สมุนไพรดาวเรืองใหญ่

สมุนไพรดาวเรืองใหญ่

ดาวเรืองใหญ่ Tagetes erecta Linn.
บางถิ่นเรียก ดาวเรืองใหญ่ (ภาคกลาง) คำปู้จู้หลวง (ภาคเหนือ) พอทู (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน).

ไม้ล้มลุก อายุหนึ่งปี ลำต้นตรง สูง 15-60 ซม. เกลี้ยง เป็นสัน. ใบ เป็นใบช่อแบบขนนก ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ใบบน ๆ ออกสลับกัน กว้าง 5-7 ซม. ยาว 5.5-12 ซม. ใบย่อยมี 11-17 ใบ รูปรี หรือ รูปหอกแกมขอบขนาน กว้าง 0.5-1.5 ซม. ยาว 1.5-5 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบสอบแคบ ขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย ใบบน ๆ มักจักเป็นหนามแหลม มีต่อมรูปกลม หรือ ค่อนข้างกลม สีเหลือง มักอยู่ที่โคนของซี่ฟัน ใบด้านบนสีเขียวเข้ม. ดอก เป็นกระจุก ออกเดี่ยว ๆ ที่ปลายยอด วัดผ่าศูนย์กลาง 5-15 ซม. สีส้ม หรือ เหลือง ก้านดอกยาว 4-16 ซม. ปลายก้านบวมพอง ริ้วประดับเชื่อมติดกันเป็นรูประฆังแกมทรงกระบอก กว้าง 7-20 มม. ยาว 1.5-2.5 ซม. มีสันตามยาว 8-13 สัน ทางตอนล่างเห็นไม่ชัด ปลายจักเป็นซี่ฟันแหลม 5-10 ซี่ มีต่อมรูปรีแคบ ดอกวงนอกกลีบดอกเป็นรูปรางน้ำ กว้าง 6-15 มม. ยาว 1.5-2.5 มม. โคนเป็นท่อเล็ก ยาว 7-15 มม. ปลายเป็นรูปไข่กลับ ดอกวงใน กลีบดอกเป็นรูปท่อ ยาว 1.3-1.5 มม. ปลายจักเป็นซี่ฟัน 5 ซี่ ยาว 4 มม. มีขนนุ่มด้านใน บางพันธุ์กลีบดอกทั้งหมดเป็นรูปรางน้ำ. ผล แห้ง สีดำ ยาว 8-9 มม. ระยางค์เป็นเกล็ดสั้นอันหนึ่งยาว 9-10 มม. โคนกว้างเรียวสอบไปยังปลาย นอกนั้นยาว 3-4 มม. ปลายมน.

นิเวศน์วิทยา : ดาวเรืองเป็นพืชพื้นเมืองของประเทศเม็กซิโก นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ

สรรพคุณ : ทั้งต้น ใช้เป็นยาแก้ฝีลม ปวดในท้องขนาดหนักคล้ายไส้ติ่ง หรือ ไส้ตันอักเสบ ใบ มีรสชุ่มเย็น กลิ่นฉุน ใช้ทาแผลเปื่อยเน่า ฝีต่างๆ น้ำคั้นแก้หูเจ็บ. ดอกแก้โรคริดสีดวงทวาร เป็นยาฟอกเลือด แก้ตาเจ็บ ใช้กล่อมตับ ขับร้อน ขับลม ละลายเสมหะ แก้เวียนหัว ไอหวัด ไอกรน เต้านมอักเสบ คางทูม เรียกเนื้อทำให้แผลหายเร็ว แก้หลอดลมอักเสบ ปรุงกับตับไก่เป็นยาบำรุงสายตา

 

รูปภาพจาก:thaieditorial.com,3.rdi.ku.ac.th,สมุนไพร