
-
สมุนไพรมะม่วย
-
สมุนไพรแปะก๊วย
-
สมุนไพรหวายลิง
-
สมุนไพรกระเบากลัก
-
สมุนไพรกระเบาใหญ่
-
สมุนไพรขานาง
-
สมุนไพรตะขบควาย
-
สมุนไพรตะขบป่า
-
สมุนไพรมะเยา
-
สมุนไพรโลดทะนง
-
สมุนไพรไม้เท้ายายม่อม
-
สมุนไพรมะฝ่อ
-
สมุนไพรปอกะปลา
-
สมุนไพรขันทองพยาบาท
-
สมุนไพรผักหวานบ้าน
-
สมุนไพรสมอทะเล
-
สมุนไพรละหุ่ง
-
สมุนไพรหญ้าใต้ใบ
-
สมุนไพรก้างปลาเครือ
-
สมุนไพรว่านธรณีสาร
-
สมุนไพรยายถีบหลาน
-
สมุนไพรมะขามป้อม
-
สมุนไพรผักหวานดง
-
สมุนไพรลูกใต้ใบ
-
มะยม
-
สมุนไพรแสยก
-
สมุนไพรมันสำปะหลัง
-
สมุนไพรคำป่า
-
สมุนไพรสอยดาว
-
สมุนไพรเปล้าใหญ่
-
สมุนไพรปริก
-
สมุนไพรตองเต๊า
-
สมุนไพรหล่อง่าม
-
สมุนไพรเม็ก
-
สมุนไพรมะหัง
-
สมุนไพรเต้าหลวง
-
สมุนไพรมะละกอฝรั่ง
-
สมุนไพรสบู่แดง
-
สมุนไพรสบู่ดำ
-
สมุนไพรทองหลางฝรั่ง
-
สมุนไพรไคร้น้ำ
-
สมุนไพรครำ
-
สมุนไพรตาตุ่มป่า
-
สมุนไพรกำลังกระบือ
-
สมุนไพรตาตุ่มทะเล
-
สมุนไพรคริสต์มาส
-
สมุนไพรส้มเช้า
-
สมุนไพรจิดอยด่วน
-
สมุนไพรน้ำนมราชสีห์ทะเล
-
สมุนไพรเปล้าน้ำเงิน
-
สมุนไพรโกสน
-
สมุนไพรดีหมี
-
สมุนไพรประคำไก่
-
สมุนไพรสลอด
-
สมุนไพรกระดอหดใบขน
-
สมุนไพรมะกาเครือ
-
สมุนไพรเต็งหนาม
-
สมุนไพรระงับพิษ
-
มะไฟ
-
มะไฟฝรั่ง
-
สมุนไพรเหมือนโลด
-
สมุนไพรโพธิสัตว์
-
สมุนไพรขางปอย
-
สมุนไพรชาข่อย
-
สมุนไพรไกรทอง
-
สมุนไพรหญ้าผมหงอก
-
สมุนไพรเม้าแดง
-
สมุนไพรหญ้าถอดปล้อง
-
ตะขบฝรั่ง
-
มะกอกน้ำ
-
สลอดเถา
-
สมุนไพรข่อยจีน
-
สมุนไพรหญ้าตีนตุ๊กแก
-
สมุนไพรพญารากดำ
-
สมุนไพรมะเกลือป่า
-
ตะโกสวน
-
พลับจีน
-
ตะโกจัน
-
มะพลับดง
-
สมุนไพรจัน
-
สมุนไพรตะโกพนม
-
สมุนไพรสั่งทำ
-
มะพลับ
-
สมุนไพรหญ้าน้ำค้าง
-
สมุนไพรจอกบ่วาย
-
สมุนไพรพะยอม
-
สมุนไพรเต็ง
-
สมุนไพรตะเคียนทอง
-
สมุนไพรตะเคียนหิน
-
มันคันขาว
-
กลอย
-
มันมือเสือ
-
มันขมิ้น
-
มันเสา
-
สมุนไพรส้านใบเล็ก
-
สมุนไพรรสสุคนธ์
-
สมุนไพรรสสุคนธ์แดง
-
แห้วไทย
-
สมุนไพรกก
-
สมุนไพรกกลังกา
-
สมุนไพรปรงทะเล
-
สมุนไพรปรงญี่ปุ่น
-
สมุนไพรปรงเขา
-
สมุนไพรปรง
-
สมุนไพรบวบขม
-
สมุนไพรบวบงู
-
สมุนไพรตำลึงตัวผู้
-
สมุนไพรแตงหนู
-
สมุนไพรฟักข้าว
-
สมุนไพรมะระ
-
สมุนไพรบวมหอม
-
สมุนไพรบวมเหลี่ยม
-
สมุนไพรน้ำเต้า
-
สมุนไพรสะระแหน่
-
สมุนไพรยี่หร่า
-
สมุนไพรพลู
-
สมุนไพรขี้กาแดง
-
สมุนไพรกะดอม
-
แตงกวา
-
แตงไทย
-
ฟักทองข้าวเจ้า
-
ฟักทอง
-
ผักตำลึง
-
แตงโม
-
ฟัก
-
สมุนไพรผักบุ้งทะเล
-
สมุนไพรว่านผักบุ้ง
-
มันเทศ
-
สมุนไพรผักบุ้ง
-
สมุนไพรใบต่อก้าน
-
สมุนไพรผักบุ้งรั้ว
-
สมุนไพรใบระบาด
-
สมุนไพรเครือพูเงิน
-
สมุนไพรมะขามเครือ
-
สมุนไพรถอบแถบเครือ
-
สมุนไพรถอบแถบ
-
สมุนไพรกระชับ
-
สมุนไพรกะเม็งตัวผู้
-
สมุนไพรผักคราดทะเล
-
สมุนไพรตานหม่อน
-
สมุนไพรหญ้าละออง
-
สมุนไพรกะพวมมะพร้าว
-
สมุนไพรดาวเรืองใหญ่
-
สมุนไพรผักแครด
-
สมุนไพรผักคราด
-
สมุนไพรหญ้าค้อนกลาง
-
สมุนไพรสะพ้านก้น
-
สมุนไพรขลู่
-
สมุนไพรขี้ไก่ย่าน
-
ผักกาดหอม
-
ตะไคร้สมุนไพร
-
สมุนไพรช้าพลู
-
สมุนไพรกะเพรา
-
สมุนไพรหญ้าหนวดแมว
-
สมุนไพรมะเขือขื่น
-
สมุนไพรพลูคาว
-
กาแฟ
-
ดอกกระดาด
-
ทานตะวัน
-
สมุนไพรผักกาบกด
-
สมุนไพรประคำดีควาย
-
สมุนไพรพญามุตติ
-
สมุนไพรสันพร้าหอม
-
สมุนไพรสาบเสือ
-
สมุนไพรผักบุ้งร่วม
-
สมุนไพรหางปลาช่อน
-
สมุนไพรโด่ไม่รู้ล้ม
-
สมุนไพรกะเม็ง
-
สมุนไพรผักชีดอย
-
สมุนไพรรักเร่
-
สมุนไพรแอหนัง
-
สมุนไพรเบญจมาศ
-
สมุนไพรเบญจมาศสวน
-
สมุนไพรผักตังโอ๋
-
สมุนไพรกระต่ายจันทร์
-
สมุนไพรคำฝอย
-
สมุนไพรผลาญศัตรู
-
สมุนไพรแอ๊สเตอร์
-
สมุนไพรดาวเรืองฝรั่ง
-
สมุนไพรหนาดวัว
-
สมุนไพรหนาดใหญ่
-
สมุนไพรปืนนกไส้
-
สมุนไพรก้นจ้ำ
-
สมุนไพรดาวกระจาย
-
สมุนไพรโกฐจุฬาลัมพา
-
สมุนไพรสาบแร้งสาบกา
-
สมุนไพรเยี่ยวหมู
-
สมุนไพรก้ามปูหลุด
-
สมุนไพรว่านหอยแครง
-
สมุนไพรเอื้องหิน
-
สมุนไพรกินกุ้งน้อย
-
สมุนไพรแห้วกระต่าย
-
สมุนไพรผักปลาบช้าง
-
สมุนไพรผักปลาบ
-
สมุนไพรขี้อ้าย
-
สมุนไพรตะแบกเลือด
-
สมุนไพรสมอไทย
-
สมุนไพรหูกวาง
-
สมุนไพรสกุณี
-
สมุนไพรสมอพิเภก
-
สมุนไพรรกฟ้า
-
สมุนไพรเล็บมือนาง
-
สมุนไพรฝาดขาว
-
สมุนไพรฝาดแดง
-
สมุนไพรคดสัง
-
สมุนไพรสะแกนา
-
สมุนไพรข้าวตอกแตก
-
สมุนไพรกระดูกไก่
-
สมุนไพรป๋วยเล้ง
-
สมุนไพรผักกาดแดง
-
สมุนไพรมะดูก
-
สมุนไพรกระทงลาย
-
สมุนไพรหญ้าพระโค
-
สมุนไพรสร้อยทองทราย
-
สมุนไพรแก้วลืมวาง
-
มะละกอ
-
สมุนไพรสายน้ำผึ้ง
-
สมุนไพรแจง
-
สมุนไพรกุ่มบก
-
สมุนไพรกุ่มน้ำ
-
สมุนไพรผักเสี้ยนผี
-
สมุนไพรผักเสี้ยน
-
สมุนไพรสะแอะ
-
สมุนไพรพุงแก
-
สมุนไพรหนามเกี่ยวไก่
-
สมุนไพรหนามหางนกกระลิง
-
สมุนไพรชิงชี่
-
สมุนไพรกระจิก
-
สมุนไพรพุทธรักษา
-
สมุนไพรกัญชา
-
สมุนไพรปีบฝรั่ง
-
สมุนไพรหนามเสมา
-
สมุนไพรเสมา
-
สมุนไพรนาคราช
-
มะแฟน
-
สมุนไพรตะคร้ำ
-
มะกอกเกลื้อน
-
มะกอกฟาน
-
สมุนไพรสมอจีน
-
ราชาวดีป่า
-
ผึ้ง
-
ปลวก
-
ชันโรง
-
ครั่ง
-
ไข่มุก
-
หอยมุก
-
หอยมือเสือ
-
หอยพิมพการัง
-
หอยแครง
-
ประเภทผล
-
ประเภทดอก
-
ประเภทใบ
-
ประเภทเนื้อไม้
-
ประเภทเปลือกไม้
-
ประเภทเถา
-
ประเภทหัวหรือเหง้า
-
ประเภทราก
-
ปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพของสมุนไพร
-
การทำสมุนไพรแห้ง
-
การเก็บสมุนไพร
-
สมุนไพรยางสลัดได
-
สมุนไพรว่านหางจระเข้
-
สมุนไพรยาดำ
-
สมุนไพรฝิ่น
-
สมุนไพรยางพลวง
-
สมุนไพรสมอพิเภก
-
สมุนไพรสมอดีงู
-
สมุนไพรโมกหลวง
-
สมุนไพรมะตูม
-
สมุนไพรน้ำมันยาง
-
สมุนไพรกำยาน
-
สมุนไพรมหาหิงคุ์
-
สมุนไพรมดยอบ
-
สมุนไพรสนสามใบ
-
น้ำมันมะกอก
-
น้ำมันมะพร้าว
-
น้ำมันละหุ่ง
-
น้ำมันงา
-
น้ำมันระเหยยาก
-
การะบูร
-
พิมเสนหนาด
-
พิมเสน
-
น้ำมันพิมเสน
-
น้ำมันระเหยง่าย
-
พรรณผักกาด
-
สมุนไพรลูกจันทน์ -ดอกจันทน์
-
สับปะรด
-
สมุนไพรผักแผ้วขาว
-
สมุนไพรเหลียง
-
สมุนไพรหญ้างวงช้าง
-
ทุเรียน
-
นุ่น
-
งิ้ว
-
สมุนไพรคำแสด
-
สมุนไพรแคหิน
-
สมุนไพรแคยอดดำ
-
สมุนไพรแคแสด
-
สมุนไพรเพกา
-
สมุนไพรปีป
-
สมุนไพรแคทะเล
-
สมุนไพรก่อสร้อย
-
สมุนไพรส้มกุ้ง
-
ผักปลัง
-
สมุนไพรกระโดน
-
สมุนไพรจิกนม
-
สมุนไพรจิกเล
-
สมุนไพรจิกน้ำ
-
สมุนไพรเทียนดอก
-
ตะลิงปลิง
-
มะเฟือง
-
เห็ดหูหนู
-
สมุนไพรพญาไร้ใบ
-
สมุนไพรข้าวสารดอกใหญ่
-
สมุนไพรข้าวสารดอกเล็ก
-
สมุนไพรจมูกปลาหลด
-
สมุนไพรครามเถา
-
สมุนไพรกล้วยไม้พันงู
-
สมุนไพรนมตำเลีย
-
สมุนไพรลิ้นควาย
-
สมุนไพรนมเมีย
-
สมุนไพรกระทุงหมาบ้า
-
สมุนไพรโกศพุงปลา
-
สมุนไพรปอบิด
-
สมุนไพรขมิ้นเครือ
-
สมุนไพรเกล็ดมังกร
-
สมุนไพรเกล็ดนาคราช
-
สมุนไพรดอกรัก
-
สมุนไพรอบเชยเถา
-
สมุนไพรเทียนแดง
-
สมุนไพรกระเช้าฝีมด
-
สมุนไพรกระเช้าสีดา
-
สมุนไพรหนุมานประสานกาย
-
สมุนไพรครุฑตีนตะพาบน้ำ
-
สมุนไพรครุฑทอดมัน
-
สมุนไพรโสมจีน
-
สมุนไพรกระจับเขา
-
สมุนไพรผักแปม
-
สมุนไพรอุตพิต
-
สมุนไพรบอนแบ้ว
-
สมุนไพรพลูช้าง
-
สมุนไพรหวายตะมอย
-
สมุนไพรจอก
-
สมุนไพรผักหนาม
-
สมุนไพรเสน่ห์จันทน์แดง
-
สมุนไพรบอนส้ม
-
สมุนไพรเต่าเกียด
-
สมุนไพรว่านเขียวหมื่นปี
-
สมุนไพรว่านสิงหโมรา
-
สมุนไพรกระดาดขาว
-
เผือก
-
บุก
-
สมุนไพรกระดาดดำ
-
เผือกกะลา
-
สมุนไพรพรมตีนสูง
-
สมุนไพรเถามวกขาว
-
สมุนไพรโมกมัน
-
สมุนไพรโมกบ้าน
-
สมุนไพรโมก
-
สมุนไพรคุย
-
สมุนไพรชำมะนาดป่า
-
สมุนไพรยี่โถฝรั่ง
-
สมุนไพรระย่อม
-
สมุนไพรชะย่อมหลวง
-
สมุนไพรลั่นทมแดง
-
สมุนไพรลั่นทมขาว
-
ลั่นทมสมุนไพร
-
สมุนไพรยี่โถ
-
สมุนไพรโมกใหญ่
-
สมุนไพรพริกป่าใหญ่
-
สมุนไพรพุดซ้อน
-
สมุนไพรตีนเป็ดน้ำ
-
สมุนไพรตีนเป็ดทราย
-
สมุนไพรแพงพวยฝรั่ง
-
สมุนไพรหนามพรม
-
สมุนไพรหนามแดง
-
สมุนไพรหิรัญญิการ์
-
สมุนไพรยางน่องเถา
-
สมุนไพรชะลูด
-
สมุนไพรนูดพระ
-
สมุนไพรสัตตบรรณ
-
สมุนไพรทุ้งฟ้า
-
สมุนไพรบานบุรีเหลือง
-
สมุนไพรโมกเครือ
-
สมุนไพรนมควาย
-
สมุนไพรกะเจียน
-
สมุนไพรลำดวน
-
สมุนไพรกระดังงาไทย
-
สมุนไพรสะแกแสง
-
น้อยหน่า
-
น้อยโหน่ง
-
ทุเรียนเทศ
-
สมุนไพรกำลังวัวเถลิง
-
สมุนไพรค้อนหมาแดง
-
มะกอก
-
สมุนไพรรักใหญ่
-
สมุนไพรมะม่วง
-
สมุนไพรอ้อยช้าง
-
มะปราง
-
มะม่วงหิมพานต์
-
สมุนไพรพลับพลึงดอกแดง
-
สมุนไพรพลับพลึง
-
สมุนไพรบานไม่รู้โรย
-
สมุนไพรหญ้าพันงูแดง
-
สมุนไพรหงอนไก่ไทย
-
สมุนไพรว่านแร้งคอคำ
-
สมุนไพรผักโขมหนาม
-
สมุนไพรผักโขม
-
สมุนไพรผักเป็ด
-
สมุนไพรหญ้าพันงูขาว
-
สมุนไพรกระเทียม
-
สมุนไพรหอมไทย
-
สมุนไพรปรู
-
สมุนไพรผักเบี้ย
-
สมุนไพรผักโขมหิน
-
สมุนไพรหญ้าไข่เหา
-
สมุนไพรสะเดาดิน
-
สมุนไพรรางจืด
-
สมุนไพรเนียม
-
สมุนไพรทองพันชั่ง
-
สมุนไพรต้อยติ่งไทย
-
สมุนไพรดาดตะกั่ว
-
สมุนไพรใบเงิน ใบทอง ใบนาก
-
สมุนไพรกระดูกไก่ดำ
-
สมุนไพรพญาปล้องทอง
-
สมุนไพรสังกรณี
-
สมุนไพรอังกาบหนู
-
เสลดพังพอน
-
สมุนไพรอังกาบ
-
สมุนไพรตำลึงหวาน
-
สมุนไพรฟ้าทะลายโจร
-
สมุนไพรเสนียด
-
สมุนไพรเหงือกปลาหมอเครือ
-
สมุนไพรฝักราชพฤกษ์
-
สมุนไพรผลราชดัด
-
สมุนไพรเทียนตาตั๊กแตน
-
สมุนไพรดีปลี
-
สมุนไพรกระวาน
-
สัณฐานของผล
-
สมุนไพรกลีบจำปา
-
สมุนไพรดอกสารภี
-
สมุนไพรกานพลู
-
สัณฐานของดอก
-
ใบโคคา:คุณอนันต์ โทษมหันต์
-
สมุนไพรใบผักบุ้งขัน
-
สมุนไพรใบเปล้าน้อย
-
สมุนไพรใบตองแตก
-
สมุนไพรใบชาแป้น
-
ใบของต้นคนที
-
สัณฐานของใบ
-
สมุนไพรจันทร์แดง
-
สมุนไพรกฤษณา
-
สมุนไพรแก่นฝาง
-
สมุนไพรแก่นจันทน์
-
ยาจากแก่น
-
สมุนไพรอบเชยเทศ
-
สมุนไพรอบเชย
-
สมุนไพรเปลือกรกฟ้า
-
เครื่องยาจากเปลือกต้น
-
หอมแดง
-
สมุนไพรว่านน้ำ
-
สมุนไพรขมิ้นอ้อย
-
สมุนไพรขมิ้นชัน
-
ประโยชน์ทางยาเปลือกหอยขม
-
หอยขม
-
ประโยชน์ทางยาของสังข์
-
สังข์
-
หอยเม็ดขนุน (หอยกระดุม)
-
ประโยชน์ทางยาของเบี้ย
-
ประโยชน์ทางยาของเบี้ย
-
เบี้ย
-
ชั้นหอยกาบเดี่ยว
-
เนาวหอย
-
บทที่ ๒ หมวดมอลลัสกา
-
ปลิงทะเล
-
แผนปลิงคว่ำ – แผนปลิงหงาย
-
ประโยชน์ทางยาของปลิง
-
ชีววิทยาของปลิง
-
ปลิง
-
ประโยชน์ทางยาของไส้เดือน
-
ชีววิทยาของไส้เดือนดิน
-
บทที่ ๑ หมวดแอนเนลิดา
-
เครื่องยาสัตววัตถุ
-
ชื่อวิทยาศาสตร์ของสัตว์
-
ลำดับการจัดหมวดหมู่ของ
-
อาณาจักรสัตว์
-
การจัดหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิต
-
สัตวชาติในภูมิปัญญาไทย
-
บทนำ
-
เครื่องยาจากลำต้นใต้ดิน
-
ลำต้นสัณฐานของลำต้น
-
สมุนไพรรากเจตมูลเพลิง
-
สมุนไพรยิงโสม
-
สมุนไพรรากดองดึง
-
เครื่องยาจากราก
-
สัณฐานของราก
-
ถิ่นที่อยู่ของพืช
-
สัณฐานวิทยาของพืชสมุนไพร
-
สรรพคุณเภสัช
-
ข้อพึงรู้เกี่ยวกับเครื่องยา
-
ความหมายของสมุนไพร
-
เครื่องยาพฤกษวัตถุ
-
สุรา
-
น้ำอัษฎางคุลี
-
น้ำส้มสายชู
-
น้ำส้มซ่า
-
น้ำร้อน
-
น้ำมูตรโคดำ
-
น้ำมะนาว
-
น้ำมะงั่ว
-
น้ำมวกเขา
-
น้ำผึ้งและน้ำผึ้งรวง
-
น้ำใบผักไห่
-
น้ำใบชา
-
น้ำใบกล้วยตีบ
-
น้ำนม
-
น้ำดอกไม้เทศ
-
น้ำดอกไม้
-
น้ำซาวข้าว
-
น้ำชะเอม
-
สมุนไพรจันทน์ขาว
-
น้ำขิง
-
น้ำกระเทียม
-
ขัณฑสกร
-
น้ำกระสายยาที่ใช้ในตำราพระโอสถพระนารายณ์
-
ตำราพระโอสรพระนารายณ์
-
สมุนไพรญ่าฝรั่น
-
น้ำมันหอม
-
สัตตเขา เนาวเขี้ยว
-
การเตรียมน้ำกระสายยา
-
สมุนไพรแมงลัก
-
สมุนไพรมะเกลือ
-
ทับทิม
-
ยาเหลืองปิดสมุทร
-
สมุนไพรชุมเห็ดเทศ
-
ยาธาตุบรรจบ
-
สมุนไพรชะเอมไทย
-
ความนำเรื่องน้ำกระสายยา
-
สมุนไพรกระชายดำ
-
-
สมัครรับข่าวสาร
สมุนไพรชะมดเชียง
ชะมดเชียง
ชะมดเชียงเป็นสัตว์หลายชนิดในสกุล Moschus
จัดอยู่ในวงศ์ Cervidae (ในความหมายหนึ่งของคำ “เชียง” แปลว่าที่สูง) ตำราบางเล่มเรียกสัตว์พวกนี้ว่า กวางชะมด ตามชื่อสามัญที่เรียก musk deer แต่ชะมดเชียงมีลักษณะหลายอย่างที่แตกต่างจากกวาง เช่น ลำตัวมีขนาดเล็กถึงปานกลาง ตัวผู้มีเขี้ยวใหญ่และยาวมาก ด้านบนของกะโหลกไม่มีปุ่มกระดูกที่ทำหน้าที่เป็นฐานรองรับโคนเขา
ชีววิทยาของชะมดเชียง
ชะมดเชียงเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม มีกีบคู่ รูปร่างคล้ายสัตว์จำพวกกวาง มีขนาดเล็ก วัดจากปลายจมูกถึงก้น ๘๐-๑๐๐ เซนติเมตร น้ำหนักตัว ๗-๑๗ กิโลกรัม หัวเล็ก ไม่มีเขา ตัวผู้มีเขายาวคล้ายใบมีด ยื่นพ้นฝีปากบนอย่างเห็นได้ชัด ตัวเมียมีเขี้ยวสั้นมากไม่ยื่นออกมาเหมือนตัวผู้ ใต้ลำคอมีแถบขนสีขาว ๑-๒ แถบ ขนบนลำตัวค่อนข้างหยาบ สีลำตัวแปรผันไปแล้วแต่ชนิดมีตั้งแต่สีน้ำตาลอมเหลือง น้ำตาลเข้มจนถึงสีคล้ำเกือบดำ ใต้ท้องสีจางกว่าลางชนิดมีจุดสีจางๆ บนด้านข้างของลำตัวมีถุงน้ำดี นมมี ๑ คู่ ขาคู่หลังยาวกว่าขาคู่หน้าราว ๕ เซนติเมตร กีบเท้ายาวเรียว ตัวผู้เมื่อโตเต็มที่มีต่อมคล้ายถุงอยู่ระหว่างอวัยวะเพศกับสะดือสำหรับผลิตสารที่มีกลิ่น ลักษณะเป็นน้ำมันคล้ายวุ้นสีน้ำตาลแกมแดง เมื่อแห้งจะเป็นก้อน และเปลี่ยนเป็นสีดำ เรียกชะมดเชียงหรือ musk ซึ่งตำราหลายเล่มเขียนผิดว่า ชะมดเชียงได้จากอัณฑะ(testes) ของสัตว์พวกนี้ชะมดเชียงที่ใช้เครื่องยาที่เรียก ชะมดเชียง เช่นกันนั้น อาจได้จากสัตว์ ๔ ชนิด คือ
๑.ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus moschiferus Linnaeus ชนิดนี้มีขนาดใหญ่ที่สุด ขนาดลำตัว ๕๕-๖๐ เซนติเมตร ลำตัวสีน้ำตาลเข้ม มักมีลายจุดและขีดสีจางกว่าบนลำตัว ขนค่อนข้างยาวและอ่อนนุ่ม ลำคอมีแถบสีขาวพาดตามยาว ๒ แถบ กระดูกขายาวกว่าชนิดอื่นๆ ลูกชะมดเชียงชนิดนี้มีลายจุดและขีดสีขาวเด่นทั้งตัว พบอาศัยอยู่ในแคว้นไซบีเรียจนถึงเกาะแซ็กคาลินในประเทศรัสเซีย มองโกเลีย เกาหลี และจีนตอนเหนือ
๒.ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus chrysogaster (Hodgson) ขนาดลำตัว ๕๐-๕๖ เซนติเมตร กะโหลกหัวมีส่วนปากยาวกว่าชนิดอื่น ลำตัวสีน้ำตาลเหลือง มีประสีจาง ไม่เด่นชัดนัก ปลายใบหูสีเหลือง ลำคอมีแถบกว้างสีขาวเพียงแถบเดียวชนิดย่อยที่พบในรัฐสิกขิมของประเทศอินเดียและเนปาล มีลำตัวสีน้ำตาลคล้ำเกือบดำ ไม่มีแถบสีขาวที่ลำคอ อาศัยอยู่ตามพื้นที่สูงแถบเทือกเขาหิมาลัยและเทือกเขาใกล้เคียงในประเทศอัฟกานีสถาน ปากีสถาน ภาคเหนือของอินเดีย (ในรัฐชัมมูและกัศมีร์กับรัฐสิกขิม) ภูฏาน เนปาล และภาคตะวันตกของจีน
๓.ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus fuscus Li ขนาดลำตัว ๕๐-๕๓ เซนติเมตร ลำตัวสีดำเข้ม ไม่มีสีจางบนลำตัว มักอยู่ตามหุบเขาลึก ริมแม่น้ำในมณฑลยุนหนานของจีนและเขตปกครองตนเองทิเบต พม่าตอนเหนือ เนปาล รัฐสิกขิมของอินเดีย และภูฏาน
๔.ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus berzovskii Flerov ชนิดนี้ทีขนาดเล็กที่สุด ขนาดลำตัวสั้นกว่า ๕๐ เซนติเมตร ลำตัวสีน้ำตาลเข้ม มีจุดละเอียดสีน้ำตาลเหลืองประตลอดลำตัว ลำคอมีลายแถบสีขาว ๒ แถบ ปลายใบหูมีสีดำ พบอาศัยอยู่ในป่าทึบของประเทศจีน ตั้งแต่ภาคตะวันตก ภาคใต้ ไปจนจรดชายฝั่งทะเลด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ และในภาคเหนือของประเทศเวียดนาม
ชะมดเชียงเป็นสัตว์ขี้อาย
มักซุกซ่อนตัว มีประสาทรับเสียงดีมาก เมื่อตกใจจะกระโดดหนีไปอย่างรวดเร็ว ในเวลาเช้าและเย็นจะออกจากแหล่งที่พักนอน ซึ่งเป็นตามซอกหินหรือขอนไม้เพื่อหากิน ได้แก่ ดอกไม้ ใบไม้ ยอดอ่อนของพืช และหญ้า ในฤดูหนาวจะกินกิ่งไม้เล็กๆ มอส และไลเคน
ตามปรกติอยู่โดดเดี่ยวทั้งปี ยกเว้นกลุ่มของชะมดเชียงตัวเมียกับลูกเท่านั้นในเขตที่อาศัยมีทางเดินติดต่อกันระหว่างแหล่งอาหาร แหล่งหลบภัย และที่ถ่ายมูลหลังถ่ายมูลจะใช้ขาคู่หน้าเขี่ยดินกลบ ชะมดเชียงตัวผู้แสดงแนวเขตโดยเอากลิ่นจากต่อมทาไว้ตามต้นไม้ กิ่งไม้ และก้อนหิน สังเกตได้จากคราบน้ำมันที่ติดอยู่เข้าใจว่ากลิ่นดังกล่าวยังใช้เป็นสื่อให้ตัวเมียเข้ามาหาด้วย
ฤดูผสมพันธุ์ของชะมดเชียง
อยู่ในราวเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม ตัวผู้วิ่งไล่ต้อนตัวเมียและสู้กับตัวผู้ตัวอื่นๆ เพื่อแย่งชิงตัวเมีย เขี้ยวที่ยาวอาจทำให้เกิดบาดแผลฉกรรจ์บนลำคอและบนแผ่นหลังของคู่ต่อสู้ ในระยะนี้ตัวผู้แทบไม่กินอาหารเลย ทั้งยังตื่นตัวอยู่ตลอดเวลาและวิ่งไปมาในบริเวณกว้าง เมื่อสิ้นสุดฤดูผสมพันธุ์จึงจะกลับไปอาศัยอยู่บริเวณที่อยู่เดิมอีกครั้งหนึ่ง เมื่อผสมพันธุ์แล้ว ตัวเมียจะตั้งท้องนาน ๑๕๐-๑๘๐ วัน โดยปรกติจะออกลูกครั้งละตัว ลูกอ่อนเมื่อแรกเกิดมีน้ำหนัก ๖๐๐-๗๐๐ กรัม ลำตัวมีจุดและขีดสีขาวพรางทั้งตัว ในช่วงสัปดาห์แรก ลูกชะมดเชียงซุกตัวนิ่งอยู่ตามซอกหินหรือตามพุ่มไม้ทึบ ตัวเมียเข้าไปให้นมลูกเป็นครั้งคราว ในระหว่างกินนมลูกจะใช้ขาหน้าเกาะเขี่ยขาคู่หลังของแม่อยู่ตลอดเวลาเพื่อกระตุ้นให้น้ำนมไหล พฤติกรรมเช่นนี้ไม่พบในสัตว์พวกกวาง เมื่ออายุได้รา ๑ เดือน จึงออกไปหากินพร้อมกับแม่ ชะมดเชียงมีอายุ ๘-๑๒ ปี ถิ่นที่อยู่ส่วนใหญ่เป็นป่าที่อยู่ห่างไกลจากชุมชน มักเป็นป่าสนหรือป่าผลัดใบที่รกทึบบนภูเขาหิน ในเขตหนาวและเขตอบอุ่นของซีกโลกภาคเหนือ ตั้งแต่ประเทศรัสเซีย มองโกเลีย เกาหลี จีน ลงมาถึงตามประเทศที่อยู่ตามแนวเทือกเขา ในภูมิภาคเอเชียใต้ เช่น อัฟกานีสถาน ปากีสถาน ตอนเหนือของอินเดีย รัฐสิกขิม ภูฏาน เนปาล และภูมิภาคในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่พม่าจนถึงเวียดนาม
ประโยชน์ทางยา
สรรพคุณทางโบราณว่า ชะมดเชียงมีรสหอมเย็นและคาวเล็กน้อย ใช้ปรุงเป็นยาชูกำลังและบำรุง ดวงจิตมิให้ขุ่นมัว ใช้ผสมในยาแผนไทยต่างๆหลายขนาน เช่นยาแก้ลมยาแก้เจ็บคอยาแก้ไข้หนาวสั่น ยาแก้โรคเกี่ยวกับข้อ แก้อาการเกร็งของกล้ามเนื้อในโรคไอกรน แต่มักใช้ในปริมาณน้อย เพราะมีราคาแพงและหายาก ชะมดเชียงมีองค์ประกอบทางเคมี ชื่อสาร มัสโคลน(muscone)นอกจากนั้นยังมีชัน(resin)คอเลสเตอรีน(cholesterin) โปรตีนไขมันและสารอื่นๆอีกหลายชนิด ใช้ในอุตสาหกรรมทำน้ำหอม
รูปภาพจาก:wattanakaffee.net,prasitkongsup.wordpress.com