สมุนไพรหญ้านกเค้า

สมุนไพรหญ้านกเค้า

หญ้านกเค้า Leucas aspera (Willd.) Link
บางถิ่นเรียกว่า หญ้านกเค้า (เชียงใหม่) ผักหัวโต หญ้าหัวโต (ราชบุรี)

ไม้ล้มลุก -> อายุปีเดียว สูง 30-60 ซม. แตกกิ่งก้านสาขามาก ลำต้นและกิ่งเป็นสี่เหลี่ยม มีขนยาวตั้ง
ใบ -> เดี่ยว ออกตรงข้าม รูปใบหอกแกมรูปแถบ หรือรูปใบหอกแคบ กว้าง 0.8-1 ซม. ยาว 4-6 ซม. ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบแคบ ขอบใบจักห่าง ๆ มีขนหนานแน่นทั้งสองด้าน ตามเส้นแขนงใบด้านล่างมีขนยาวขึ้นอยู่ห่าง ๆ ก้านใบ 0.5-1 ซม. มีขน
ดอก -> ออกเป็นกระจุกที่ยอด หรือที่ปลายกิ่ง หนาแน่นมาก ลักษณะเป็นหัวกลม ๆ เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5-2.5 ซม. ริ้วประดับรูปใบหอกแคบ ยาว 8-10 มม. ขอบมีขน กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาว 8-10 มม. มีขน มีสันตามยาว 10 สัน มีแฉกแหลมตรง 10 แฉก แฉกที่อยู่ด้านหลังยาวที่สุด กลีบดอกยาว 15-16 มม. โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอด มีวงแหวนอยู่บริเวณกึ่งกลางกลีบ ปลายกลีบแยกเป็นปาก ปากบนยาว 2 มม. งอเป็นกระพุ้ง มีขนคล้ายกำมะหยี่ปกคลุมหนาแน่น ปากล่างยาว 6 มม. มี 3 หยัก หยักกลางใหญ่ หยักข้าง 2 หยัก เล็กมาก มีขนสั้นประปราย เกสรเพศผู้มี 4 อัน เรียงเป็น 2 คู่ คู่บนก้านเกสรสั้นกว่าคู่ล่าง เกสรทั้งหมดอยู่ในกระพุ้งปากบนของกลีบดอก
ผล -> แข็ง เล็ก รูปไข่ยาว 2.5 มม. ผิวเป็นตุ่มเล็ก ๆ หรือ ค่อนข้างเรียบ สีดำ


นิเวศน์วิทยา

เป็นวัชพืชขึ้นตามที่รกร้าง ชอบขึ้นตามดินทรายที่ค่อนข้างแห้งแล้ง


สรรพคุณ

ต้น -> ยาชงดื่มเพื่อลดไข้และใช้ฆ่าแมลงบางชนิด  ใช้ภายนอกเป็นยาพอก หรือใช้น้ำจากต้น ทาแผล และโรคผิวหนังบางชนิด
ใบ -> น้ำยางใช้แก้รังแค กำจัดเหา และแก้ผิวหนังอักเสบเรื้อรัง
ดอก -> ยาชงใช้เป็นยาแก้ไอหวัดและลดไข้

 

รูปภาพจาก:oisat.org,indianbiodiversity.org,สมุนไพร