แมลงสาบ

แมลงสาบ

แมลงสาบเป็นแมลงที่มนูษย์รู้จักกันดีมาตั้งแต่โบราณ

แมลงสาบ” และ “แมลงแกลบ” เป็นชื่อทั่งๆไปที่คนไทยทางภาคกลางใช้เรียกแมลงสาบในวงศ์  Blattidae หลายชนิด ทางภาคเหนือเรียก แมลงแสบ หรือแซบ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเรียก แมงกะจั๊ว กะจั๊ว หรือ กาจั๊ว ส่วนภาคใต้เรียกแมลงแกลบว่า แมงแปะหรือ แมงแป้ แมลงในวงศ์นี้พบทั่วโลกมีราว ๒๕๐ สกุล  ราว ๕,๐๐๐ ชนิด

 

แมลงสาบชนิดสำคัญ

แมลงสาบชนิดสำคัญๆที่พบแพร่หลายไปทั่วโลกมี ๕ ชนิด ได้แก่
๑.แมลงสาบเยอรมัน  มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Blattellagermanica(Linnaeus) มีชื่อสามัญว่า  German cockroach  หรือ water bug  หรือ croton bug  คนไทยเรามักเรียกแมลงแกลบบ้าน  เป็นชนิดที่รู้จักกันดีที่สุดและแพร่หลายอย่างกว้างขวางพยได้มากที่สุด  เป็นแมลงสาบขนาดเล็ก  ลำตัวยาว ๑.๒-๑.๖ เซนติเมตร  สีน้ตาลเหลืองชีด  มีแถบสีน้ำตาลเข้มตามยาว ๒ แถบ  ทั้งสองเพศมีปีก  ตัวเมียมักพบถุงไข่ที่ปลายของส่วนท้อง  ออกหากินตอนเวลากลางคือน  พบในบ้านเรือน  ในที่มีอาหาร เช่น ที่ชื้นและอุ่น  กินของที่ตายแล้ว
๒.แมลงสาบชีบโลกตะวันออกมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Blattellaorientalis(Linnaeus) มีชื่อสามัญว่า  oriental  cockroach  หรือ  black  beetle  คนไทยเรียกแมลงสาบ  มีขนาดกลาง  ลำตัวยาวรวม ๒.๕ เซนติเมตร  ตัวเมียนั้นปีกไม่เจริญ  แต่ตัวผู้มีปีกยาว  แต่ปีกมันยาวไม่พ้นส่วนท้อง  เข้ามาในหมู่บ้านทางท่ออาหารท่อระบายน้ำ  มักอยู่ตามดินที่ชื้นแฉะ  เป็นแมลงสาบที่ทำให้มีกลิ่นเหม็น  กินอาหารทุกชนิด  พบมากตามกองขยะหรือของเน่าเสียต่างๆ  ชอบกินของที่มีแป้งอยู่ด้วย
๓.แมลงสาบอเมริกา  มีชื่อวิทยาศาสตร์ Periplanetaamericana(Linnaeus)มีชื่อสามัญว่า  American  cockroach  คนไทยแมลงสาบ  มีขนาดใหญ่ที่สุด  ลำตัวยาว ๓-๔ เซนติเมตร  สีน้ำตาลปนแดง  มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง  แต่ปัจจุบันแพร่หลายไปทั่วโลก  ทั้ง ๒ เพศมีปีกยาวคลุมถึงท้อง  เป็นแมลงที่ว่องไว  ชอบที่อุ่น  ที่ชื้นแฉะ  ชอบอยู่ในที่มืด  ออกหากินตอนกลางคือ  กินของที่ตายแล้วและเศษอาหารทุกอย่าง
๔.แมลงสาบออสเตรเลีย  มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Periplanetaaustralasiae(Fabeius) มีชื่อสามัญว่าAustralian  cockroach  คนไทยเรียกแมลงสาบ  ชนิดนี้มีสีน้ำตาลแดง  คล้ายแมลงสาบอเมริกัน  ทั้ง ๒ เพศมีปีกยาว  ชอบอาศัยอยู่นอกอาคาร  กินอาหารทุกอย่าง  โดยมากกินซากพืชที่ตายแล้ว
๕.แทลงสาบเมืองร้อน  มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Supellasupellectilium(Serville) มีชื่อสามัญว่าtropical  cockroachหรือ  brown-banded cockroach คนไทยมักเรียกแมลงสาบลาย  ชนิดนี้มีลัษณะคล้ายตามแมลงสาบเยอรมัน  แต่มีขนาดเล็กกว่า  ลำตัวยาว ๑-๑.๒ มิลลิเมตร  มีแถบสีเหลืองตามขวาง ๒ แถบ แถบแรกอยู่โคนปีก  อีกแถบอยู่ปีก  ส่วนใหญ่ปีกมักไม่ปิดปลายส่วนท้อง  พบทั่วไป  หากินตอนกลางคืนชอบบิน  ชอบอยู่ในที่แห้งและร้อน  ชอบอยู่ที่สูง เช่นในตู้เสื้อผ้ส  กินอาหารทุกชนิดโดยเฉพาะของเสียและของที่ตายแล้ว
๖.แมลงสาบสุรินัม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pycnocellissurinamensis(Linnaeus)มีชื่อสามัญว่าSurinamcockroach  คนไทยมักเรียก แมลงสาบหรือแกลบขี้เลื่อย  เพราะพบตามกองขี้เลื่อย  มีขนาดลำตัวยาวราว ๑.๕ เซนติเมตร  ส่วนท้องกว้างที่สุด ๑ เซนติเมตร  ส่วนหัวและอกปล้องแรกสีดำ ขอบด้านหน้าและด้านข้างเกือบตลอกมีสีเหลืองแก่  ปีกสีน้ำตาล  ขาสีน้ำตาลอ่อน  ยกเว้นขาหลังสีน้ำตาลเข้มตัวเมียปีกสั้นกว่าลำตัว  เมื่อหุบปีกจีงเห็นปลายท้องโผล่ออกมา  อาศัยอยู่นอกบ้านตามกองขี้เลื่อย  กองแกลบ  และกองขยะที่เน่าเปื่อย  นิยมจับมาเกี่ยวเบ็ดเป็นเหยื่อสำหรับตกปลา

 

ประโยชน์ทางยา

แพทย์แผนไทยใช้ “ขี้แมลงสาบ” เข้าเป็นเครื่องยาในยาไทยหลายขนาน  ขี้แมลงสาบที่ใช้นั้นเป็นขี้แมลงสาบที่อาศัยอยู่ตามบ้านเรือน  นำมารวมกัน  ก่อนใช้ต้อง “ฆ่า” เสียก่อนวิธีทำก็คือ  ให้นำไปคั่วให้เกรียมก่อนนำมาใช้  ตำราสรรพคุณยาโบราณว่า  ขี้แมลงสาบคั่วมีรสจืด  แก้อักเสบฟกบวม  แก้พิษร้อน  แก้กาฬโรค ในพระคัมภีร์มุจาปักขันทกาให้ยาแก้นิ่วขนานหนึ่งเข้า “มูลแมลงสาบ” เป็นเครื่องยาด้วย  ดังนี้ ถ้าจะแก้ท่านให้เอาพริกไทยขิงดีปลี ๑ กระเทียม ๑ ผิวมะกรูดไพล ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ สุพรรณถันแดงมูลแมลงสาบ ๑ เอาสิ่ง ๑ บาท  น้ำประสานทองสตุเท่ายาทั้งหลาย  บดทำแท่งไว้  จึงเอาสารส้มยัดเข้าในผลแตงกวา  หมกไฟแกลบให้สุกบีบเอาน้ำฝนยานี้กิน ในพระคัมภีร์ปฐมจินดาร์ให้ยาขนานหนึ่งชิอ “ยามหาไชยมงคล”  ใช้แก้หอบ  แก้ไข้  ยาขนานนี้เข้า “มูลแมลงสาบ” เป็นเครื่องยาด้วย  ดังนี้ ยาเชี่อมหาไชยมงคลแก้หอบ  ท่านให้เอา  กฤษณา ๑ จันทน์ชะมด ๑ เปลือกสันพร้านางแอ ๑ หญ้าพันงูแดง ๑ กำมะถันแดง มูลแมลงสาบ ผลผักชี นอแรดงาช้าง ๑ เขากวาง ๑ รวมยา ๑๐ สิ่งนี้เอาเสมอภาค  ทำเป็นจุณ  บดปั้นแท่ง  ละลายน้ำมะนาวกินหอบทราง  ถ้าจะแก้ไข้เหนือละลายน้ำใบทับทิมต้ม

 

รูปภาพจาก:theparentingexpo.com,pro-team2010.com