พิกัดโกษฐ์
โกรธเป็นพิกัดเครื่องยาหมู่หนึ่งที่ใช้มากในไทยตำราโบราณเขียนชื่อพิกัดยาพวกนี้แตกต่างกันออกไปหลายแบบ ในศิลาจารึกตำราที่วัดราชโอรสสาราม ซึ่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่...
บทความสมุนไพร
-
-
พิกัดเกสร คำว่า เกสรหรือที่โบราณใช้เป็น เกษร นั้น มีความหมายที่เกี่ยวกับดอกไม้ อาจหมายถึงโครงสร้างที่ใช้สืบพันธุ์ของพืช ๒ ส่วน ซึ่งจัดแสดงอยู่ในวงของดอก คือเกสรผู้และเกสรเพศเมีย ตา...
-
คณาเภสัช ในการประกอบยาหรือปรุงยานั้นแพทย์ผู้ปรุงยาต้องรู้จักวัตถุต่างๆ ที่จะนำมาปรุงเป็นยา ในแง่มุมต่างๆ และวิธีการปรุงยา (เภสัชกรรม) เป็นปฐม โดยทั่วไปแพทย์ปรุงยาต้องรู้จักหลักใหญ่...
-
ชื่อพฤกษศาสตร์ของต้นพืชคืออะไร? ชื่อวิทยาศาสตร์ของพืช ชื่อวิทยาศาสตร์ของพืชหรือชื่อพฤกษศาสตร์เป็นชื่อสากลของพืชที่ตั้งขึ้นมาตั้งขึ้นตามข้อตกลงนานาชาติ โดยกำหนดให้ใช้ชื่อเป็นภาษาละต...
-
อนุกรมวิธานพืชกับชื่อพฤกษศาสตร์ของพืช หลายคนที่อ่านตำราเกี่ยวกับพืชสมุนไพรที่เขียนโดยนักวิชาการ มักพบเห็นข้อความหนึ่งในตอนต้นๆว่า“พืชสมุนไพรนี้มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า…จัดอยู่ในวงศ์” ชื...
-
ประเภทผลิตผลจากพืช กระทิง-น้ำมันจากเมล็ด แก้ปวดตามกรรมข้อและกระดูก กะถุงลาย -น้ำมันจากเมล็ด แก้เหน็บชา ขับเหงื่อ กำยาน-ขับปัสสาวะ บำรุงหัวใจ แก้โรคปอดและหลอดลมอักเสบ สมานแผล คนทีเข...
-
เครื่องปรุง(คณาเภสัช) ประเภทส่วนเดียวกันของพืชมากกว่า ๑ ชนิดใช้ร่วมกัน เครื่องปรุงนี้ส่วนใหญ่เป็น “จุลพิกัด”โบราณแบ่งจุดพิกัดออกเป็น๕ ประเภท คือ ประเภทมีชื่อเหมือนกันแต่ต่างถิ่นที่...
-
ประเภทส่วนต่างๆของพืชชนิดเดียวกันใช้ร่วมกันส่วนต่างๆของพืชชนิดเดียวกัน เครื่องยาที่ระบุว่า “ทั้ง ๕” หมายถึง ให้ใช้ส่วนต่างๆของพืช ๕ อย...
-
ประเภทเมล็ด กรวยป่า – เมล็ด ริดสีดวง กระทุงลาย – เมล็ด แก้ปวดตามข้อและกล้ามเนื้อ แก้ลมอัมพาต กระทกรก – เมล็ด แก้เด็กท้องขึ้น ท้องอืด ท้องเฟ้อ ทำให้ลมผาย ก้ามปู – เมล็ด แก้กลากเกลื...
-
หมูหริ่ง หมูหริ่งเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่กินพืชและเนื้อ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Arctonyx collaris F. Cuvierจัดอยู่ในวงศ์Mustelidaeมีชื่อสามัญhog badger ชีววิทยาของหมูหริ่ง ลำตัวแล...
-
หมูป่า หมูป่าเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม กีบคู่ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าSus scrofa Linnaeusจัดอยู่ในวงศ์ Suidaeมีชื่อสามัญว่าcommon wild pig หมูเถื่อนก็เรียก ชีววิทยาของหมูป่า หมูป่ามีรูป...
-
หมีที่พบในประเทศไทย ๑. หมีควาย มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Selenarctos thibetanus (G. Cuvier)มีชื่อพ้องUrsus thibetanus G. Cuvierชื่อสามัญว่าAsiatic black bearขนาดวัดจากปลายจมูกถึงโคนหางย...
-
เสือโคร่ง เสือโคร่งเป็นสัตว์จำพวกแมวที่มีขนาดใหญ่ที่สุดกินเนื้อ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Panthera tigris (Linnaeus) ชนิดที่พบในประเทศไทยเป็นชนิดย่อย Panthera tigris corbetti (Mazak) จ...
-
โคโรค โคโรคเป็นชื่อเครื่องยาอย่างหนึ่ง เครื่องยานี้ใช้ในยาจีน ชนิดที่เป็นของแท้และของดีมีราคาสูงมาก ตำรายาแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนได้รับรองไว้ในชื่อเครื่องยาว่า Calculus Bovisมีชื่อ...
-
วัว คำ “วัว”เป็นคำที่แผลงมาจากคำไทยว่า “งัว” ส่วนคำ “โค” เป็นคำเรียกสัตว์ชนิดนี้ในภาษาบาลี (คำ“โค” นี้อาจหมายถึงดวงอาทิตย์ เช่นในคำ“โคจร” ซึ่งแปลว่า ทางเดินของดวงอาทิตย์ ) ชีววิทย...
-
เลียงผา เลียงผาเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม กีบคู่ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าcapricornis sumatraensis (Bechstein)จัดอยู่ในวงศ์Bovidaeมีชื่อสามัญว่าserow ชีววิทยาของเลียงผา เลียงผาเป็นสัตว์เ...
-
ลิ่น ลิ่นหรือนิ่ม เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าManis javanica Desmarestมีชื่อสามัญว่าMalayan pangolinจัดอยู่ในวงศ์Manidae ชีววิทยาของลิ่น ลิ่นมีลำตัวและหายาว เวลาเ...
-
แรด แรดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกลุ่มหนึ่ง จัดอยู่ในวงศ์ Rhinocerotidae เป็นสัตว์ป่าใกล้สูญพันธุ์ ทั่วโลกมีสัตว์พวกนี้เหลืออยู่เพียง ๕ ชนิด เป็นแรดที่พบในทวีปเอเชีย ๓ ชนิด คือ กระซู...
-
เม่น เม่นเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จัดอยู่ในวงศ์Hystricidae เม่นที่พบในประเทศไทยมี ๒ ชนิด ได้แก่ ๑.เม่นใหญ่แผงคอยาวมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าHystrix brachyuran Linnaeusชื่อสามัญว่า Malay...
-
แพะ แพะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าCapra hircus Linnaeusจัดอยู่ในวงศ์Bovidaeมีชื่อสามัญว่า goat ชีววิทยาของแพะ แพะเป็นสัตว์ที่มีรูปร่างคล้ายแกะ แต่มีลักษณะที่แตกต...
-
อำพัน อำพันเป็นซันแข็งที่ได้จากซากดึกดำบรรพ์ของสนโบราณยุคก่อนประวัติศาสตร์ อันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Pinus succinifera Conw.ในวงศ์Pinaceaeมีชื่อสามัญว่าamber มีชื่อเรียกในภาษากรีกว่า ...
-
ลำพันแดง ลำพันแดงเป็นเหง้าแห้งของพืชทะเลชนิดหนึ่ง เป็นอาหารของปลาพะยูน รางถิ่นเรียบรำพัน หัวงอทะเล ว่านน้ำทะเล เพราะมีใบเหมือนต้นหัวงอหรือ ว่านน้ำ หญ้าชะเงาใบยาวหรือหญ้าพะยูน มีชื่...
-
ปลาพะยูน ปลาพะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม อาศัยอยู่ในน้ำไม่ใช่ปลาจริงๆแต่เนื่องจากอยู่ในน้ำและมีรูปร่างคล้ายปลาคนไทยจึงเรียกรวมเป็น”ปลา”มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าDugong dugon(MuBer)จัดอย...
-
ช้าง ช้างเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าElephas maximas Linnaeusจัดอยู่ในวงศ์Elephantidaeมีชื่อสามัญว่าAsiatic elephantหรือ Indian elephant ชีววิทยาของช้าง ช...
-
สมุนไพรจันทน์ชะมด มันชะมดหรือจันทร์พม่า มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าMansonia gagel J.R.Drummจัดอยู่ในวงศ์sterculiaceae เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลางผลัดใบ สูง๑๐-๒๐เมตร ลำต้นเปลา ตรง เปลื...
-
ชะมดเชียง ชะมดเชียงเป็นสัตว์หลายชนิดในสกุล Moschus จัดอยู่ในวงศ์ Cervidae (ในความหมายหนึ่งของคำ “เชียง” แปลว่าที่สูง) ตำราบางเล่มเรียกสัตว์พวกนี้ว่า กวางชะมด ตามชื่อสามัญที่เรียก ...
-
ชะมดต้น ชะมดต้นเป็นพืช อันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAbelmoschus moschatus Medik subsp moschatusจัดอยู่ในวงศ์Malvacaeaชาวบ้านบางถิ่นเรียกฝ้ายผีก็มีมีชื่อสามัญว่า musk mallow หรือ Abel musk...
-
ชะมดเช็ด ชะมดเช็ด(civet cat) เป็นสัตว์ที่มีลักษณะคล้ายอีเห็น มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าviverricula malaccensis (Gmelin)จัดอยู่ในวงศ์viverridaeมีชื่อสามัญว่าsmall indian civet ชีววิทยาขอ...
-
ควาย ควายบ้านหรือ water buffalo ที่เรียกเช่นนี้เพราะควายไม่มีต่อมเหงือกสำหรับระบายความร้อนจากร่างกาย จึงชอบอยู่กับน้ำมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าBubalus bubalis (Linnaeus)จัดอยู่ในวงศ์Bov...
-
น้ำมันขนแกะ น้ำมันขนแกะ(wool-fat หรือ Adeps Lanae) เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากขนแกะ ตอนปลายฤดูใบไม้ผลิถึงต้นฤดูร้อน น้ำมันนี้มีส่วนสำคัญเป็นคอเลสเตอรอลและไฮโซคอเลสเตอรอล (isocholestero...
-
โกษฐ์สิงคี ยาขนานที่ ๖๘ ในตำราพระโอสถพระนารายณ์ เข้าเครื่องยาชื่อ “โกฏสิงคี” ซึ่งมีบันทึกไว้ ดังนี้ สีผึ้งบี้พระเส้น ให้เอาชะมดทั้ง ๒ ไพลพิมเสนโกฏเชียง กรุงเขมา ดีงูเหล...
-
เขาสัตว์อื่นที่ใช้แทนเขากุยได้ เขาชนิดอื่นที่มีคุณสมบัติคล้ายคลึงกับเขากุย ตำราว่าใช้แทนกันได้ ได้แก่๑.กาเซลคอพอกมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าGazella gutturosa Pallasมีชื่อสามัญว่าgoitred g...
-
กุย กุย มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าSaiga tatarica Linnaeusในวงศ์Bovidaeมีชื่อสามัญว่าsaiga antelopeมีชื่อยาในภาษาละตินว่าCornu saigae Tataricaeพบในที่ราบทุ่งหญ้าและในที่สูงที่มีลมหนาวจัด ...
-
เขากวางอ่อน เมื่อกวางผลัดเขาเขากวางแยกหลุดจากตอเขา ผิวหนังบริเวณรอบๆตอเขาจะเจริญขึ้น มาปิดแผลภายใน ๔-๕ วัน เลือดจะเริ่มเข้าไปหล่อเลี้ยง พร้อมกับมีสารประกอบแคลเซียมพอกสะสมขึ้น เขาให...
-
โหรามิคสิงคี โหรามิคสิงคีหรือที่เรียกใน ตำราพระโอสถพระนารายณ์ว่า “โหราอำมิคสิงคี” เป็นเขากวางสุม (ให้เป็นถ่าน) คำ มิค แปลว่า กวาง ส่วนคำว่า สิงคี แปลว่าสัตว์มีเขาได้จากกวางเปอร์เซี...
-
กวาง กวางหรือ กวางป่า เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ มีชื่อสามัญว่าsambar หรือ sambar deerมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าCervus unicolor Kerrจัดอยู่ในวงศ์Cervidae กวางม้าก็เรียก ชีววิทยาขอ...
-
สัตว์ชั้นเลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์ที่จัดอยู่ในชั้นนี้มีขน มีต่อมน้ำนมสำหรับใช้เลี้ยงตัวอ่อน มีกะบังลมสำหรับกั้นระหว่างช่องอกกับช่องท้อง หัวใจมี ๔ ห้อง เป็นสัตว์เลือดอุ่น กระดูกคอมี ๗ ...
-
รังนกอีแอ่น อีแอ่นกินรังและอีแอ่นตะโพกขาวทำรังด้วยน้ำลายเป็นรูปถ้วยครึ่งซีกขนาดยาวตามขอบบนเฉลี่ย ๑๓.๓ เซนติเมตร ลึก ๕.๑ เซนติเมตร มีน้ำหนัก ๗-๑๐ กรัม โดยนกทั้ง ๒ เพศช่วยกันทำรังเฉพ...
-
อีแอ่น อีแอ่นเป็นชื่อไทยแท้ของนก ๒ วงศ์ (ปัจจุบันคนไทยเห็นว่าชื่อ “อีแอ่น” ไม่สุภาพหรือไม่เพราะ จึงเปลี่ยนเป็นชื่อ“นางแอ่น” หรือ“นกแอ่น” เช่นเดี...
-
อีแอ่นกินรัง อีแอ่นกินรังเป็นอีแอ่นอย่างน้อย ๓ ชนิด ในสกุล Collocaliaวงศ์ Apodidae คือ๑.อีแอ่นกินรังมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Colocalia fuciphaga (Gmelin)มีชื่อสามัญว่า edible – nest sw...
-
พญาแร้ง พญาแร้ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าSarcogyps calvus (Scopoli) จัดอยู่ในวงศ์เดียวกับอีแร้งคือวงศ์Accipitridaeมีชื่อสามัญว่าred-headded vulture หรือ king vultureแร้งเจ้าพระยา หรือ แ...
-
อีแร้ง อีแร้งเป็นนกที่จัดอยู่ในสกุลGyps มีชื่อสามัญว่า vulture ที่พบได้ในประเทศไทยมี ๓ ชนิด ทุกชนิดจัดอยู่ในวงศ์ Accipitridae อีแร้งไทยอีก ๓ ชนิดนั้น ปัจจุบันหายากและมีปริมาณน้อย ...
-
อีแก อีแกคล้ายอีกา แต่ตัวเล็กกว่า มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าCorvus splendens Vieillotจัดอยู่ในวงศ์Corvidaeมีชื่อสามัญว่าhouse crowขนาดวัดจาดปลายปากถึงปลายหางยาวราว ๔๓ เซนติเมตร ปากหนา สี...
-
อีกากับนกกาเหว่า อีกาเป็นนกที่ถูกนกกาเหว่าวางไข่และให้ฟักไข่แทนมากที่สุด นกกาเหว่าตัวเมียวางไข่ในตอนสายหลังจากอีกาออกจากรังไปแล้ว ก่อนวางไข่ นกกาเหว่าตัวเมียเป็นต้องทำลายไข่ของอีกา...
-
อีกา อีกา มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าCorvus macrorhynchos Waglerจัดอยู่ในวงศ์ Corvidaeที่พบในประเทศไทยมี ๒ ชนิดย่อย คือ ชนิดย่อย Corvus macrorhynchos macrorhynchos Wagler กับชนิดย่อย Corv...
-
นกยูง นกยุง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าPavo muticus Linnaeusจัดอยู่ในวงศ์Prasianidaeมีชื่อสามัญว่าBurmese peafowl หรือ green peafowlในประเทศไทยพบ ๒ ชนิดย่อย คือ นกยูงใต้ (Pavo muticus mut...
-
นกกะลิง นกกะลิงหรือที่ทางพายัพเรียก นกกะแล มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าPsittacula himalayana finchii (Hume)จัดอยู่ในวงศ์Psittacidaeมีชื่อสามัญว่าgray – headed parakeet หรือ slaty – headed ...
-
นกกวัก นกกวักมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าAmaurornis phoenicurus (Pennant) จัดอยู่ในวงศ์Rallidaeมีชื่อสามัญว่าwhite – breasted waterhen หรือ white – breasted swamphen ชีววิทยาข...
-
นกกระจอก นกกระจอกหรือนกกระจอกบ้าน ภาคใต้เรียก นกจอก มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าPasser montanas (Linnaeus)มีชื่อสามัญว่าtree sparrow หรือ European sparrow ที่พบในประเทศไทยเป็นชนิดย่อย Pass...
-
ไก่ป่า ไก่ป่าเป็นต้นตระกูลของไก่บ้าน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าGallus gallus (Linnaeus)อยู่ในวงศ์Phasianidaeมีชื่อสามัญว่าred jungle fowlมีถิ่นกำเนิดแถบเอเชียใต้ (ศรีลังกาและอินเดีย) มาท...
-
ไก่บ้าน ไก่บ้าน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Gallus gallus (Linnaeus)อยู่ในวงศ์ Phasianidae มีชื่อสามัญว่า domestic fowl ไก่บ้านหรือไก่เลี้ยง เป็นสัตว์ ๒ ขา มีขนปกคลุมตัว และมีปีก เป็นสัตว...
-
ชั้นสัตว์ปีก ชั้นสัตว์ปีก(Class Aves) เป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังพวกแรกที่เป็นสัตว์เลือดอุ่นมีขน(feather) ลักษณะเป็นแผงปกคลุมตัว มีปีกซึ่งเปลี่ยนแปลงมาจากขาหน้าของสัตว์จตุบาทอื่นๆ ปาก...
-
กระดองเต่าเหลือง เต่าเหลือง เต่าเหลือง[Indotestudo elongata (Blyth)] เป็นเต่าขนาดกลาง กระดองยาวนูนสูง สีเหลือง มีลายดำ ไม่มีเดือยเหมือนเต่าบกชนิดอื่น อยู่ในที่แห้งแล้งได้ พบตามป่าเ...
-
เต่านา เต่านา เต่านา(Asian snail – eating turyle) เป็นเต่าน้ำจืดชนิดหนึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าMalayemys subtrijuga(Gray)จัดอยู่ในวงศ์Emydidaeเป็นเต่าขนาดกลาง ตัวโตเต็มที่มีกระดองยาว...
-
วงศ์เต่าบก เต่าเดือย [manouria impressa(Gunther)], ๓๐ เซนติเมตรเต่าขนาดกลาง มีเดือยแหลมที่โคนขาหลังข้างละ ๑ อัน กระดองหลังสีเหลืองปนสีน้ำตาล มีลายดำ พบตามภูเขาสูงจากระดับ ๖๐๐ เมตรข...
-
วงศ์เต่าน้ำจืด เต่ากระอาน [Batagur Baske(Gray)] ๕๖ เซนติเมตรเต่าขนาดใหญ่ กระดองเรียบ โค้งมน นิ้วเท้ามีพังผืดยึดเต็ม มี ๔ เล็บ จมูกค่อนข้างแหลม ตัวผู้มีตาสีขาว พบตามปากแม่น้ำ ปัจจุบ...
-
เต่าในประเทศไทย เต่าที่พบในประเทศไทย มีอย่างน้อย ๒๒ ชนิด(ไม่รวมตะพาบน้ำ) จัดอยู่ใน ๕ วงศ์ คือ๑.วงศ์เต่าทะเล(Cheloniidea) พบ ๔ ชนิดคือ เต่าตนุ(เต่าแสงอาทิตย์) เต่าหญ้า เต่ากระ และเต...
-
กระดองตะพาบจีน กระดองตะพาบจีนได้จากตะพาบจีน อันมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Trionyx sinensis Wiegmannในวงศ์Trionychidaeมีชื่อสามัญว่าChinese solfshelled turtieจีนเรียก เปีย มีเลี้ยงกันมากใ...
-
ตะพาบน้ำ ตะพาบน้ำ ตะพาบน้ำ(mud turtle หรือ soft-shelled turtle) เป็นสัตว์คลานจำพวกหนึ่งจัดอยู่ในวงศ์ Trionychidae มีลักษณะคล้ายๆเต่าน้ำจืด ต่างกันตรงที่กระดองบน (carapace) และกระดอ...
-
จระเข้ จระเข้เป็นสัตว์คลานขนาดใหญ่ มีผัวหนังแข็งเป็นเกล็ด ปากยาว ปลายปากนูนสูงขึ้นเป็นช่องเปิดของรูจมูก หางเป็นเหลี่ยม แบน ยาว ใช้โบกว่ายน้ำและใช้ฟาดต่างอาวุธ ตามปรกติหากินในน้ำ ตะ...
-
งูเห่า งูเห่าเป็นงูพิษขนาดปานกลางถึงขนาดใหญ่ มีชื่อวิทยาศาสตร์Naja naja kaouthia Lessonมีชื่อสามัญว่าThai cobra หรือ common cobra หรือ Siamwse cobraจัดอยู่ในวงศ์Elapidae งูเห่าหม้อ...
-
งูเหลือม งูเหลือมเป็นงูไม่มีพิษมีขนาดใหญ่และยาวที่สุดในโลก มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าpython retculatus (schneider)จัดอยู่ในวงศ์Boidaeวงศ์ย่อยpythoninaeมีชื่อสามัญว่าreticulated python หร...
-
จงโคร่ง จงโคร่งเป็นสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก มี ๔ เท้า มีกระดูกสันหลัง จัดอยู่ในวงศ์Bufonidae สกุลเดียวกับคางคกมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าBufo asperบางถิ่นเรียกจงโคร่ง กระทาหอง กระหอง หรือ ก...
-
คางคก คางคกเป็นสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก มีกระดูกสันหลัง มี ๔ ขา เมื่อโตเต็มที่ไม่มีหาง จัดอยู่ในวงศ์ Bufonidae คางคกแท้อันเป็นคางคกที่จัดอยู่ในสกุล Bufo พบได้เกือบทั่วโลกกว่า ๑๐๐ ชนิ...
-
ปลาร้า ปลาร้าเป็นอาหารทำด้วยปลาหมักกับเกลือ ปลาที่ใช้มากคือปลาสร้อยและปลากระดี่ แต่อาจใช้ปลาช่อนได้ ทำได้โดยเอาปลามาล้างน้ำให้สะอาด เอาเกล็ดออก ตัดหัวแล้วเอาไส้ออก แล้วล้างให้สะอาด...
-
ปลาดุก ปลาดุกเป็นสัตว์เลือดเย็น มีกระดูกสันสันหลัง ปลาที่คนไทยเรียก ปลาดุก หรือ walking catfish นั้น อาจหมายถึงปลาน้ำปลาน้ำจืดอย่างน้อย ๒ ชนิดในวงศ์ Clariidae คือ๑. ปลาดุกด้านมีชื่...
-
ปลาช่อน ปลาช่อนเป็นสัตว์เลือดเย็น มีกระดูกสันหลัง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าChanna striata (Bloch)จัดอยู่ในวงศ์Channidaeมีชื่อสามัญว่าsnakehead murrelบางถิ่นเรียกว่า (พายัพและอีสาน) เรีย...
-
หูฉลาม หูฉลามเป็นอาหารที่นิยมบริโภค และจัดเป็นอาหารของชนชั้นสูงมาแต่โบราณ โดยเฉพาะในหมู่ชนชาติจีน หูฉลามเป็นของมีราคาแพง แต่มีปริมาณน้อยไม่เพียงพอกับความต้องการของผู้บริโภค โดยมากห...
-
หมวดคอร์ดาตา สัตว์ในหมวดคอร์ดาตา สัตว์ในหมวดคอร์ดาตา(Phylum Chordata) เป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการสูงกว่าหมวดอื่นๆ มีลักษณะสำคัญ คือ๑.มีโนโตคอร์ด(notochord) เป็นแท่งโครงร่าง ซึ่งต้องมี...
-
แมงมุม แมงมุมเป็นชื่อเรียกสัตว์จำพวกแมงหลายชนิด แมงมุมเป็นชื่อเรียกสัตว์จำพวกแมงหลายชนิดในวงศ์ ทุกชนิดจัดอยู่ในอันดับ Araneae มีชื่อสามัญว่า spider กินสัตว์เป็นอาหาร มีขนาดแตกต่างก...
-
ปูทะเล ปูทะเลเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังในชั้นครัสเตเชีย ที่พบในประเทศมีอย่างน้อย ๓ ชนิด ทุกชนิดจัดอยู่ในวงศ์ Portunidae คือ๑.ปูดำ หรือ ปูแดง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Scylla serrata (f...
-
กุ้ง กุ้งเป็นชื่อเรียกสัตว์น้ำไม่มีกระดูกสันหลังในชั้นครัสเตเชีย กุ้งเป็นชื่อเรียกสัตว์น้ำไม่มีกระดูกสันหลังในชั้นครัสเตเชียอันดับเคดาโพดา (order Decapoda) มีหลายวงศ์ สัตว์พวกนี้หา...
-
หมาร่า หมาร่าเป็นแมลงจำพวกต่อหรือแตน แต่ทำรังรูปร่างต่างกันด้วยดินเหนียวหรือดินเหนียวปนทราย ติดอยู่กับกิ่งไม้หรือวัสดุอื่นภายนอกบ้านเรือน หรือตามขื่อ ฝ้าเพดานในบ้าน ทั้งนี้แล้วแต่ช...
-
แมลงสาบ แมลงสาบเป็นแมลงที่มนูษย์รู้จักกันดีมาตั้งแต่โบราณ “แมลงสาบ” และ “แมลงแกลบ” เป็นชื่อทั่งๆไปที่คนไทยทางภาคกลางใช้เรียกแมลงสาบในวงศ์ Blattidae หลายชนิด ทางภาคเหนือเรียก แมลงแส...
-
มดลี่ มดลี่เป็นแมลงจำพวกมด มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าcrematogsterdoheniiMayrจัดอยู่อยู่วงศ์ Formicidae เวลาเดินจะยกท้องขึ้นตั้งฉากกับลำตัว บางครั้งจึงเรียก มดตูดงอน ชีววิทยาของมดลี่ มดล...
-
มดแดง มดแดงเป็นมดชนิดหนึ่ง มีสีแดง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าOecophyllasmaragdina(Fabricius)จัดอยู่ในวงศ์Formicidae ชีววิทยาของมด มดเป็นแมลงพวกหนึ่ง มีลักษณะที่สำคัญคือ บริเวณส่วนท้องคอ...
-
สมุนไพรแสมสาร ชื่อพื้นเมืองอื่นขี้เหล็กโครก ขี้เหล็กแพะ (ภาคเหนือ) ขี้เหล็กป่า (ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)แสมสาร(ภาคกลาง) ขี้เหล็กสาร (นครราชสีมา ปราจีนบุรี) กราบัด กะบัด (นคร...
-
สมุนไพรเพกา ชื่อพื้นเมืองอื่น มะลิดไม้ มะลิ้นไม้ ลิดไม้ (ภาคเหนือ) หมากลิ้นก้าง หมากลิ้นช้าง (เงี้ยว-ภาคเหนือ) ดอก๊ะ ด๊อกก๊ะ ดุแก (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) กาโด้โด้ง (กะเหรี่ยง-กาญจนบ...
-
เจตมูลเพลิงขาว ชื่อพื้นเมืองอื่นปิดปิวขาว (ภาคเหนือ) ตั้งชู้อ้วย , ตอชุวา (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)เจตมูลเพลิงขาว(ภาคกลาง)ชื่อวิทยาศาสตร์Plumbaga zeylanica L.ชื่อวงศ์PLUMBAGINACEAEชื่...
-
สมุนไพรคำฝอย ชื่อพื้นเมืองอื่นดอกคำฝอย(ภาคเหนือ) คำยอง (ลำปาง) คำ (ทั่วไป)ชื่อวิทยาศาสตร์Carthamus tinctorius L.ชื่อวงศ์COMPOSITAEชื่อสามัญFalse saffron , Safflower , Saffron thist...
-
สมุนไพรกะทือ ชื่อพื้นเมืองอื่นกะทือป่า กะแวน กะแอน แฮวดำ (ภาคเหนือ) เฮียวข่า (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) เปลพ้อ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) เฮียวแดง เฮียวดำ (แม่ฮ่องสอน)กะทือ(ภาคกลาง)ชื่อวิทยาศ...
-
สมุนไพรกำลังกระบือ ชื่อพื้นเมืองอื่นกระบือเจ็ดหัว กำลังกระบือลิ้นกระบือ (ภาคกลาง) กะบือ (ราชบุรี) ใบท้องแดง (จันทบุรี)ชื่อวิทยาศาสตร์Excoecaria cochinchinensis Lour. var. cochinchi...
-
สมุนไพรขับประจำเดือน สมุนไพรกำลังกระบือ สมุนไพรกะทือ สมุนไพรคำฝอย สมุนไพรเจตมูลเพลิงขาว สมุนไพรเพกา สมุนไพรแสมสาร รูปภาพจาก:clinicherbs.com,kasetorganic.com
-
สมุนไพรเสลดพังพอน ชื่อพื้นเมืองอื่นพิมเสนต้น เสลดพังพอนเสลดพังพอนตัวผู้ (ภาคกลาง) เช็กเชเกี่ยม (จีน)ชื่อวิทยาศาสตร์Barleria lupulina Lindl.ชื่อวงศ์ACANTHACEAEชื่อสามัญSalet phangph...
-
สมุนไพรเลี่ยน ชื่อพื้นเมืองอื่นเกรียน เฮี่ยน (ภาคเหนือ) เคี่ยนเลี่ยนเลี่ยนใบใหญ่ (ภาคกลาง)ชื่อวิทยาศาสตร์Melia azedarach L.ชื่อพ้องMelia dubia Cav.. Melia toosendan Siebola & Z...
-
สมุนไพรลิ้นงูเห่า ชื่อพื้นเมืองอื่นลิ้นงูเห่า(จันทบุรี)ชื่อวิทยาศาสตร์Clinacanthus siamensis Bremek.ชื่อวงศ์ACANTHACEAEชื่อสามัญLin gnu hao. ลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์ ไม้เถาล้มลุก...
-
สมุนไพรพิลังกาสา ชื่อพื้นเมืองอื่นผักจำ ผักจ้ำแดง (เชียงใหม่ เชียงราย)พิลังกาสา(ภาคกลาง) ตีนจำ (เลย)ชื่อวิทยาศาสตร์Ardisia polycephala Wall. ex A.DC.ชื่อวงศ์MYRSINACEAEชื่อสามัญPhi...
-
สมุนไพรใบระนาด ชื่อพื้นเมืองอื่นใบระนาด, ผักระบาด (ภาคกลาง) เมืองมอน (กรุงเทพฯ)ชื่อวิทยาศาสตร์Argyreia nervosa (Burm.f.) Bojerชื่อพ้องArgyreia speciosa (L.f.) Sweetชื่อวงศ์CONVOLVU...
-
สมุนไพรเทียนดอก ชื่อพื้นเมืองอื่นเทียนดอก, เทียนไทย , เทียนบ้าน , เทียนสวน (ภาคกลาง)ชื่อวิทยาศาสตร์Impatiens balsamina L.ชื่อวงศ์BALSAMINACEAEชื่อสามัญGarden balsam. ลักษณะทั่วไปท...
-
สมุนไพรแก้โรคผิวหนัง สมุนไพรเทียนดอก สมุนไพรใบระบาด สมุนไพรพิลังกาสา สมุนไพรลิ้นงูเห่า สมุนไพรเลี่ยน สมุนไพรเสลดพังพอน รูปภาพจาก:clinicherbs.com
-
สมุนไพรเขือง เขือง เขืองLeea rubra Blumeเขือง (ภาคกลาง) ไม้พุ่ม-> ขนาดเล็กกึ่งไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 3 ม. หูใบเป็นปีกแคบ ๆ กว้าง 0.3-0.5 ซม. ยาว 2-4 ซม. ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก 2 ถึ...
-
สมุนไพรกะตังใบ กะตังใบLeea indica (Burm.f.) Merr.บางถิ่นเรียกว่ากะตังใบ (กรุงเทพฯ จันทบุรี เชียงใหม่) คะนางใบ (ตราด) ช้างเขิง (ฉาน) ตองจ้วม ตองต้อม (ภาคเหนือ) บั่งบายต้น (ตรัง) ไม้...
-
สมุนไพรต้นเอียน ต้นเอียน ต้นเอียนNeolitsea zeylanica Merr. ต้นเอียน (ภาคใต้) ไม้ต้น-> สูงได้ถึง 15 ม. เปลือกสีเทา หรือเทาอมชมพู เรียบหรือมีรอยแตกตามยาวเล็กน้อย กิ่งก้านเรียวเล็ก...
-
สมุนไพรฟันปลา ฟันปลาLitsea umbellate Merr.บางถิ่นเรียกว่าฟันปลา สลด (ปราจีนบุรี) เมนตรือ (เขมร-จันทบุรี) สะเตื้อ (ตราด) ไม้ต้น-> ขนาดเล็ก หรือไม้พุ่ม สูง 3-10 ม. ตามกิ่งก้านมีขน...
-
สมุนไพรกะทัง กะทังLitsea monopetala Pers.บางถิ่นเรียกกะทัง (ภาคใต้) พอครา (นครศรีธรรมราช) โพหน่วย มุหมู (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) เมาะโม (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ยุ๊กเยา (แพร่) สะหมี่ (ช...
-
สมุนไพรหมีเหม็น หมีเหม็น หมีเหม็นLitsea glutinosa C.B. Rob.บางถิ่นเรียกว่าหมีเหม็น มะเย้อ ยุบเหยา (เหนือ, ชลบุรี) กำปรนบาย (ซอง-จันทบุรี) ดอกจุ๋ม (ลำปาง) ตังสีไพร (พิษณุโลก) ทังบวน...
-
สมุนไพรเทพทาโร เทพทาโร เทพทาโรCinnamomum porrectum (Roxb.) Kosterm.บางถิ่นเรียกว่าเทพทาโร (ภาคกลาง จันทบุรี สุราษฎร์ธานี) จวง จวงหอม (ภาคใต้) จะไคต้น จะไคหอม (ภาคเหนือ) พลูต้นขาว (...
-
สมุนไพรเชียด เชียดCinnamomum iners Blumeบางถิ่นเรียกว่าเชียด มหาปราบตัวผู้ อบเชย อบเชยต้น (ภาคกลาง) กระแจะโมง กะเชียด กะทังนั้น (ยะลา) กะดังงา (กาญจนบุรี) กะพังหัน โกเล่ เนอม้า (กะ...
-
สมุนไพรอบเชยจีน อบเชยจีนCinnamomum cassia Preslบางถิ่นเรียกว่าอบเชยจีน (ภาคกลาง) แกง (เชียงใหม่) ไม้ต้น->ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงได้ถึง 40 ม. เปลือกสีน้ำตาลอมเทา กิ่งอ่อนเป็นสี่เ...
-
สมุนไพรอบเชยญวณ อบเชยญวณCinnamomum camphora (L.) Presl.บางถิ่นเรียกว่าอบเชยญวณ (ทั่วไป) พรมเส็ง (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ไม้ต้น->ขนาดใหญ่ สูงได้ถึง 30 ม. ทรงพุ่มกว้าง ทึบ ลำต้นมีขนาด...
-
สมุนไพรสาบแร้งสาบกา สาบแร้งสาบกาPogostemon auricularius (L.) Hassk.ชื่อพ้องDysophylla auricularia (L.) Blume สาบแร้งสาบกา (สุราษฎร์ธานี) ไม้ล้มลุก->อายุปีเดียว สูง 30-70 ซม. ลำต...
-
สมุนไพรฤาษีผสมแล้ว ฤาษีผสมแล้วPlectranthus scutellarioides (L.) R. Br.ชื่อพ้องColeus scutellarioides Benth. var. scutellarioides Keng ฤาษีผสมแล้ว (ภาคกลาง) ไม้ล้มลุก->สูง 30-100...
-
สมุนไพรงาขี้ม้อน งาขี้ม้อนPerilla frutescens (L.) Brittonบางถิ่นเรียกงาขี้ม้อน (ภาคเหนือ) งามน (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) แง (กาญจนบุรี) นอ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) น่อง (กะเหรี่ยง-กาญจนบุร...
-
สมุนไพรโหระพา โหระพาOciumum basilicum L.บางถิ่นเรียกโหระพา (ทั่วไป) ห่อกวยซวย ห่อวอซุ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) อิ่มคิวขาว (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ไม้ล้มลุก->สูง 30-100 ซม. ทุกส่วนมีกล...
-
สมุนไพรแมงกะแซง แมงกะแซงOciumum americanum L.บางถิ่นเรียกแมงกะแซง (ประจวบคีรีขันธ์) ไม้ล้มลุก->สูง 30-100 ซม. แตกกิ่งก้านสาขา มีกลิ่นหอมแรงคล้ายการบูร ลำต้นและกิ่งมีสันตามยา ปกค...
-
สมุนไพรผักฮ้าน ผักฮ้านMosla dianthera (Roxb.) Maxim. ผักฮ้าน (เชียงใหม่) ไม้ล้มลุก->สูง 30-100 ซม. มีกลิ่นหอม ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม ตั้งตรง ตอนโคนหักมักจะแข็ง แตกกิ่งก้านสาขามากมี...
-
สมุนไพรสะระแหน่ญี่ปุ่น สะระแหน่ญี่ปุ่นMentha arvensis L. var. piperascens Malinv.บางถิ่นเรียกว่าสะระแหน่ญี่ปุ่น ต้นน้ำมันหม่อง มินต์ญี่ปุ่น (กรุงเทพฯ) ไม้ล้มลุก->อายุหลายปี ต้นส...
-
สมุนไพรหญ้านกเค้า หญ้านกเค้าLeucas aspera (Willd.) Linkบางถิ่นเรียกว่าหญ้านกเค้า(เชียงใหม่) ผักหัวโต หญ้าหัวโต (ราชบุรี) ไม้ล้มลุก->อายุปีเดียว สูง 30-60 ซม. แตกกิ่งก้านสาขามาก ...
-
สมุนไพรกัญชาเทศ กัญชาเทศLeonurus sibiricus L.บางถิ่นเรียกกัญชาเทศ (ราชบุรี) ซ้าซา (นครพนม) ส่าน้ำ (เลย) ไม้ล้มลุก->สูง 1-1.50 ม. ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม กลวง มีขนนุ่ม หรือ เกลี้ยงใบ...
-
สมุนไพรฉัตรพระอินทร์ ฉัตรพระอินทร์Leonotis nepetaefolia (L.) R. Br. ฉัตรพระอินทร์ (ภาคกลาง) ไม้ล้มลุกอายุปีเดียว สูง 1-1.50 ม. ลำต้นใหญ่ ตรง เป็นสี่เหลี่ยมมน ๆ ระหว่างเหลี่ยมเป็นร่...
-
สมุนไพรแมงลักคา แมงลักคาHyptis suaveolens (L.) Poit.บางถิ่นเรียกแมงลักคา (ชุมพร) การา (สุราษฎร์ธานี) ไม้ล้มลุก->สูง 0.5-1.5 ม. แตกกิ่งก้านสาขามาก ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม มีขน มีกลิ่...
-
สมุนไพรว่านหอมแดง ว่านหอมแดงEleutherine palmifolia (L.) Merr.บางถิ่นเรียกว่านหอมแดง (ภาคกลาง) บ่อเจอ เพาะบีเบ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ว่านไก่แดง ว่านเข้า ว่านหมาก (ภาคเหนือ) ว่านเพล...
-
สมุนไพรว่านหางช้าง ว่านหางช้างBelamcanda chinensis (L.) DC.ว่านหางช้าง(กรุงเทพฯ) ว่านมีดยับ (ภาคเหนือ) พืชล้มลุก->อายุหลายปี มีลำต้นใต้ดินและมีรากมาก ลำต้นที่อยู่เหนือดินตั้งตรง...
-
สมุนไพรก้านเหลือง ก้านเหลืองGonocaryum lobbianum (Miers) Kurzบางถิ่นเรียกว่าก้านเหลือง คำเกี้ยวต้น มะดีควาย (ภาคเหนือ) ดันหมี ดีหมี (ภาคใต้) ปูตูบูแว (มลายู-นราธิวาส) โปมะจูด (เขมร...
-
สมุนไพรปอผี ปอผีHydrolea zeylanica (L.) Vahl ปอผี (บุรีรัมย์) พืชล้มลุก->อายุปีเดียว สูง 10-60 ซม. ลำต้นมักจะทอดนอนไปตามพื้นดิน ออกรากตามข้อ และแตกแขนงตั้งขึ้น เกลี้ยง หรือ มีต่...
-
สมุนไพรฮอมคำ ฮอมคำDichroa febrifuga Lour.บางถิ่นเรียกว่าฮอมคำ ฮอมดง (ภาคเหนือ) ยายคลั่งใหญ่ (นครศรีธรรมราช) ไม้พุ่ม->สูง 1.5-2.5 ม. ไม่มีหูใบ ใบ ->เดี่ยว ออกตรงข้าม รูปรี แกม...
-
สมุนไพรโพกริ่ง โพกริ่งHernandia nymphaeifolia (Presl) Kubitzkiบางถิ่นเรียกว่าโพกริ่ง โกงพะเหม่า (สุราษฎร์ธานี) โปง (กระบี่) ไม้ต้น->สูง 10-20 ม. เปลือกสีเทาเป็นมัน ไม่มีหูใบใบ -...
-
สมุนไพรบุนนาค บุนนาคMesua ferrea L.บางถิ่นเรียน บุนนาค(ทั่วไป) ก๊าก่อ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน ก้ำก่อ (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ปะนาคอ (มลายู-ปัตตานี) สารภีดอย (เชียงใหม่) ไม้ต้น->สูง 15...
-
สมุนไพรพะวาใบใหญ่ พะวาใบใหญ่Garcinia vilersiana Pierreบางถิ่นเรียกว่าพะวาใบใหญ่ (ชลบุรี จันทบุรี) ไข่จระเข้ ตะพูด (จันทบุรี) จำพูด (ภาคกลาง) ปราโฮด (เขมร-สุรินทร์) ปะหูด (ตะวันออกเ...
-
มะดัน มะดันGarcinia schomburgkiana Pierre มะดัน (ภาคกลาง) ไม้ต้น->สูง 4-10 ม. กิ่งเป็นสี่เหลี่ยม สีออกดำใบ ->เดี่ยว ออกตรงข้าม รูปขอบขนาน หรือ รูปไข่กลับ กว้าง 25 มม. ยาว 9 ซ...
-
มังคุด มังคุดGarcinia mangostana L. มังคุด (ทั่วไป) ไม้ต้น->สูง 10-20 ม. ทรงพุ่มเป็นรูปเจดีย์ มีน้ำยางสีเหลืองใบ ->เดี่ยว ออกตรงข้าม รูปรีแกมขอบขนาน ปลายใบแหลม หรือ เป็นติ่ง ...
-
สมุนไพรชะมวง ชะมวงGarcinia cowa Roxb.บางถิ่นเรียกชะมวง (ภาคกลาง) กะมวง (ภาคใต้) มวงส้ม (นครศรีธรรมราช) หมากโมก (อุดรธานี) ไม้ต้น->สูงไม่เกิน 20 ม. ไม่ผลัดใบ ทุกส่วนเกลี้ยง เปลือ...
-
สมุนไพรติ้วตำ ติ้วตำCratoxylum sumatranum (Jack) Blume ssp. neriifolium (Kurz) Gogeleinบางถิ่นเรียกติ้วตำ ติ้วเสลา (ภาคเหนือ) ขี้ติ้ว (เชียงใหม่) สลิว (ภาคกลาง) ไม้ต้น->สูง 10-3...
-
สมุนไพรติ้วขน ติ้วขนCratoxylum formosum (Jack) Dyer ssp. pruniflorum (Kurz) Gogeleinชื่อพ้องC. pruniflorum Kurzบางถิ่นเรียกว่าติ้วขน (นครราชสีมา) กวยโชง (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) กุยฉ่...
-
สมุนไพรตังหน ตังหนCalophyllum tetrapterum Miq. Var. tetrapterum Stevens ตังหน (ภาคใต้) ไม้ต้น->สูง 10-30 ม. ไม่ผลัดใบ เรือนยอดเป็นกลม หรือ รูปเจดีย์ต่ำ ๆ กิ่งอ่อน สีน้ำตาลปนเทา ...
-
สมุนไพรกระทิง กระทิงCalophyllum inophyllum L.บางถิ่นเรียกว่ากระทิง กากะทิง (ภาคกลาง) ทิง (กระบี่) เนาวกาน (น่าน) สารภีทะเล (ประจวบฯ) สารภี แนน (ภาคเหนือ) ไม้ต้น->สูง 8-20 ม. ไม่...
-
ข้าวโพด ข้าวโพดZea mays L.บางถิ่นเรียกว่าข้าวโพด (ภาคกลาง) ข้าวแข่ (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ข้าวสาลี สาลี (ภาคเหนือ) บือเคส่ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) โพด (ภาคใต้) ไม้ล้มลุก->จำพวกหญ้า...
-
สมุนไพรหญ้าไม้กวาด หญ้าไม้กวาดThysanolaena maxima (Roxb.) Kuntzeบางถิ่นเรียกหญ้าไม้กวาด หญ้ายูง (ยะลา) ตองกง ก๋ง (ภาคเหนือ) เค้ยหลา (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) เลาแล้ง (สุโขทัย) หญ้ากาบ...
-
สมุนไพรหญ้าพง หญ้าพงSorghum halepense (L.) Pers.บางถิ่นเรียกว่าหญ้าพง หญ้าปง (ภาคเหนือ) อ้อยลา (ไชยบาดาล) ไม้ล้มลุก->จำพวกหญ้า อายุหลายปี ลำต้นสูง 50-150 ซม. แตกแขนง มักจะมีสีนว...
-
สมุนไพรข้าวฟ่าง ข้าวฟ่างSetaria italic (L.) P. Beauv.บางถิ่นเรียกข้าวฟ่าง (ภาคกลาง) ฟ่างหางหมา (สุราษฎร์ธานี) ไม้ล้มลุก->จำพวกหญ้า อายุปีเดียว ลำต้นกลม ตั้งตรงหรือทอดนอนเล็กน้อย...
-
สมุนไพรแขม แขมSaccharum arundinaceum Retz.บางถิ่นเรียกแขม (ทั่วไป) ตะโป (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) แตร๊ง (เขมร-สุรินทร์) ปง (ภาคเหนือ) ไม้ล้มลุก->จำพวกหญ้า ขึ้นเป็นกอขนาดใหญ่ ลำต้นส...
-
สมุนไพรอ้อเล็ก อ้อเล็กPhragmites australis Trin. ex Steud.บางถิ่นเรียกอ้อเล็ก อ้อลาย (ภาคกลาง) อ้อ (ทั่วไป) อ้อน้อย (เชียงใหม่) ไม้ล้มลุกจำพวกหญ้า อายุหลายปี มีเหง้าใต้ดิน ลำต้นตรง...
-
สมุนไพรหญ้าไข่เหา หญ้าไข่เหาPanicum sarmentosum Roxb.หญ้าไข่เหา(ลำปาง) หญ้าฝรั่ง (กรุงเทพฯ) ไม้ล้มลุก->จำพวกหญ้า มักจะเลื้อยคลุมต้นไม้อื่น ลำต้นกลมแข็ง ยาวได้ถึง 17 ม. เส้นผ่านศ...
-
สมุนไพรหญ้าชันกาด หญ้าชันกาดPanicum repens L.บางถิ่นเรียกว่าหญ้าชันกาด (ภาคกลาง) แขมมัน หญ้าอ้อน้อย (เชียงใหม่) ไม้ล้มลุก->จำพวกหญ้า อายุปีเดียว สูง 50-100 ซม. แบน ลำต้นตรง หรือ...
-
สมุนไพรหญ้าตีนกา หญ้าตีนกาEleusine indica (L.) Gaertn.บางถิ่นเรียกว่าหญ้าตีนกา หญ้าปากควาย (กลาง) หญ้าตีนกับแก้ (เลย) หญ้าตีนนก (กรุงเทพฯ) หญ้าปากคอก (สระบุรี) หญ้าผากควาย (ภาคเหนื...
-
สมุนไพรตะไคร้หอม ตะไคร้หอมCymbopogon nardus (L.) Rendleตะไคร้หอม(ภาคกลาง) จะไคมะขูด ตะไครมะขูด (ภาคเหนือ) ตะไคร้แดง (นครศรีธรรมราช) ไม้ล้มลุก ->อายุหลายปี ขึ้นเป็นกอสูงถึง 2.5 ม...
-
สมุนไพรเดือย เดือยCoix lachrymal-jobi L.บางถิ่นเรียกลูกเดือย (ทั่วไป) มะเดย (ภาคเหนือ) ไม้ล้มลุก->อายุปีเดียว สูง 1-2 ม. ลำต้นแข็งแรง ตั้งตรง เกลี้ยงใบ ->รูปหอก กว้าง 2.5-5.0...
-
สมุนไพรหญ้าเจ้าชู้ หญ้าเจ้าชู้Chrysopogon aciculatus (Retz.) Trin.บางถิ่นเรียกหญ้าเจ้าชู้ หญ้ากร่อน หญ้าขี้ครอก หญ้านกคุ่ม (ภาคกลาง) หญ้าก่อน (ภาคเหนือ) หญ้ากะเตรย หญ้าขี้เตรย (ภาค...
-
สมุนไพรอ้อ อ้อArundo donax L.บางถิ่นเรียกอ้อ (ทั่วไป) อ้อหลวง (ภาคเหนือ) อ้อใหญ่ (ภาคกลาง) ไม้ล้มลุก->จำพวกหญ้า อายุหลายปี มักขึ้นเป็นกอ สูง 2-8 ม. ลำต้นเป็นปล้องตั้งตรง ภายในกล...
-
สมุนไพรรักทะเล รักทะเลScaevola taccada (Gaertn.) Roxb.บางถิ่นเรียกว่ารักทะเล (ชุมพร) บงบ๊ง (มลายู-ภูเก็ต) บ่งบง (ภาคใต้) โหรา (ตราด) ไม้พุ่มหรือ ไม้ต้น ->ขนาดเล็ก ใบ ->เดี่ยว...
-
สมุนไพรเมื่อย เมื่อยGnetum montanum Markgrafบางถิ่นเรียกว่าเมื่อย (ตราด) ม่วย (เชียงราย อุบลราชธานี) มะม่วย (เชียงใหม่) แฮนม่วย (เลย) ไม้เถา->เนื้อแข็ง กิ่งเป็นข้อต่อกันและตามข้...
-
สมุนไพรมะม่วย มะม่วยGnetum latifolium Bl. Var. funiculare (Bl.) Markgrafบางถิ่นเรียกมะม่วย (สุรินทร์) มะหน่วย กะรูวะ (มลายู-นราธิวาส) ไม้เถา->เนื้อแข็ง กิ่งเป็นข้อต่อกันและตามข้...
-
สมุนไพรแปะก๊วย แปะก๊วยGinkgo biloba L.แปะก๊วย (จีน) ไม้ต้น->ผลัดใบ สูง 10-25 ม. ทุกส่วนไม่มีขน แตกกิ่งก้านสาขาห่างๆ เปลือกสีเทา ต้นแก่เปลือกสีน้ำตาลอมเหลืองใบ ->ออกมาจากปลายก...
-
สมุนไพรหวายลิง หวายลิงFlagellaria indica L.บางถิ่นเรียกหวายลิง หวายเย็บจาก (ภาคใต้) หวายลี (สงขลา) ไม้เถา->ต้นยาวได้ถึง 20 ม. เกลี้ยง โคนต้นเนื้อแข็ง เหนือขึ้นไปเนื้ออ่อน มีเส้น...
-
สมุนไพรกระเบากลัก กระเบากลักHydnocarpus ilicifolia Kingบางถิ่นเรียกกระเบากลัก (สระบุรี) กระเบาชาวา (เขมร-จันทบุรี) กระเบาพนม (เขมร-สุรินทร์) กระเบาลิง (ทั่วไป) กระเบียน ขี้มอด (จัน...
-
สมุนไพรกระเบาใหญ่ กระเบาใหญ่Hydnocarpus anthelminthica Pierreบางถิ่นเรียกกระเบาใหญ่ กระเบาน้ำ กระเบาแข็ง กาหลง (ภาคกลาง) กระเบา (ทั่วไป) กระเบาตึก (เขมร-ตะวันอก) ตัวโฮ่งจี๊ (จีน) เ...
-
สมุนไพรขานาง ขานางHomalium tomentosum (Vent.) Benth.บางถิ่นเรียกว่าขานาง (ภาคกลาง เชียงใหม่ จันทบุรี) ขางนาง คะนาง (ภาคกลาง) ค่านาง โคด (ระยอง) ช้างเผือกหลวง (เชียงใหม่) แซพลู้ (กะ...
-
สมุนไพรตะขบควาย ตะขบควายFlacourtia jangomas (Lour.) Raeusch.บางถิ่นเรียกตะขบควาย (ภาคกลาง) กือคุ (มลายู-ปัตตานี) ครบ (ปัตตานี) มะเกว๋นควาย (ภาคเหนือ) ไม้ต้น->ขนาดเล็ก ผลัดใบ สูง...
-
สมุนไพรตะขบป่า ตะขบป่าFlacourtia indica (Burm. f.)บางถิ่นเรียกตะขบป่า (ภาคกลาง) ตานเสี้ยน มะเกว๋นนก มะเกว๋นป่า (ภาคเหนือ) ไม้พุ่มหรือ ไม้ต้น ->ขนาดเล็ก ผลัดใบ สูง 2-5(-15) ม. ตา...
-
สมุนไพรมะเยา มะเยาVernicia fordii (Hemsley) Airy Shaw.บางถิ่นเรียกว่ามะเยา (เหนือ) ทังอิ๊ว (จีน) ไม้ต้น->ขนาดเล็ก สูง 4-10 ม. เปลือกสีน้ำตาลแกมเทา.ใบ ->เดี่ยว เรียงแบบบันไดเว...
-
สมุนไพรโลดทะนง โลดทะนงTrigonostemon reidioides (Kurz) Craibชื่อพ้องBaliospermum reedioides Kurz.บางถิ่นเรียกว่าโลดทะนง (ราชบุรี ปราจีนบุรี ตราด) ข้าวเย็นเนิน (ราชบุรี ประจวบคีรีขัน...
-
สมุนไพรไม้เท้ายายม่อม ไม้เท้ายายม่อมTrigonostemon longifoliusบางถิ่นเรียกเท้ายายม่อมป่า อ้ายบ่าว (ปัตตานี) ไม้ต้นหรือ ไม้ต้น ->ขนาดเล็ก สูง 2-6 ม. ยอดอ่อนมีขนสีเหลืองอมแดง เมื่อ...
-
สมุนไพรมะฝ่อ มะฝ่อTrewia nudiflora Linn.บางถิ่นเรียกว่ามะฝ่อ (ทั่วไป) ม่อแน่ะ เส่โทคลึ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) มะปอบ (เหนือ) หม่าทิ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี). ไม้ต้น->ผลัดใบ ขนาดใหญ่...
-
สมุนไพรปอกะปลา ปอกะปลาThyrsanthera suborbicularis Pierre ex Gagnep. ปอกะปลา (นครสวรรค์). ไม้พุ่มเตี้ย->สูงไม่เกิน 20-50 ซม.รากแก้ว->แข็ง มีขนาดเท่านิ้วมือ มีขนเป็นรูปดาว.ใบ -...
-
สมุนไพรขันทองพยาบาท ขันทองพยาบาทSuregada multiflorum (A. Juss.) Baill.ชื่อพ้องGelonium multiflorum A. Juss.บางถิ่นเรียกว่าขันทองพยาบาท มะดู หมากดูก (กลาง) กระดูก ยายปลวก (ใต้) ขนุน...
-
สมุนไพรผักหวานบ้าน ผักหวานบ้านSauropus androgynous (Linn.) Merr.ชื่อพ้องalbicans. Bl.บางถิ่นเรียกว่าผักหวานบ้าน ผักหวาน (ทั่วไป) ก้านตง จ๊าผักหวาน (เหนือ) โถหลุ่ยกะนีเด๊าะ (กะเหรี่...
-
สมุนไพรสมอทะเล สมอทะเลSapium indicumบางถิ่นเรียกสมอทะเลกระหุด (กลาง) กุระ กุลา (มลายู-ใต้). ไม้ต้น->สูงประมาณ 10-15 ม.ใบ ->เดี่ยว เรียงสลับกัน รูปรีแกมรูปหอก หรือ รูปไข่แกมขอ...
-
สมุนไพรละหุ่ง ละหุ่งRicinus communis Linn.บางถิ่นเรียกว่าละหุ่ง มะละหุ่ง (ทั่วไป) คิติ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่งสอน) คีเต๊าะ (กะเหรี่ยง-กำแพงเพชร) ปีมั้ว (จีน) มะโห่ง มะโห่งหิน (เหนือ) ละห...
-
สมุนไพรหญ้าใต้ใบ หญ้าใต้ใบPhyllanthus urinaria Linn.บางถิ่นเรียกหญ้าใต้ใบ (อ่างทอง สุราษฎร์ธานี) ไฟเดือนห้า (ชลบุรี) มะขามป้อมดิน (เหนือ) หมากไข่หลัง (เลย). พืชล้มลุก->สูงได้ถึง...
-
สมุนไพรก้างปลาเครือ ก้างปลาเครือPhyllanthus reticulatus Poir.บางถิ่นเรียกก้างปลาเครือ (ทั่วไป) กระบอง (ประจวบคีรีขันธ์) ก้างปลาขาว (อ่างทอง เชียงใหม่) ก้างปลาแดง (สุราษฎร์ธานี) ข่า...
-
สมุนไพรว่านธรณีสาร ว่านธรณีสารPhyllanthus pulcher Wall. Ex Muell. Arg.บางถิ่นเรียกว่าว่านธรณีสาร เสนียด (กรุงเทพฯ) กระทืบยอบ (ชุมพร) ก้างปลา (นราธิวาส) ก้างปลาดิน ดอกใต้ใบ (นครศรีธ...
-
สมุนไพรยายถีบหลาน ยายถีบหลานPhyllanthus oxyphyllus Miq.ชื่อพ้องP. frondosus Wall. Ex Muell. Arg.บางถิ่นเรียกยายจูงหลาน (ชุมพร) ยมหิน (สุราษฎร์ธานี) ยายถีบหลาน (ตรัง). ไม้พุ่มหรือ ไ...
-
สมุนไพรมะขามป้อม มะขามป้อมPhyllanthus emblica Linn.บางถิ่นเรียกมะขามป้อม(ทั่วไป) กันโตด (เขมร-จันทบุรี) กำทวด (ราชบุรี) มั่งลู่ สันยาส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). ไม้ต้น->ขนาดกลาง...
-
สมุนไพรผักหวานดง ผักหวานดงPhyllanthus elegans Wall. Ex Muell. Arg.ชื่อพ้องP. glaucifolius Ridl.บางถิ่นเรียกว่าผักหวานดง (ตราด) จ๊าผักหวาน (ลำพูน) ต้นใต้ใบ ใต้ใบเถื่อน ผักหวานช้าง (...
-
สมุนไพรลูกใต้ใบ ลูกใต้ใบPhyllanthus amarus Schum. & Thonn.บางถิ่นเรียกลูกใต้ใบ (กลาง) มะขามป้อมดิน (เหนือ) หญ้าใต้ใบ (นครสวรรค์ อ่างทอง ชุมพร) หญ้าใต้ใบขาว (สุราษฎร์ธานี). พืชล...
-
มะยม มะยมPhyllanthus acidus (Linn.) Skeelsชื่อพ้องP. distichus Muell. Arg. มะยม (ทั่วไป). ไม้ต้น->ขนาดเล็ก สูง 3-10 ม. ลำต้นสั้น คดงอ เปลือกเป็นปุ่มปม สีออกชมพูเรื่อย ๆ แตกกิ่งก...
-
สมุนไพรแสยก แสยกPedilanthus tithymaloides Poit.บางถิ่นเรียกว่าแสยก กะแหยก มหาประสาน ย่าง แสยกสามสี (กลาง) เคียะไก่ให้ (เหนือ) ตาสี่กะมอ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) นางกวัก ว่านสลี (แม่ฮ...
-
มันสำปะหลัง มันสำปะหลังManihot esculenta Crantzบางถิ่นเรียกว่ามันสำปะหลัง มันสำโรง สำปะหลัง (กลาง) ต้างน้อย ต้างบ้าน (เหนือ) มันตัน มันไม้ (ใต้) มันหิ (พังงา) อุบีกายู (มลายู-ใต้)....
-
สมุนไพรคำป่า คำป่าMallotus philippensis (Lam.) Muell. Arg.บางถิ่นเรียกว่าคำป่า คำแดง คำแสด ทองทวย มะคาย แสด (กลาง) กายขัดหิน ขี้เนื้อ (เชียงใหม่) กือบอ ซาบอเส่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอ...
-
สมุนไพรสอยดาว สอยดาวMallotus paniculatus (Lam.) Muell. Arg.ชื่อพ้องM. cochinchinensis Lour.บางถิ่นเรียกว่าสอยดาว สลัดป้าง (จันทบุรี ตราด) สตีตัน (เลย) แสด (ใต้). ไม้พุ่มหรือ ไม้ต้น...
-
สมุนไพรเปล้าใหญ่ เปล้าใหญ่Mallotus macrostachyusMuell. Arg.ชื่อพ้องM. albus Muell. Arg.บางถิ่นเรียกว่าเปล้าใหญ่ ลัว (นครศรีธรรมราช) ฝามี หลอขน (ตรัง) หลอ (นราธิวาส). ไม้พุ่มหรือ ไม...
-
สมุนไพรปริก ปริกMallotus floribundus (Bl.) Muell. Arg.ชื่อพ้องM. anamiticus Ktze.บางถิ่นเรียกว่าปริก (ประจวบคีรีขันธ์ นครศรีธรรมราช) กาบิงบาดู (มลายู-นราธิวาส) ปิก ล้อ (กระบี่) ลอข...
-
สมุนไพรตองเต๊า ตองเต๊าMallotus barbatus Muell. Arg.บางถิ่นเรียกว่าตองเต๊า ขี้เถ้า เต๊าขน ปอเต๊า (เหนือ) กระรอกขน (ชุมพร) กะลอขน กะลอยายทาย (ใต้) บาเละอางิง (มลายู-นราธิวาส) ปอหุน (...
-
สมุนไพรหล่อง่าม หล่อง่ามMacaranga triloba (Bl.) Muell. Arg.ชื่อพ้องM. carnuta Muell. Arg.บางถิ่นเรียกหล่อง่าม (ตรัง) ลอขาว (นครศรีธรรมราช) สลาป้าง (ตราด). ไม้ต้น->สูงถึง 12 ม. ล...
-
สมุนไพรเม็ก เม็กMacaranga tanarius (Linn.) Muell. Arg.ชื่อพ้องM. tomentosa Bl.บางถิ่นเรียกเม็ก (ใต้) กะลอ บาเละมี สะลอ (มลายู-ยะลา) จงดำ (ปัตตานี) ป้าง หูช้าง (จันทบุรี) รังขาว (สง...
-
สมุนไพรมะหัง มะหังMacaranga griffithiana Muell. Arg.บางถิ่นเรียกมะหัง (ปัตตานี) ดอกไม้หูช้าง (ตราด). ไม้ต้น->สูงได้ถึง 7 ม. กิ่งก้านสาขา กลม เกลี้ยง ภายในกลวง สีขาวนวล.ใบ ->เ...
-
สมุนไพรเต้าหลวง เต้าหลวงMacaranga gigantean Muell. Arg.ชื่อพ้องM. megatophylla Muell. Arg.บางถิ่นเรียกเต้าหลวง (กำแพงเพชร) ทะ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) มะหัง (ปัตตานี) หูช้าง (จันทบุรี...
-
สมุนไพรมะละกอฝรั่ง มะละกอฝรั่งJatropha multifida Linn.บางถิ่นเรียกมะละกอฝรั่ง ฝิ่นต้น (กรุงเทพฯ) มะหุ่งแดง (เหนือ). ไม้พุ่ม->สูงได้ถึง 6 ม. ไม่มีขน.ใบ ->เดี่ยว เรียงแบบบันไดเ...
-
สมุนไพรสบู่แดง สบู่แดงJatropha gossypifolia Linn.บางถิ่นเรียกว่าสบู่แดง ละหุ่งแดง (กลาง) สบู่เลือด สลอดแดง สีลอด หงส์เทศ (ปัตตานี). ไม้พุ่ม->สูง 1-2 ม.ใบ ->เดี่ยว เรียงสลับกั...
-
สมุนไพรสบู่ดำ สบู่ดำJatropha curcas Linn.บางถิ่นเรียกสบู่ดำ สบู่มันเทศ สลอดดำ สลอดป่า สลอดใหญ่ สี่หลอด (กลาง) พมักเยา มะเยา มะหัว มะหุ่งฮั้ว มะโห่ง หงเทก (เหนือ). ไม้พุ่ม->สูง 2...
-
สมุนไพรทองหลางฝรั่ง ทองหลางฝรั่งHura crepitans Linn.บางถิ่นเรียกทองหลางฝรั่ง (กรุงเทพฯ) โพทะเล โพฝรั่ง โพศรี (บุรีรัมย์) โพศรีมหาโพ (กลาง). ไม้พุ่มหรือ ไม้ต้น ->สูงได้ถึง 13 ม.ใ...
-
สมุนไพรไคร้น้ำ ไคร้น้ำHomonoia riparia Lour.บางถิ่นเรียกไคร้น้ำ แร่ (ตรัง) กะแลแร (มลายู-ยะลา) แกลแร (มลายู-นราธิวาส) ไคร้ (กลาง เหนือ) ไคร้หิน (ชุมพร) สี่ทีโค่ เหี่ยที้ (กะเหรี่ยง...
-
สมุนไพรครำ ครำGlochidion obscurum (Roxb. Ex Willd.) Bl.บางถิ่นเรียกว่าครำ (สตูล) มรัว (นครศรีธรรราช) รวด (พังงา). ไม้พุ่มกึ่ง ไม้ต้น ->สูง 3-10 ม. กิ่งเรียวยาว กิ่งอ่อนมีขน.ใบ -...
-
สมุนไพรตาตุ่มป่า ตาตุ่มป่าExcoecaria oppositifolia Griff.บางถิ่นเรียกว่าตาตุ่มป่า (ประจวบฯ) ตังตาบอด (เหนือ) ไฟเดือนห้า (ใต้) ยางร้อน (ลำปาง). ไม้ต้น->สูง 4-10 ม. ทุกส่วนมีน้ำยา...
-
สมุนไพรกำลังกระบือ กำลังกระบือExcoecaria cochinchinensis Lour.ชื่อพ้องE. bicolor Zoll. Ex Hassk.บางถิ่นเรียกว่ากำลังกระบือ ลิ้นกระบือ กระบือเจ็ดตัว (กลาง) กระบือ (ราชบุรี). ไม้พุ่ม...
-
สมุนไพรตาตุ่มทะเล ตาตุ่มทะเลExcoecaria agallocha Linn.บางถิ่นเรียกตาตุ่มทะเล ตาตุ่ม (กลาง); บูตอ (มลายู-ปัตตานี). ไม้ต้น->ขนาดกลาง สูง 8-15 ม. เปลือกสีเทาเป็นมัน.ใบ ->เดี่ยว ...
-
สมุนไพรคริสต์มาส คริสต์มาสEuphorbia pulcherrima Willd.บางถิ่นเรียกว่าคริสต์มาส (ทั่วไป) บานใบ (เหนือ) โพผัน สองระดู (กรุงเทพฯ). ไม้พุ่ม->สูง 1-3 ม.ใบ ->รูปไข่แกมรูปหอก กว้าง ...
-
สมุนไพรส้มเช้า ส้มเช้าEuphorbia ligularia Roxb.ชื่อพ้องE. neriifolia Boiss. ส้มเช้า (กลาง) ไม้พุ่มหรือ ไม้ต้น ->ขนาดเล็ก สูง 5-7 ม. ไม่มีขน ข้อต่อตามกิ่งเป็นห้าเหลี่ยม ที่โคนก้า...
-
สมุนไพรจิดอยด่วน จิดอยด่วนEuphorbia kerrii Craibบางถิ่นเรียกจิดอยด่วน (ลำปาง) จิดอยด้วน (แพร่) พืชล้มลุก->มีเหง้า เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 4 ซม. ยาว 9 ซม. ลำต้นไม่แตกแขนง สูง 16-2...
-
สมุนไพรน้ำนมราชสีห์ทะเล น้ำนมราชสีห์ทะเลEuphorbia atoto Forst.f.บางถิ่นเรียกน้ำนมราชสีห์ทะเล (ชุมพร) มะพร้าวนกเขา (ประจวบคีรีขันธ์). พืชล้มลุก->สูงได้ถึง 30 ซม. ลำต้นตั้งตรง ตาม...
-
สมุนไพรเปล้าน้ำเงิน เปล้าน้ำเงินCroton cascarilloides Raeusch.ชื่อพ้องC. cumingii Muell. Arg. C. pierrei Gangnep.บ้างถิ่นเรียกเปล้าน้ำเงิน (ประจวบคีรีขันธ์) เปล้าเงิน (สงขลา) เป้าน...
-
สมุนไพรโกสน โกสนCodiaeum variegatum Bl.โกสน กรีกะสม กรีสาเก โกรต๋น (ทั่วไป). ไม้พุ่ม->สูง 1-3 ม. ทุกส่วนเกลี้ยง.ใบ ->มีรูปร่างหลายแบบ ตั้งแต่รูปขอบขนานจนถึงรูปยาวแคบ โคนใบมน ...
-
สมุนไพรดีหมี ดีหมีCleidion spiciflorum (Burn.f.) Merr. ชื่อพ้อง C. javanicum Bl.บางถิ่นเรียกว่าดีหมี ดินหมี (ลำปาง) กาดาวกระจาย (ประจวบคีรีขันธ์) กาไล กำไล (สุราษฎร์ธานี) คัดไล (ระ...
-
สมุนไพรประคำไก่ ประคำไก่Drypetes roxburghill Wall.ชื่อพ้องPutranjiva robxburghii Wall.บางถิ่นเรียกว่าประคำไก่ มะคำไก่ มะคำดำไก่ (กลาง) มะองนก (เหนือ) มักค้อ (ขอนแก่น). ไม้ต้น->ส...
-
สมุนไพรสลอด สลอดCroton tiglium. Linn.บางถิ่นเรียกว่าสลอด สลอดต้น ลูกผลาญศัตรู หมากหลอด (กลาง) มะข่าง มะคัง มะตอด หมากทาง หัสคืน (เหนือ) หมากยอง (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน). ไม้พุ่ม->สูง...
-
สมุนไพรกระดอหดใบขน กระดอหดใบขนCroton caudatus Geisel.กระดอหดใบขน(จันทบุรี). ไม้เถา->กึ่ง ไม้พุ่ม ตามกิ่ง ใบ และดอก มีขนรูปดาว และสากคาย.ใบ ->เดี่ยว เรียงสลับกัน แผ่นใบมีรูปร่...
-
สมุนไพรมะกาเครือ มะกาเครือBridelia stipularis (Linn.) Bl.บางถิ่นเรียกมะกาเครือ หัสคุณผี (กลาง) สะไอ (สงขลา นราธิวาส) สะไอเครือ (ยะลา) หัสอัยเครือ (เหนือ) ไอหน่วย (ชุมพร). ไม้เถา-&g...
-
สมุนไพรเต็งหนาม เต็งหนามBridelia retusa (Linn.) Spreng.ชื่อพ้องB. spinosa (Roxb.) Willd.บางถิ่นเรียกว่าเต็งหนาม (ราชบุรี) จาลีลึกป๊วก (เขมร-สุรินทร์) รังโทน (นครราชสีมา) ว้อโบ (กะเ...
-
สมุนไพรระงับพิษ ระงับพิษBreynia glauca Craibชื่อพ้องB. subterblanca Fischerบางถิ่นเรียกว่าระงับพิษ ดับพิษ (เชียงใหม่) จ้าสีเสียด (ลำพูน) ปริก (ประจวบคีรีขันธ์). ไม้พุ่มสูงได้ถึง 7....
-
มะไฟ มะไฟBaccaurea ramiflora Lour.ชื่อพ้องB. sapida (Roxb.) Muell. Arg.บางถิ่นเรียกว่ามะไฟ (ทั่วไป) แซเครือแซ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ผะยิ้ว (เขมร-สุรินทร์) สัมไฟ (ใต้) หำกัง (เพชรบ...
-
สมุนไพรมะไฟฝรั่ง มะไฟฝรั่งBaccaurea mothelyana (Muell. Arg.) Muell. Arg.บางถิ่นเรียกว่ามะไฟฝรั่ง (กรุงเทพฯ) ระมะ ลำแข (ปัตตานี) ระมา ระไม รำเบ รำไบ (มลายู-ใต้) รามาตี๊กุ๊ (มลายู-นร...
-
สมุนไพรเหมือนโลด เหมือนโลดAporusa villosa (Lindl.) Baill.บางถิ่นเรียกว่าเหมือนโลด (ขอนแก่น) กรม (ใต้) ด่าง แด่งพง (สุโขทัย) ตีนครึน พลึง โลด (กลาง) ประดงข้อ (พิจิตร) เหมือดควาย เหม...
-
สมุนไพรโพธิสัตว์ โพธิสัตว์Aleurites moluccana (Linn.) Wild.ชื่อพ้องJatropha moluccana Linn.บางถิ่นเรียกว่าโพธิสัตว์ (กรุงเทพฯ) กือระ (มลายู-ยะลา) ปูรัด (สตูล) มะเยา (เหนือ). ไม้ต้น...
-
สมุนไพรขางปอย ขางปอยAlchornea rugosa (Lour.) Muell Arg.ชื่อพ้องA. javanensis (Bl.) Backer & Bakh.f.บางถิ่นเรียกขางปอย ของปอยน้ำ (กลาง) ซ่าหมากไฟ (เลย) ดับยาง (เชียงใหม่) เปล้าน...
-
สมุนไพรชาข่อย ชาข่อยAcalypha siamensis Oliv. ex Gangชื่อพ้องA. evrardii Gagnep. A. fruticosa Ridl.บางถิ่นเรียกว่าชาข่อย ชาฤาษี (กลาง) กาน้ำ ชาญวน (กรุงเทพฯ) จ๊าข่อย (เหนือ) ชาป่า (...
-
สมุนไพรไกรทอง ไกรทองErythroxylum cuneatumKurzบางถิ่นเรียกไกรทอง(ปราจีนบุรี นราธิวาส) แก่นแดง เข็ดมูล เจตมูล (ปราจีนบุรี) ต๋านฮ้วนเป็ด (เชียงใหม่) พิกุลทอง (ประจวบคีรีขันธ์). ไม้ต้น...
-
สมุนไพรหญ้าผมหงอก หญ้าผมหงอกEriocaulon sexangulare Linn.หญ้าผมหงอก(จันทบุรี). พืชล้มลุก->ใบเลี้ยงเดี่ยว.ใบ ->แบบใบหญ้า ออกเป็นกระจุกที่โคนต้น มีขนาดกว้าง 3-6 มม. ยาว 7-30 ซม....
-
สมุนไพรเม้าแดง เม้าแดงLyonia ovalifolia (Wall.) Drudeชื่อพ้องpieris ovalifolia D. Don เม้าแดง (เชียงใหม่). ไม้ต้น->ขนาดเล็ก สูง 4-8 ม. เปลือกเรียบ ลอกออกเป็นแผ่นเล็ก ๆ กิ่งเกลี้...
-
สมุนไพรหญ้าถอดปล้อง หญ้าถอดปล้องEquisetum debile Roxb.บางถิ่นเรียกว่าหญ้าถอดปล้อง หญ้าเงือก หญ้าหูหนวก (เหนือ) เครือเซาะปอยวา แยปอ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) หญ้าปล้อง หญ้าสองปล้อง (กล...
-
สมุนไพรตะขบฝรั่ง ตะขบฝรั่งMuntingia calabura Linn.บางถิ่นเรียกว่าตะขบฝรั่ง ตะขบ (กลาง) ครบฝรั่ง (สุราษฎร์ธานี). ไม้ต้น->สูง 5-7 ม. เปลือกสีเทา กิ่งแผ่สาขาขนานกับพื้นดิน ตามกิ่งม...
-
สมุนไพรมะกอกน้ำ มะกอกน้ำElaeocarpus hygrophilus Kurzชื่อพ้องE. madopetalus Pierreบางถิ่นเรียกว่ามะกอกน้ำ สารภีน้ำ (กลาง) สมอพิพาย (ระยอง). ไม้ต้น-> สูง 8-10 ม.ใบ -> เดี่ยว เร...
-
สมุนไพรสลอดเถา สลอดเถาElaeagnus latifolia Linn.บางถิ่นเรียกสลอดเถา (ราชบุรี) ควยรอก (ตราด) มะหลอด (เหนือ) ส้มหลอด (ใต้). ไม้เถา->เนื้อแข็ง ตามลำต้น และกิ่งมีเกล็ดสีเทา หรือ สีเง...
-
สมุนไพรข่อยจีน ข่อยจีนEhretia microphylla Lamk.ชื่อพ้องE. buxifolia Roxb.บางถิ่นเรียกว่าข่อยจีน ชาญวณ (กรุงเทพฯ) ชา (เชียงใหม่) ชาญี่ปุ่น (กลาง). ไม้พุ่ม->เล็ก สูงประมาณ 2 ม. ตา...
-
สมุนไพรหญ้าตีนตุ๊กแก หญ้าตีนตุ๊กแกColdenia procumbens Linn.บางถิ่นเรียกว่า หญ้าตีนตุ๊กแก (สุพรรณบุรี พิษณุโลก) หญ้าตีนตุ๊กโต หญ้าตุบโต๋ (เชียงใหม่). พืชล้มลุก->ลำต้นทอดราบกับพื้...
-
สมุนไพรพญารากดำ พญารากดำDiospyros variegate Kurzพญารากดำ(สุโขทัย) น้ำจ้อย (ปราจีนบุรี) พลับดำ (กาญจนบุรี) มะเขือเถื่อน อีดำ (กำแพงเพชร). ไม้ต้น->ขนาดกลาง สูงถึง 20 ม. เปลือกสีดำ...
-
สมุนไพรมะเกลือป่า มะเกลือป่าDiospyros montana Roxb.บางถิ่นเรียกว่ามะเกลือป่า (นครสวรรค์ ปราจีนบุรี) ตานส้าน (กลาง) ถ่านไฟผี (เหนือ) มะตูมดำ (สระบุรี). ไม้ต้น->ขนาดเล็กถึงขนาดกลา...
-
สมุนไพรตะโกสวน ตะโกสวนDiospyros malabarica (Desv.) Kostel. var. malabarica Kostel.บางถิ่นเรียกตะโกสวน ปลาบ (เพชรบุรี) ตะโกไทย (กลาง) มะเขือเถื่อน (สกลนคร) มะสุลัวะ (กะเหรี่ยง-ลำปาง...
-
สมุนไพรพลับจีน พลับจีนDiospyros kaki Linn. พลับจีน (กลาง). ไม้ต้น->ผลัดใบขนาดเล็ก สูงประมาณ 15 ม. เปลือกแตกเป็นแผ่น ๆ คล้ายเกล็ด ตามกิ่งมีช่องระบายอากาศสีเทาปนน้ำตาล หรือ เทาปนข...
-
สมุนไพรตะโกจัน ตะโกจันDiospyros hasseltii Zoll.บางถิ่นเรียกว่าตะโกจัน (กรุงเทพฯ) ตะโก (นครราชสีมา) บาเนง (มลายู-นราธิวาส) ไม้ต้น->ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงถึง 30 ม. เปลือกสีเทาปนด...
-
สมุนไพรมะพลับดง มะพลับดงDiospyros ehretioides Wall. Ex G. Donบางถิ่นเรียกว่ามะพลับดง (กาญจนบุรี) ชิ้นกวาง เรื้อนกวาง ลิ้นกวาง (ปราจีนบุรี) ตับเต่าต้น ตับเต่าหลวง (ราชบุรี) มะโกป่า ...
-
สมุนไพรจัน จันDiospyros decandra Lour.บางถิ่นเรียกจัน (ทั่วไป) จันขาว จันลูกหอม จันโอ จันอิน (กลาง). ไม้ต้น->ขนาดกลาง สูง 10-20 ม. ลำต้นตรง เปลือกสีดำ แตกเป็นสะเก็ด เนื้อไม้สีขา...
-
สมุนไพรตะโกพนม ตะโกพนมDiospyros castanea (Craib) Fletch.บางถิ่นเรียกว่าตะโกพนม (ทั่วไป) กะละมัก (กาญจนบุรี ราชบุรี) มะด้ามหมุ่ย มะดำ (เหนือ) มะตับหมาก (เชียงใหม่ ลำพูน) หนังดำ หลัง...
-
สมุนไพรสั่งทำ สั่งทำDiospyros buxifolia (Bl.) Hiern สั่งทำ รีบู รีเภา (ใต้). ไม้ต้น->ขนาดใหญ่ สูงถึง 25 ม. ลำต้นตรง กิ่งมักตั้งฉากกับลำต้น เปลือกนอกสีเทาปนดำ เรียบ หรือ แตกเป็นร...
-
มะพลับ มะพลับDiospyros areolata King & Gambleมะพลับพลับ (กลาง) ไม้ต้น->ขนาดกลาง สูงถึง 15 ม. ลำต้นมักคดงอ เปลือกค่อนข้างเรียบ สีน้ำตาลปนเขียวอ่อน หรือ ปนดำ.ใบ ->เป็นใบเดี...
-
สมุนไพรหญ้าน้ำค้าง หญ้าน้ำค้างDrosera indica Linn. หญ้าน้ำค้าง (ตะวันออกเฉียงเหนือ). พืชล้มลุก->ลำต้นอ่อนนอนไปตามพื้นดิน แต่ส่วนปลายตั้งตรง มักไม่แตกแขนง ยาว 5-30 ซม.ใบ ->เดี...
-
สมุนไพรจอกบ่วาย จอกบ่วายDrosera burmannii Vahlบางถิ่นเรียกจอกบ่วาย(เลย) หยาดน้ำค้าง (ทั่วไป) พืชล้มลุก->ขนาดเล็ก.ใบ ->เป็นใบเดี่ยว รูปช้อน สีเขียวอ่อนมีขน เรียงรอบลำต้น และซ้...
-
สมุนไพรพะยอม พะยอมShorea roxburghii G. Donชื่อพ้องS. Floribunda Kurzบางถิ่นเรียกพะยอม (กลาง) กุยอม (เชียงใหม่) ขะยอม (ลาว) ขะยอมดง พะยอมดง (เหนือ) แคน (เลย) เชียง เซี่ยว (กะเหรี่ยง...
-
สมุนไพรเต็ง เต็งShorea obtuse Wall.บางถิ่นเรียกเต็ง (กลาง) เคาะเจื้อ เอื้อ (ละว้า-เชียงใหม่) แงะ (เหนือ) จิก (ตะวันออกเฉียงเหนือ) ชันตก (ตราด) เต็งขาว (ขอนแก่น) เน่าใน (แม่ฮ่องสอน)...
-
สมุนไพรตะเคียนทอง ตะเคียนทองHopea odorate Roxb.บางถิ่นเรียกตะเคียนทอง ตะเคียน ตะเคียนใหญ่ (กลาง) กะกี้ โกกี้ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่) แคน (ตะวันออกเฉียงเหนือ) จะเคียน (เหนือ) จูเค้ โซ...
-
สมุนไพรตะเคียนหิน ตะเคียนหินHopea ferrea Lanessบางถิ่นเรียกตะเคียนหิน (ใต้) เคียนทราย (ตราด ตรัง) [ตะเคียนหนู (นครราชสีมา) เหลาเตา (สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช). ไม้ต้น->ขนาดกลาง...
-
สมุนไพรมันคันขาว มันคันขาวDioscorea pentaphylla Linn.บางถิ่นเรียกมันคันขาว (สุพรรณบุรี) กอยขี้กุ้ง มะมู่ มันหมักไก่ มันหมักบุก มันหมักมู่ หมักโก่ (เชียงใหม่) มันกู้ มันจ้วก (ลำปาง)...
-
สมุนไพรกลอย กลอยDioscorea hispida Dennst.บางถิ่นเรียกกลอย มันกลอย (ทั่วไป) กลอยข้าวเหนียว กลอยหัวเหนียว (นครราชสีมา) กลอยนก กอย (เหนือ) คลี้ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). ไม้เถา->ลำต้...
-
สมุนไพรมันมือเสือ มันมือเสือDioscorea esculenta (Lour.) Burk.บางถิ่นเรียกว่ามันมือเสือ (กลาง) มันกะซาก (สระบุรี) มันจ้วก หนามจ้วก (เหนือ) มันมุ้ง (กลาง) มันอีเพิ่ม (ปราจีนบุรี) มัน...
-
สมุนไพรมันขมิ้น มันขมิ้นDioscorea bulbifera Linn.บางถิ่นเรียกว่ามันขมิ้น ว่านพระฉิม ว่านสามพันตึง (กลาง) เดะควา (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่) มะมู หำเป้า (เหนือ) มันกะทาด (นครราชสีมา) มันแ...
-
สมุนไพรมันเสา มันเสาDioscorea alata Linn.ชื่อพ้องD. atropurpurea Roxb. D. globosa Roxb.บางถิ่นเรียกว่ามันเสา มันงู มันจาวมะพร้าว มันมือหมี มันเลือดไก่ (กลาง) นอย (กะเหรี่ยง-เชียงให...
-
สมุนไพรส้านใบเล็ก ส้านใบเล็กDillenia ovate Wall. Ex Hook.f. & Th.ส้านใบเล็ก(ปัตตานี) ไข่เน่าดง ตานกกด (เลย) ปล้อ (ส่วย-สุรินทร์) มะโตน (ชลบุรี) ส้านกวาง (ใต้) ส้านโดยเด (นครพนม...
-
สมุนไพรรสสุคนธ์ รสสุคนธ์Tetracera loureiri (Fin. & Gagnep.) Pierre ex Craibบางถิ่นเรียกรสสุคนธ์ มะตาดเครือ รสสุคนธ์ขาว สุคนธรส เสาวรส (กรุงเทพฯ) เถากะปดใบเลื่อม (ประจวบคีรีขันธ...
-
สมุนไพรรสสุคนธ์แดง รสสุคนธ์แดงTetracera indica (Christm. et Panz.) Merr.บางถิ่นเรียกรสสุคนธ์แดง (กรุงเทพฯ) เครือปด (ชุมพร) เถาอรคนธ์ (กลาง) ปดลื่น (ยะลา ปัตตานี) ย่านปด (ใต้) ย่านเ...
-
สมุนไพรแห้วไทย แห้วไทยCyperus esculentus Linn.บางถิ่นเรียกแห้วไทยแห้วจีน (ทั่วไป) มะนิ่ว (เหนือ) พืชล้มลุกจำพวกกก ลำต้นเกลี้ยง เล็ก เป็นสามเหลี่ยม แข็งและตั้งตรง สูง 10-50 ซม. โคน...
-
สมุนไพรกก กกCyperus articulates Linn. กก (ทั่วไป). พืชล้มลุกจำพวกกก มีอายุหลายปี สูง 1-2 ม. ลำต้นแข็งแรง กลม เกลี้ยง ไหลมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 3.5-5 มม.มีกาบหุ้มเป็นรูปไข่แกมรูปหอ...
-
สมุนไพรกกลังกา กกลังกาCyperus alternifolius Linn. กกลังกา (กรุงเทพฯ). พืชล้มลุกจำพวกกก มีอายุหลายปี; ลำต้นใต้ดินสั้น และแข็ง ลำต้นเหนือดินขึ้นเป็นกอ สูง 50-150 ซม. รูปสามเหลี่ยมมน...
-
สมุนไพรปรงทะเล ปรงทะเลCycas rumphii Miq.บางถิ่นเรียกปรงทะเล มะพร้าวเต่าทะเล (ใต้) ปากู (มลายู-ยะลา). ไม้ต้นสูง 3-7 ม. ลำต้นหยาบ บางทีแตกเป็นง่าม มักแตกหน่อตามโคนต้น. ใบ ยาว 1-2 ม. ...
-
สมุนไพรปรงญี่ปุ่น ปรงญี่ปุ่นCycas revolute Thumb.บางถิ่นเรียก ปรงญี่ปุ่นปรงจีน (กรุงเทพฯ) ฮ่องเต็ก (จีน). ไม้ต้นหรือ ไม้พุ่มสูงได้ถึง 5 ม. สืบพันธุ์โดยการแตกหน่อ ลำต้นสูง 1-4 ม. ส...
-
สมุนไพรปรงเขา ปรงเขาCycas pectinata Griff.บางถิ่นเรียกว่าปรงเขา (ชุมพร) กา กาเดาะ แข่ดู่ ทอคลิ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) กูดหลวา (แม่ฮ่องสอน) บอกะ (มลายู-สตูล) มะพร้าวเต่าดอย มะพร้าวเ...
-
สมุนไพรปรง ปรงCycas circinalis Linn.บางถิ่นเรียกปรง (กลาง) มะพร้าวสีดา (ประจวบคีรีขันธ์). ไม้ต้นสูงถึง 8 ม. ลำต้นทรงกระบอก เปลือกสีน้ำตาล ส่วนล่างเกลี้ยง ส่วนบนมีรอยแผลใบ มีเหง้ากึ...
-
สมุนไพรบวบขม บวบขมTrichosanthes cucumerina Linn.บางถิ่นเรียกว่า บวบขมนมพิจิตร (กลาง) มะนอยจ๋า (เหนือ). ไม้เถาลำต้นเป็นร่อง มีขนประปราย มือเกาะมี 2-3 แขนง. ใบ เดี่ยว เรียงสลับกัน ร...
-
สมุนไพรบวบงู บวบงูTrichosanthes anguina Linn.บางถิ่นเรียกบวบงู (กลาง) นมพิจิตร (นครราชสีมา ตราด) นอยข้อง มะนอย (เหนือ) หมากนอย (สระบุรี). ไม้เถาลำต้นเล็ก แตกกิ่งก้านสาขามาก มีขนนุ่...
-
สมุนไพรตำลึงตัวผู้ ตำลึงตัวผู้Solena heterophylla Lour.ชื่อพ้องMelothria heterophylla Cogn. ตำลึงตัวผู้ (ปราจีนบุรี) บังกาเรน (กาญจนบุรี). ไม้เถาลำต้นเรียวเล็ก มีหัวใต้ดินหลายหัว ม...
-
สมุนไพรแตงหนู แตงหนูMukia maderaspatana Roem.ชื่อพ้องMelothria maderaspatana (Linn.) Cogn.บางถิ่นเรียกแตงหนู (เหนือ ตะวันออกเฉียงเหนือ) แตงนก (กาญจนบุรี) แตงผีปลูก (ชัยนาท) แตงหนูข...
-
สมุนไพรฟักข้าว ฟักข้าวMomordica cochinchinensis(Lour.) Spreng.บางถิ่นเรียกฟักข้าว (กลาง) ขี้กาเครือ (ปัตตานี) ผักข้าว (เหนือ) พุคู้เด๊าะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). ไม้เถามือเกาะไม่แย...
-
สมุนไพรมะระ มะระMomordica charantia Linn.บางถิ่นเรียกว่ามะระ (ทั่วไป) ผักเหย (สงขลา) ผักไห่ (นครศรีธรรมราช) มะร้อยรู (กลาง ใต้) มะห่อย มะไห่ (เหนือ) สุพะซู สุพะเด (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่อ...
-
สมุนไพรบวมหอม บวมหอมLuffa cylindrical (Linn.) Roem.บางถิ่นเรียกบวมหอม (กลาง) กะตอร่อ (มลายู-ปัตตานี) บวมกลม บวมขม (กลาง) บวมอัม มะนอยขม มะนอยอัม (เหนือ). ไม้เถามีอายุเพียงปีเดียว ...
-
สมุนไพรบวมเหลี่ยม บวมเหลี่ยมLuffa acutangula Roxb.บางถิ่นเรียกบวมเหลี่ยม (กลาง) กะตอรอ (มาลายู-ปัตตานี) เดเรเนอมู เดเรส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) บวมหวาน (แม่ฮ่องสอน) มะนอย หมักนอย ...
-
สมุนไพรน้ำเต้า น้ำเต้าLagenaria siceraria Standl.ชื่อพ้องL. leucantha Rusby L. vulgaris Ser.บางถิ่นเรียกว่าน้ำเต้า (กลาง) คิลูส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) มะน้ำเต้า (เหนือ). ไม้เถามี...
-
สะระแหน่ ชื่อพื้นเมืองอื่นหอมด่วน (ภาคเหนือ)สะระแหน่สะระแหน่สวน (ภาคกลาง) มักเงาะ สะแหน่ (ภาคใต้)ชื่อวิทยาศาสตร์Mentha cordifolia Opiz ex Fresenชื่อวงศ์LABIATAEชื่อสามัญKitchen min...
-
สมุนไพรยี่หร่า ชื่อพื้นเมืองอื่นจันทร์หอม เนียม (เชียงใหม่) จันทร์ขี้ไก่ เนียมต้น (แม่ฮ่องสอน) สะหลี่ดี (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน)ยี่หร่าโหระพาช้าง (ภาคกลาง) กะเพราญวณ (กรุงเทพ ฯ)ชื่...
-
สมุนไพรพลู ชื่อพื้นเมืองอื่นพลู(ภาคกลาง) ซีเก๊ะ (มลายู – นราธิวาส)ชื่อวิทยาศาสตร์Piper betle L .ชื่อวงศ์PIPERACEAEชื่อสามัญBetel pepper. ลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์ไม้เถา(C) เล...
-
สมุนไพรขี้กาแดง ขี้กาแดงGymnopetalum integrifolium Kurz ชื่อพ้อง Trichosanthes integrifolia Kurzบางถิ่นเรียกขี้กาแดง (กรุงเทพฯ) ขี้กาน้อย (นครราชสีมา) แตงโมป่า (กาญจนบุรี) มะกาดิน ...
-
สมุนไพรกะดอม กะดอมGymnopetalum cochinchinese (Lour.) Kurzบางถิ่นเรียกกะดอม (กลาง) ขี้กาดง (สระบุรี) ผักแคบป่า (น่าน) มะนอยจา (เหนือ) มะนอยหก มะนอยหกฟ้า (แม่ฮ่องสอน). ไม้เถาลำต้นเล...
-
สมุนไพรแตงกวา แตงกวาCucumis sativus Linn.บางถิ่นเรียกแตงกวา (ทั่วไป) ตาเสาะ (เขมร) แตงขี้ไก่ แตงขี้ควาย แตงช้าง แตงร้าน (เหนือ) แตงปี แตงยาง (แม่ฮ่องสอน) แตงเห็น ตงอ้ม (เชียงใหม่)....
-
สมุนไพรแตงไทย แตงไทยCucumis melo Linn.บางถิ่นเรียกแตงไทย (กลาง ใต้) ซกเซเรา (เขมร-บุรีรัมย์) ดี (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) แตงจิง (นครราชสีมา) แตงลาย มะแตงลาย มะแตงสุก (เหนือ). ไม้เถาล...
-
สมุนไพรฟักทองข้าวเจ้า ฟักทองข้าวเจ้าCucurbita pepo Linn.บางถิ่นเรียกว่า ฟักทองข้าวเจ้า(กลาง) มะฟักเหนียว (เหนือ). ไม้เถามีขนสากคาย ลำต้นแข็ง มักจะมี 5 เหลี่ยม. ใบ เดี่ยว เรียงสลับก...
-
สมุนไพรฟักทอง ฟักทองCucurbita moschata Decne.บางถิ่นเรียกฟักทอง (กลาง) น้ำเต้า (ใต้) ฟักเขียว มะฟักแก้ว (เหนือ) มะน้ำแก้ว (แพร่) หมักอึ (เลย) หมักคี้ส่า เหลืองเคส่า (กะเหรี่ยง-กาญจ...
-
สมุนไพรผักตำลึง ผักตำลึงCoccinia grandis Voigtชื่อพ้องC. indica Wight & Arn.ชื่อเรียกประจำถิ่น ผักตำลึง(กลาง) แคเด๊าะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ผักแคบ (เหนือ) ไม้เถาลำต้นเล็ก เกลี...
-
แตงโม แตงโมCitrullus lanatus Mats. & Nakaiชื่อพ้องC. vulgaris Schrad. Ex Ecklonบางถิ่นเรียกแตงโม (กลาง) แต่เต้าส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) แตงจีน (ใต้) มะเต้า (เหนือ) อุลัก (เขม...
-
สมุนไพรฟัก ฟักBenincasa hispidaCogn. ชื่อพ้อง B. cerifera Saviบางถิ่นเรียกฟัก (ทั่วไป) ขี้พร้า (ใต้) ดีหมือ ลุ่เค้ส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ฟักขาว ฟักเขียว ฟักจีน แฟง (กลาง) ฟักขี...
-
สมุนไพรผักบุ้งทะเล ผักบุ้งทะเลIpomoea pes-caprae (Linn.) Sweetบางถิ่นเรียกผักบุ้งทะเล (ภาคกลาง) ละบูเลาท์ (มาเลย์-นราธิวาส). ไม้ล้มลุกยาว 5-30 ม. ลำต้นทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน มีรากท...
-
สมุนไพรว่านผักบุ้ง ว่านผักบุ้งIpomoea nil (Linn.) Rothบางถิ่นเรียกว่านผักบุ้ง (กรุงเทพฯ) ว่านตำเคย (ปราจีนบุรี). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี หรือ หลายปี ลำต้นเลื้อยพัน หรือ บางครั้งเลื้อย...
-
มันเทศ มันเทศIpomoea batatas Lamk.บางถิ่นเรียกว่า มันเทศ(ภาคกลาง) แตลอ (มาเลย์-นราธิวาส) มันแกว (ภาคเหนือ) หมักอ้อย (ละว้า-เชียงใหม่). ไม้ล้มลุกมีหัวใต้ดินรูปกระสวย หรือ หัวยาว ลำต...
-
สมุนไพรผักบุ้ง ผักบุ้งIpomoea aquatica Forsk.บางถิ่นเรียกผักบุ้ง กำจร (เงี้ยว-แม่ฮ่องสน) ผักทอดยอด (กลาง) โหนเดาะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). ไม้ล้มลุกอายุหลายปี หรือ ปีเดียว เลื้อยตาม...
-
สมุนไพรใบต่อก้าน ใบต่อก้านEvolvulus alsinoides Linn. ใบต่อก้าน (ขอนแก่น). ไม้ล้มลุกอายุหลายปี ยาว 7-35 ซม. ลำต้นทอดไปตามพื้นดิน หรือ โค้งแล้วตั้งตรง มักแตกกิ่งก้านที่โคน มีขนนุ่มป...
-
สมุนไพรผักบุ้งรั้ว ผักบุ้งร้วมConvolvulus arvensis Linn. ผักบุ้งร้วม (ภาคกลาง). ไม้ล้มลุกลำต้นทอดไปตามพื้นดิน หรือ เลื้อยพาดพัน ยาว 0.20-2.0 ม. เกลี้ยง หรือ มีขนนุ่มกระจาย. ใบ รูป...
-
สมุนไพรใบระบาด ใบระบาดArgyreia nervosa (Burm.f.) Boj ชื่อพ้อง A. speciosa Sweetบางถิ่นเรียกใบระบาด ผักระบาด (ภาคกลาง) เมืองมอบ (กรุงเทพฯ). ไม้เถายาวถึง 10 ม. ตามลำต้นและกิ่งก้านมี...
-
สมุนไพรเครือพูเงิน เครือพูเงินArgyreia mollis (Burm.f.) Choisyบางถิ่นเรียกเครือพูเงิน (ปราจีนบุรี) ย่านตาน (สงขลา). ไม้เถาเนื้อแข็ง ยาวถึง 10 ม. ส่วนของลำต้นที่ยังอ่อนอยู่มีขนยาวร...
-
สมุนไพรมะขามเครือ มะขามเครือRoureopsis stenopetala (Griff.) Schellenb.บ้างถิ่นเรียกมะขามเครือ (ภาคเหนือ นครราชสีมา) มันขาม (ปัตตานี). ไม้เถาขนาดใหญ่ กิ่งอ่อนมีขนสีน้ำตาลปนเหลือง เ...
-
สมุนไพรถอบแถบเครือ ถอบแถบเครือConnarus semidecandrus Jackบางถิ่นเรียกถอบแถบเครือ กะลำเพาะ จำเพาะ (ภาคกลาง) ถอนแถบ ขางขาว ขางแดง ขางน้ำครั่ง ขี้อ้ายเครือ (ภาคเหนือ) เครือไหลน้อย (เช...
-
สมุนไพรถอบแถบ ถอบแถบConnarus monocarpus Linn. Ssp. Malayensis Leenh. ถอบแถบ (ปัตตานี). ไม้เถาบางทีเป็นไม้พุ่ม หรือ ไม้ต้นขนาดเล็ก กิ่งก้านเกลี้ยง มักมีช่องหายใจ.ใบ เป็นใบประกอบ ช่...
-
สมุนไพรกระชับ กระชับXanthium strumarium Linn.บางถิ่นเรียกว่ากระชับ ขี้ครอก (ราชบุรี) เกี๋ยงนา มะขะนัดน้ำ (ภาคเหนือ) ขี้อ้น (ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) ขี้อ้นดอน (ขอนแก่น เลย) ...
-
สมุนไพรกะเม็งตัวผู้ กะเม็งตัวผู้Wedelia chinensis (Osbeck). Merr.บางถิ่นเรียกกะเม็งตัวผู้ (ภาคกลาง) ฮ่อมเกี่ยวคำ (เชียงใหม่). ไม้ล้มลุกอายุหลายปี ลำต้นเลื้อยแล้วชูขึ้น สูง 10-50 ซม...
-
สมุนไพรผักคราดทะเล ผักคราดทะเลWedelia biflora (Linn.) DC. ผักคราดทะเล (กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกลำต้นกึ่งเป็นพุ่ม เลื้อย สูง 1.5-5 ม. เป็นสัน แตกกิ่งก้านไม่เป็นระเบียบ มีขนกระจาย. ใบ ร...
-
สมุนไพรตานหม่อน ตานหม่อนVernonia elliptica DC.ชื่อพ้องV. elaeagnifolia DC.บางถิ่นเรียกตานหม่อน (ภาคกลาง) ซ้าหมักหลอด (หนองคาย) ตาค้อน (สุราษฎร์ธานี) ตาหม่น (นครศรีธรรมราช). ไม้พุ่ม...
-
สมุนไพรหญ้าละออง หญ้าละอองVernonia cinerea Less.บางถิ่นเรียกหญ้าละออง (ตราด) ก้านธูป (จันทบุรี) เซียวซัวเฮา (จีน) ถั่วแฮะดิน ฝรั่งโคก (เลย) หญ้าดอกขาว เสือสามขา หมอน้อย (กรุงเทพฯ) ...
-
สมุนไพรกะพวมมะพร้าว กะพวมมะพร้าวVernonia arborea Ham.กะพวมมะพร้าว(สงขลา) ขี้อ้น (ยะลา) จวง อ้ายเหนียวหมา (นครศรีธรรมราช) ตอนเลาะ (กระบี่) นวลแป้ง (สุราษฎร์ธานี). ไม้ล้มลุกลำต้นตรง...
-
สมุนไพรดาวเรืองใหญ่ ดาวเรืองใหญ่Tagetes erecta Linn.บางถิ่นเรียก ดาวเรืองใหญ่(ภาคกลาง) คำปู้จู้หลวง (ภาคเหนือ) พอทู (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตรง สูง 15-60 ...
-
สมุนไพรผักแครด ผักแครดSynedrella nodiflora (Linn.) Gaertn.บางถิ่นเรียกผักแครด สับกา (ภาคกลาง) หญ้าขี้หมา (นครศรีธรรมราช). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตรง สูง 25-80 ซม. แตกกิ่งก้านเป...
-
สมุนไพรผักคราด ผักคราดSpilanthes acmella (Linn.) Murr.บางถิ่นเรียกผักคราด ผักคราดหัวแหวน (ภาคกลาง) ผักตุ้มหู (ภาคใต้) ผักเผ็ด(ภาคเหนือ) อึ้งฮวยเกี้ย อึ้งฮวยเกี๊ย (จีน) ไม้ล้มลุกอาย...
-
สมุนไพรหญ้าค้อนกลาง หญ้าค้อนกลางSphaeranthus africanus Linn.บางถิ่นเรียกหญ้าค้อนกลาง (อยุธยา) การบูร (ราชบุรี) ผักคราดหัวแหวน (ปัตตานี) ระงับ (สุพรรณบุรี) สาบแร้ง (สุโขทัย) สุแบ (ม...
-
สมุนไพรสะพ้านก้น สะพ้านก้นSiegesbeckia orientalis Linn.บางถิ่นเรียกสะพ้านก้น หญ้าผมยุ่ง หญ้าเยี่ยวหมู (เชียงใหม่) ก้นจ้ำน้อย (นครราชสีมา). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี สูงถึง 1.5 ม. แตกกิ่...
-
สมุนไพรขลู่ ขลู่Pluchea indica (Linn.) Less.บางถิ่นเรียกขลู่(ภาคกลาง) ขลู (ภาคใต้) หนวดงั่ว หนวดงิ้ว หนาดงัว หนาดวัว (อุดรธานี) หล่วงไซ (แต้จิ๋ว) หลวนซี (จีนกลาง) ไม้กึ่งพุ่งสูง 0...
-
สมุนไพรขี้ไก่ย่าน ขี้ไก่ย่านMikania cordata (Burm.f.) B.L. Robinsonขี้ไก่ย่าน (สงขลา) ไม้ล้มลุกเลื้อย ลำต้นเป็นสัน สูงถึง 7 ม. ขนเกลี้ยง หรือ มีขนนุ่มเล็กน้อย. ใบ ออกตรงข้ามกัน รู...
-
สมุนไพรผักกาดหอม ผักกาดหอมLactuca sativa Linn.บางถิ่นเรียกผักกาดหอม ผักสลัด (ภาคกลาง) ผักกาดปี (ภาคเหนือ) พังฉ่าย (จีน). ไม้ล้มลุกอายุสองปี ลำต้นตั้งตรง สูงถึง 1 ม. เกลี้ยง. ใบ ไม่...
-
สมุนไพรตะไคร้ ชื่อพื้นเมืองอื่นคาหอม (เงี้ยว – แม่ฮ่องสอน) ห่อวอตะโป่ (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน) จะไคร (ภาคเหนือ)ตะไคร้(ภาคกลาง) เหลอะเกรย เชิดเกรย (เขมร – สุรินทร์) หัวสิงไค (เขมร –...
-
สมุนไพรช้าพลู ชื่อพื้นเมืองอื่นผักปูนา ผักพลูนก พลูลิง (ภาคเหนือ) เย่เท้ย (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน)ช้าพลู(ภาคกลาง) นมวา (ภาคใต้)ชื่อวิทยาศาสตร์Piper sarmentosum Roxb.ชื่อวงศ์P...
-
สมุนไพรกะเพรา ชื่อพื้นเมืองอื่นห่อกวอซู ห่อตูปลู (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน) อิ่มคิมหลำ (เงี้ยว – แม่ฮ่องสอน) ก้อมก้อ ก้อมก้อดง (เชียงใหม่)กะเพรากะเพราขน กะเพราขาว กะเพราแดง (ภาคกลาง)...
-
หญ้าหนวดแมว ชื่อพื้นเมืองอื่นพยับเมฆ (กรุงเทพฯ)หญ้าหนวดแมว(ทั่วไป) อีตู่ดง (เพชรบูรณ์) บางรักป่า (ประจวบคีรีขันธ์)ชื่อวิทยาศาสตร์Orthosiphon aristatus (Blume) Miq. Orthosiphon gran...
-
มะเขือขื่น ชื่อพื้นเมืองอื่นมะเขือแจ้ มะเขือคำ มะเขือคางกบ มะเขือขันคำ (ภาคเหนือ) มะเขือแจ้ดิน (เชียงใหม่) มังคิเก่ (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน)มะเขือขื่นมะเขือเปราะ มะเขือเสวย (ภาคกลา...
-
ผักพลูคาว ชื่อพื้นเมืองอื่นผักก้านตอง (แม่ฮ่องสอน) ผักเข้าตอง ผักคาวตอง (ภาคเหนือ)พลูคาวผักคาวทอง พลูแก (ภาคกลาง) ชื่อวิทยาศาสตร์Houttuynia cordata Thumb.ชื่อวงศ์...
-
กาแฟ ชื่อพื้นเมืองอื่นกาแฟ(ทั่วไป)ชื่อวิทยาศาสตร์Coffea canephora Pierre ex A.Froehnerชื่อพ้องCoffea robusta L.ชื่อวงศ์RUBIACEAEชื่อสามัญRobusta coffee. ลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์ ...
-
สมุนไพรดอกกระดาด ดอกกระดาดHelichrysum bracteatum(Vent.) Andr.บางถิ่นเรียกดอกกระดาด (ทั่วไป) บานไม่รู้โรย (ภาคกลาง). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตรง สูง 0.6-1.20 ม. ค่อนข้างเป็นทรงกระ...
-
สมุนไพรทานตะวัน ทานตะวันHelianthus annus Linn.บางถิ่นเรียกว่า ทานตะวันบัวทอง (ภาคเหนือ) ชอนตะวัน (ภาคกลาง). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี สูง 1-4 ม. ลำต้นตั้งตรง แข็งแรง มีขนสากแข็ง. ใบ ออก...
-
สมุนไพรผักกาบกด ผักกาบกดGynura pseudo-china (Linn.) DC.บางถิ่นเรียกผักกาบกด (เพชรบูรณ์) คำโคก (ขอนแก่น เลย) ผักกาดดง (เลย) ผักกาดดิน (แม่ฮ่องสอน) ผักกาดนกเขา (สุราษฎร์ธานี) หนาดแห้...
-
สมุนไพรประคำดีควาย ประคำดีควายGynura procumbens (Lour.) Merr.บางถิ่นเรียนประคำดีควาย มะคำดีควย (ปัตตานี) มุแมงสัง (ชุมพร). ไม้ล้มลุกลำต้นเลื้อยพัน หรือ ทอดนอนแล้วชูขึ้น หรือ เลื้อ...
-
สมุนไพรพญามุตติ พญามุตติGrangea maderaspatana (Linn.) Poir.บางถิ่นเรียกพญามุตติ (สุพรรณบุรี) หญ้าจามหลวง (เชียงใหม่) ไม้ล้มลุก อายุหนึ่งปี แตกกิ่งก้านมากที่โคนต้น ลำต้นชูขึ้น สูง 1...
-
สมุนไพรสันพร้าหอม สันพร้าหอมEupatorium stoechadosmum Hanceบางถิ่นเรียกสันพร้าหอม (ภาคกลาง) หญ้าเสือหมอบ (สุพรรณบุรี ราชบุรี กาญจนบุรี) เกี๋ยงพาใย (ภาคเหนือ)ซะเป มอกพา หญ้าลั่งพั้ง ...
-
สมุนไพรสาบเสือ สาบเสือEupatorium odoratum Linn.บางถิ่นเรียกสาบเสือ (ทั่วไป) ช้าผักคราด, ยี่สุ่นเถื่อน (สุราษฎร์ธานี) ชิโพกวย, ไช้ปู่กอ เซโพกวย, บ่อโส่, เพาะจีแค (กระเหรี่ยง-แม่ฮ่อง...
-
สมุนไพรผักบุ้งร่วม ผักบุ้งร่วมEnydra fluctuans Lour.บางถิ่นเรียกผักบุ้งร่วม (ภาคกลาง) กาล่อ (มาเลย์-ปัตตานี) ผักดีเหยียน (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ผักบุ้งปลิง ผักแป๋ง (เชียงใหม่). ไม้ล้ม...
-
สมุนไพรหางปลาช่อน หางปลาช่อนEmilia sonchifolia (Linn.) DC.บางถิ่นเรียกหางปลาช่อน (ภาคกลาง) ผักแดง (เลย) ผักบั้ง (ลำปาง) เฮียะเออัง (จีน). ไม้ล้มลุก อายุหนึ่งปี ลำต้นสูง 25-45 ซม. ข...
-
สมุนไพรโด่ไม่รู้ล้ม โด่ไม่รู้ล้มElphantopus scaber Linn.บางถิ่นเรียนโด่ไม่รู้ล้ม (ภาคกลาง) ขี้ไฟนกคุ่ม (เลย) คิงไฟนกคุ่ม (ชัยภูมิ) เคยโป้ หญ้าไก่นกคุ่ม หญ้าปราบ หญ้าสามสิบสองหาบ หน...
-
สมุนไพรกะเม็ง กะเม็งEclipta prostrata Linn.บางถิ่นเรียกว่ากะเม็ง กะเม็งตัวเมีย (ภาคกลาง) บั้งกีเช้า (จีน) หญ้าสับ ฮ่อมเกี่ยว (ภาคเหนือ). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตั้งตรง สูง 10-80...
-
สมุนไพรผักชีดอย ผักชีดอยDichrocephala integrifolia (Linn.f) O. Kuntze;ชื่อพ้องD. latifolia (Lamk.) DC.บางถิ่นเรียกผักชีดอย (เชียงใหม่) สาบแฮ้ง แฮ้งของ (เพชรบูรณ์) ไม้ล้มลุกอายุหนึ่...
-
สมุนไพรรักเร่ รักเร่Dahlia pinnata Cavanilles รักเร่ (ภาคกลาง) ไม้ล้มลุกมีหัวใต้ดิน ลำต้นตรง สูง 0.40-3.0 ม. เกลี้ยง หรือ ค่อนข้างเกลี้ยง. ใบ ออกตรงข้ามกัน เป็นใบช่อชั้นเดียว บางที...
-
สมุนไพรแอหนัง แอหนังCrossostephium chinense (Linn.) Makinoบางถิ่นเรียกแอหนัง ปากหลาน (กรุงเทพฯ) เล่านั่งฮวย (จีน) ไม้พุ่มสูง 10-30 ซม. ลำต้นแตกกิ่งก้านใกล้ผิวดิน. ใบ ดกและมีแผลใบใ...
-
สมุนไพรเบญจมาศ เบญจมาศChrysanthemum morifolium Ramat.บางถิ่นเรียกเบญจมาศ เบญจมาศหนู (ภาคกลาง) เก็กฮวย (จีน) ดอกขี้ไก่ (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน). ไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูง 30-120 ซม. มีกลิ่...
-
สมุนไพรเบญจมาศสวน เบญจมาศสวนChrysanthemum indicum Linn. เบญจมาศสวน (ภาคกลาง) เก๊กฮวย (จีน). ไม้ล้มลุกอายุหลายปี หรือ สองปี ลำต้นตรง เป็นร่อง ค่อนข้างเกลี้ยง. ใบ ออกเรียงสลับกัน รูป...
-
สมุนไพรผักตังโอ๋ ผักตังโอ๋Chrysanthemum coronarium Linn.บางถิ่นเรียกผักตังโอ๋ (ภาคกลาง) งาไซ ผักขี้ควาย (ภาคเหนือ). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี สูง 20-60 ซม. ใบ ดก ออกเรียงสลับกัน รูปขอบข...
-
สมุนไพรกระต่ายจันทร์ กระต่ายจันทร์Centipida minima (Linn.) A.Br. & Ascher.บางถิ่นเรียก กระต่ายจันทร์ (กรุงเทพฯ) สาบแร้ง (ภาคกลาง) หญ้ากระจาม (สุราษฎร์ธานี) หญ้าจาม (ชุมพร) เหมื...
-
สมุนไพรคำฝอย คำฝอยCarthamus tinctorius Linn.บางถิ่นเรียกคำฝอย ดอกคำ (ภาคเหนือ) คำ (ทั่วไป) คำยอง (ลำปาง). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี สูง 40-130 ซม. ลำต้นเป็นสัน เกลี้ยง. ใบ ไม่มีก้านใบ ห...
-
สมุนไพรผลาญศัตรู ผลาญศัตรูCarpesium abrotanoides Linn. ผลาญศัตรู (ทั่วไป). ไม้ล้มลุกลำต้นรูปทรงกระบอก แข็ง สูง 50-100 ซม. ใบดก แตกกิ่งก้านมาก มีขนนุ่มที่ปลาย ๆ ยอด. ใบ ออกเรียงสลับ...
-
สมุนไพรแอ๊สเตอร์ แอ๊สเตอร์Callistephus chinensis (Linn.) Nees แอ๊สเตอร์ (ทั่วไป) ฮังนังเก๊ก (จีน) ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี สูง 20-60 ซม. แตกกิ่งก้านมาก ใบดกหนาแน่นทางปลายยอด มีขนกระจาย...
-
สมุนไพรดาวเรืองฝรั่ง ดาวเรืองฝรั่งCalendula officinalis Linn. ดาวเรืองฝรั่ง ดาวเรืองหม้อ (กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี สูง 0.3-0.5 ม. มีกลิ่นหอม แตกกิ่งก้านมากที่โคนต้น. ใบ ไม่ม...
-
สมุนไพรหนาดวัว หนาดวัวBlumea lacera (Burm.f.) DC. หนาดวัว (กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตั้งตรง สูง 40-75 ซม. ใบ ดก มีกลิ่นการบูร มีขนนุ่มยาว ใบตอนบนๆ จะเล็กกว่าใบตอนล่าง ๆ...
-
สมุนไพรหนาดใหญ่ หนาดใหญ่Blumea balsamifera (Linn.) DC.บางถิ่นเรียก หนาดใหญ่ ใบแหลม ผักชีช้าง พิมเสน (ภาคกลาง) คำพอง หนาดหลวง (ภาคเหนือ) จะบอ (มาเลย์-ปัตตานี) ตั้งโฮงเซ้า (จีน) แน, ...
-
สมุนไพรปืนนกไส้ ปืนนกไส้Bidens pilosa Linn.บางถิ่นเรียกว่าปืนนกไส้ (ภาคเหนือ) กี่นกไส้ หญ้าก้นจ้ำขาว (สระบุรี). ไม้ล้มลุกลำต้นสูง 45-50 ซม. เกลี้ยง.ใบ เป็นใบช่อยอดเดี่ยว ออกตรงข้า...
-
สมุนไพรก้นจ้ำ ก้นจ้ำBidens biternata (Lour.) Merr. & Sherff ex Sherff ก้นจ้ำ (นครราชสีมา). ไม้ล้มลุกสูง 20-200 ซม. ลำต้นค่อนข้างเป็นสี่เหลี่ยม มีขนกระจาย แตกกิ่งก้านสาขามาก. ใ...
-
สมุนไพรดาวกระจาย ดาวกระจายBidens bipinnata Linn.บางถิ่นเรียกว่า ดาวกระจาย (ภาคกลาง) ปังกุกโคหน่วย (จีน) หญ้าแหลมนกไส้ (ภาคเหนือ). ไม้ล้มลุกสูง 25-85 ซม. ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม ตั้งตรง...
-
สมุนไพรโกฐจุฬาลัมพา โกฐจุฬาลัมพาArtemisia vulgarisLinn. โกฐจุฬาลัมพา (กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกลำต้นสูง 0.3-2 ม. แตกกิ่งก้านมาก มีรากที่โคนต้นติดผิวดิน มีเหง้าใต้ดิน กลิ่นหอมมาก. ใบ ออก...
-
สมุนไพรสาบแร้งสาบกา สาบแร้งสาบกาAgeratum conyzoides Linn.บางถิ่นเรียกสาบแร้งสาบกา หญ้าสาบแฮ้ง (เชียงใหม่) ตับเสือเหล็ก (สิงห์บุรี) เทียมแม่ฮาบ (เลย) หญ้าสาบแร้ง (ราชบุรี). ไม้ล้มลุ...
-
สมุนไพรเยี่ยวหมู เยี่ยวหมูAdenostemma lavenia (Linn.) O. Kuntzeบางถิ่นเรียกเยี่ยวหมู (เชียงใหม่) ลินลางเช้า (จีน). ไม้ล้มลุกสูง 30-100 ซม. ลำต้นค่อนข้างเป็นรูปทรงกระบอก เป็นสัน มีข...
-
สมุนไพรก้ามปูหลุด ก้ามปูหลุดZebrina pendula Schnizl.บางถิ่นเรียกก้ามปูหลุด (กรุงเทพฯ) ปีกแมลงสาบ. ไม้ล้มลุกสูง 30-60 ซม. ลำต้นเลื้อย ปลายชูขึ้น ขนเกลี้ยง. ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงเ...
-
สมุนไพรว่านหอยแครง ว่านหอยแครงRhoeo spathacea (Sw.) Stearnบางถิ่นเรียนว่านหอยแครง (กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกขึ้นเป็นกอ. ใบ ค่อนข้างตั้งตรง เรียงซ้อนกันหนาแน่น มีกาบที่โคน รูปร่างคล้ายด...
-
สมุนไพรเอื้องหิน เอื้องหินPollia secundiflora (Bl.) Bakh.f.บางถิ่นเรียกเอื้องหิน (ยะลา) เอื้องดอกขาว (ตรัง). ไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูง 40-140 ซม. ลำต้นตอนโคนเลื้อยแล้วตั้งตรง. ใบ เป็...
-
สมุนไพรกินกุ้งน้อย กินกุ้งน้อยMurdannia nudiflora (Linn.) Brenan ชื่อพ้อง Aneilema nudiflora R. Br.บางถิ่นเรียกกินกุ้งน้อย (เชียงใหม่) ผักปลาบ (ทั่วไป) หญ้าเลินแดง (สุราษฎร์ธานี). ...
-
สมุนไพรแห้วกระต่าย แห้วกระต่ายMurdannia loureiroi (Hance) Rao & Kammathyชื่อพ้องAneilema loureiroi Hanceบางถิ่นเรียกแห้วกระต่าย (นครราชสีมา) กะเทือมช้าง (นครสวรรค์) ไม้ล้มลุกสู...
-
สมุนไพรผักปลาบช้าง ผักปลาบช้างFloscopa scandens Lour.บางถิ่นเรียกผักปลาบช้าง (นครศรีธรรมราช) ผักเบี๋ยว (เชียงราย) ผักปลาบ (ภาคกลาง) ผักปลาบดง หญ้าปล้องขน (นครราชสีมา) ผักปลาบดอย ผั...
-
สมุนไพรผักปลาบ ผักปลาบCommelina benghalensis Linn. ผักปลาบ (ทั่วไป). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นเลื้อยแล้วชูขึ้น สูง 10-30 ซม. แตกกิ่งก้านสาขามาก มีขนนุ่ม. ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงส...
-
สมุนไพรขี้อ้าย ขี้อ้ายTerminalia triptera Stapf.ชื่อพ้องT. nigrovenulosa pierre ex Laness.บางถิ่นเรียกขี้อ้าย หานกราย (ราชบุรี) กำจาย (เชียงใหม่); กำจำ (ภาคใต้) คำเจ้า ปู่เจ้า ปู่เ...
-
สมุนไพรตะแบกเลือด ตะแบกเลือดTerminalia mucronata Craib & Hutchinsonชื่อพ้องT. corticosa Pierre ex Laness.บางถิ่นเรียกตะแบกเลือด (ภาคตะวันตกเฉียงใต้) โคะกาง (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่...
-
สมุนไพรสมอไทย สมอไทยTerminalia chebula Retz.บางถิ่นเรียก สมอไทย สมออัพยา (ภาคกลาง) ม่าแน่ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่) หมากแน่ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). ไม้ต้น ขนาดใหญ่สูง 20-35 ม. ผลัดใบ...
-
สมุนไพรหูกวาง หูกวางTerminalia catappa Linn.บางถิ่นเรียกหูกวาง (ภาคกลาง) โคน (นราธิวาส) ดัดมือ ตัดมือ (ตรัง) ตาบัง (พิษณุโลก, สตูล) ตาแปห์ (มาเลย์-นราธิวาส) หลุมบัง (สุราษฎร์ธานี)....
-
สมุนไพรสกุณี สกุณีTerminalia calamansanai (Blanco) Rolfeบางถิ่นเรียกสกุณี สัตคุณี (ราชบุรี) ขี้มอด (นครปฐม) ตาโหลน (สตูล) ตีนนก (จันทบุรี ตราด) ประคำขี้ควาย (ภาคใต้) เปียแคร้ (เขมร...
-
สมุนไพรสมอพิเภก สมอพิเภกTerminalia bellirica (Gaerth.) Roxb.บางถิ่นเรียกว่าสมอพิเภกสมอแหน (ภาคกลาง) ซิบะคู่ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่) ลัน (เชียงราย) สะคู้ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) แหน แห...
-
สมุนไพรรกฟ้า รกฟ้าTerminalia alata Heyne ex Rothชื่อพ้องT. tomentosa W. & A.บางถิ่นเรียกว่ารกฟ้า (ภาคกลาง) กอง (ภาคเหนือ สงขลา) คลี้ (ส่วน-สุรินทร์) จะลึก (เขมร-บุรีรัมย์) เชือ...
-
สมุนไพรเล็บมือนาง เล็บมือนางQuisqualis indica Linn.บางถิ่นเรียกเล็บมือนาง(ภาคกลาง ภาคใต้) จะมั่ง จ๊ามั่ง มะจีมั่ง (ภาคเหนือ) ไม้หม่อง (กระเหรี่ยง- แม่ฮ่องสน) อะดอนิ่ง (มาเลย์-ยะลา)...
-
สมุนไพรฝาดขาว ฝาดขาวLumnitzera racemosa Willd.บางถิ่นเรียกฝาดขาว (ภาคกลาง) กะลูง (ชุมพร) ขวด (สมุทรสาคร) ฝาด (ภาคกลาง ภาคใต้) ลำแพน ลำแพนหิน (ตราด). ไม้ต้นขนาดเล็ก สูงถึง 8 เมตร มี...
-
สมุนไพรฝาดแดง ฝาดแดงLumnitzera littorea (Jack) Voigt.ชื่อพ้องL. coccinea W. & A.บางถิ่นเรียกฝาดแดง (ภาคกลาง ภาคใต้) ตำเสาทะเล (พังงา กระบี่ ตรัง) ไม้ต้นสูงถึง 25 ม. มีรากหายใจร...
-
สมุนไพรคดสัง คดสังCombretum trifoliatumVent.บางถิ่นเรียกคดสัง ย่านตุด (สุราษฎร์ธานี) จุด ชุด (ภาคใต้) แบน (ขอนแก่น) เปือย (นครพนม) หญ้ายอดตำ (ภาคเหนือ) ไม้เถาหรือ ไม้พุ่มเลื้อย สู...
-
สมุนไพรสะแกนา สะแกนาCombretum quadrangulare Kurzบางถิ่นเรียกสะแกนา (ภาคกลาง) แก (อีสาน) ขอนแข้ จองแข้ (แพร่) ซังแก (เขมร-ปราจีนบุรี) แพ่ง (เหนือ) สะแก (กลาง) ไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 5-1...
-
สมุนไพรข้าวตอกแตก ข้าวตอกแตกCalycopteris floribunda Lamk.บางถิ่นเรียกว่าตีนตั่ง ตีนตั่งตัวผู้ (ภาคเหนือ) กรูด (สุราษฎร์ธานี) ข้าวตอกแตก (ภาคกลาง) งวงชุม (ขอนแก่น) งวงสุ่ม (อีสาน) ง...
-
สมุนไพรกระดูกไก่ กระดูกไก่Chloranthus erectus (Bunch. –Ham.) Verdc.ชื่อพ้องC. Officinalis Bl.บางถิ่นเรียกว่ากระดูกไก่ (ภาคกลาง) หอมไก่ (ภาคเหนือ). ไม้พุ่มสูง 50-250 ซม. ที่ข้อบวมพอ...
-
สมุนไพรป๋วยเล้ง ป๋วยเล้งSpinacia oleracea Linn.บางถิ่นเรียกป๋วยเล้ง (เชียงใหม่) ยอ (กรุงเทพฯ). พืชล้มลุกอายุหนึ่งปี, สูง 30-45 ซม. ตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขา ลำต้นเป็นสันเกลี้ยง. ใบ เ...
-
สมุนไพรผักกาดแดง ผักกาดแดงBeta vulgaris Linn.บางถิ่นเรียกผักกาดแดง (ภาคกลาง) ผักกาดฝรั่ง (กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกตั้งตรง เกลี้ยง หรือ มีขนนุ่ม สีเขียว แดง หรือ สีอื่นๆ มีรากหัวใต้ดินข...
-
สมุนไพรมะดูก มะดูกSiphonodon celastrineus Griff.บางถิ่นเรียกมะดูก (ทั่วไป) บั๊กโค้ก (เขมร-สุรินทร์) ยายปลวก (สุราษฎร์ธานี). ไม้ต้นสูง 20-35 ม. หูใบ ขนาดเล็ก หลุดร่วงง่าย. ใบ เป็นใ...
-
สมุนไพรกระทงลาย กระทงลายCelastrus paniculatus Willd.บางถิ่นเรียกกระทงลาย. กระทุงลาย โชด (ภาคกลาง) นางแตก (นครราชสีมา) มะแตก มะแตก-เครือ มักแตก (ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ). ไม้...
-
สมุนไพรหญ้าพระโค หญ้าพระโคVaccaria hispida (Mill.) Rauschertชื่อพ้องV. pyramidata Medik. หญ้าพระโค (กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตั้งตรง เกลี้ยง สูง 25-75 ซม. ใบ เป็นใบเดี่...
-
สมุนไพรสร้อยทองทราย สร้อยทองทรายPolycarpaea corymbosa (Linn.) Lank.บางถิ่นเรียกว่าสร้อยทองทราย (ภาคกลาง) หญ้าปุยขาว (ขอนแก่น). ไม้ล้มลุกสูง 30-60 ซม. ลำต้นมักตั้งตรง แตกกิ่งก้านมาก...
-
สมุนไพรแก้วลืมวาง แก้วลืมวางDianthus chinensis Linn.บางถิ่นเรียกแก้วลืมวาง (เชียงใหม่) เก็งชุ้งล้อ (จีน-กรุงเทพฯ). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตั้งตรง สูง 12-45 ซม. มักแตกกิ่งก้านมาก...
-
มะละกอ มะละกอCarica papayaLinn.บางถิ่นเรียกมะละกอ (ภาคกลาง) ก้วยลา (ยะลา) แตงต้น (สตูล) มะก้วยเทศ (ภาคเหนือ) มะเต๊ะ (มาเลย์-ปัตตานี) ลอกอ (ภาคใต้) สะกุยเส่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ห...
-
สมุนไพรสายน้ำผึ้ง สายน้ำผึ้งLonicera japonicaThunb.สายน้ำผึ้ง (กรุงเทพฯ). ไม้เถากิ่งสีน้ำตาลมัน มีขนนุ่ม สั้น.ใบ รูปขอบขนานแกมรูปไข่ หรือ รูปหอกแกมรูปไข่ กว้าง 1-4 ซม. ยาว 3-85 ซม...
-
สมุนไพรแจง แจงMaerua siamensis (Kurz) Pax; ชื่อพ้อง Niebuhria siamensis Kurz.บางถิ่นเรียกแจง (ทั่วไป) แกง (นครราชสีมา). ไม้ต้นหรือ ไม้พุ่ม สูง 1-8 ม. ใบ เป็นใบช่อ ช่อหนึ่งมี 1-5 ใ...
-
สมุนไพรกุ่มบก กุ่มบกCrateva religiosa Forst. f. กุ่มบก (ชลบุรี) กุ่ม (เลย). ไม้ต้นสูง 5-15 ม. หูใบ แคบเรียว ปลายแหลม ยาว 1.5-1 มม. ใบ ออกเป็นช่อ ช่อหนึ่งมี 3 ใบ บาง นุ่ม มักมีขนาดแ...
-
สมุนไพรกุ่มน้ำ กุ่มน้ำCrateva adansonii DC. Ssp. odora (Buch. –Ham.) Jacobs. กุ่มน้ำ (ทั่วไป). ไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 6-10 ม. เมื่ออกดอกจะผลัดใบ. ใบ เป็นใบช่อ ช่อหนึ่งมี 3 ใบ กว้าง 4-6...
-
สมุนไพรผักเสี้ยนผี ผักเสี้ยนผีCleome viscosa Linn.บางถิ่นเรียกผักเสี้ยนผี (ภาคกลาง, ภาคใต้) ผักส้มเสี้ยนผี (ภาคเหนือ). ไม้ล้มลุก, อายุหนึ่งปี, สูงถึง 1 ม., แตกกิ่งก้านสาขา, มีขนสี...
-
สมุนไพรผักเสี้ยน ผักเสี้ยนCleome gynandra Linnชื่อพ้องGynandropsis pentaphylla DC.บางถิ่นเรียกผักเสี้ยน ผักเสี้ยนขาว (ภาคกลาง) ผักส้มเสี้ยน (ภาคเหนือ). ไม้ล้มลุกอายุหนึ่งปี ลำต้นตั...
-
สมุนไพรสะแอะ สะแอะCapparis zeylanica Linnชื่อพ้องC. horrida Linn. f.บางถิ่นเรียกสะแอะ (ราชบุรี) ค้อนก้อนเครือ (เพชรบูรณ์) เถาหลั่งหมากเก็บ (นครสวรรค์) เยี่ยวไก่ (นครราชสีมา) ร้านผี...
-
สมุนไพรพุงแก พุงแกCapparis siamensis Kurzบางถิ่นเรียกพุงแก พุงขึ้ น้ำนอง (ภาคกลาง) เกี่ยวคอไก่ (นครราชสีมา) ขี้กา ไซซู (เลย) ขี้กาต้น หนามขี้แฮด (ภาคเหนือ) เดือยไก่ (สตูล) เมาขึ้น ...
-
สมุนไพรหนามเกี่ยวไก่ หนามเกี่ยวไก่Capparis seperia Linn.บางถิ่นเรียกหนามหัวซัง วัวซัง หางนกกี้ (เลย) ผีไหว้ดาด (สงขลา) หนามเกี่ยวไก่ (ภาคกลาง). ไม้พุ่มสูง 2-3 มม. แตกกิ่งก้านสาขาก...
-
สมุนไพรหนามหางนกกระลิง หนามหางนกกระลิงCapparis pyrifolia Lamk.บางถิ่นเรียกหนามหางนกกระลิง (พิษณุโลก) กินขี้ (ภาคกลาง). ไม้พุ่มบางทีทอดเลื้อย สูง 1.5-2.5 (-3.5) ม. กิ่งอ่อนมีขนรูปดา...
-
สมุนไพรชิงชี่ ชิงชี่Capparis micracantha DC.บางถิ่นเรียกชิงชี่ พญาจอมปลวก กระดาดขาว กระโรกใหญ่ จิงโจ้ แสมซอ (ภาคกลาง) กระดาดป่า (ชลบุรี) ค้อนฆ้อง (สระบุรี) ชายชู้ หมากมก (ชัยภูมิ) ...
-
สมุนไพรกระจิก กระจิกCapparis flavicans Kurzบางถิ่นเรียกงัวเลีย (ขอนแก่น) กระจิก (ภาคกลาง) กระโปรงแจง (สุโขทัย) ก่อทิง (ชัยภูมิ) กะอิด (ราชบุรี) ไก่ให้ (พิษณุโลก) โกโรโกโส หนามเกาะไ...
-
สมุนไพรพุทธรักษา พุทธรักษาCanna indica Linn. พุทธรักษา (กลาง). เป็นพืชล้มลุกที่มีอายุได้หลายปี มีลำต้นใต้ดินที่เรียกว่าเหง้า ต้นสูงประมาณ 1 เมตร ตามใบ ใบประดับ กลีบรองกลีบดอก และกล...
-
สมุนไพรกัญชา กัญชาCannabis sativa Linn.บางถิ่นเรียกกัญชา กัญชาจีน (ทั่วไป) คุณเช้า (จีน) ปาง (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ยานอ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). พืชล้มลุกต้นตั้งตรง สูง 1-5 เมตร ดอกตั...
-
สมุนไพรปีบฝรั่ง ปีบฝรั่ง Laurentia longiflora (L.) Peterm.ชื่อพ้องIsotoma longiflora Presl. ปีบฝรั่ง แสนประสะ (กรุงเทพฯ). พืชล้มลุกมีอายุได้หลายปี ตั้งตรง หรือ แผ่ออกตามแนวราบก่อน ...
-
สมุนไพรหนามเสมา หนามเสมาOpuntia vulgaris Mill.หนามเสมา เสมา (กลาง). ต้นนอนราบกับพื้นสูงไม่เกิน 30 ซม. ส่วนที่แตะกับพื้นดินจะมีรากงอกออกมา ลำต้นประกอบด้วยข้อต่อกันเป็นข้อ ๆ ข้อรูปไข...
-
สมุนไพรเสมา เสมาOpuntia elatior Mill. เสมา (เพชรบุรี ชลบุรี). ต้นสูงประมาณ 5 เมตรลำต้นต่อเป็นข้อๆ ข้อเหล่านี้รูปไข่หัวกลับ หรือ รูปไข่ค่อนข้างยาว ยาว 10-40 ซม. แบนและบาง สีเขียวมะก...
-
สมุนไพรนาคราช นาคราชAporocactus flagelliformis Lem.บางถิ่นเรียกว่านาคราช (กลาง) ไส้หนุมาร (กรุงเทพฯ). ไม้เถาลำต้นยาวถึง 2 เมตร กว้าง 1.5-2 ซม. ต้นอ่อนสีเขียวเป็นมันต่อมาจะเปลี่ยนเ...
-
สมุนไพรมะแฟน มะแฟนProtium serratum (Colebe.) Englerบางถิ่นเรียกมะแฟน(กลาง เหนือ) กะตีบ กะโปกหมา (ประจวบฯ) ค้อลิง (ชัยภูมิ) ปี (เหนือ) ผี พีแซ ฟีแซ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่) แฟนส้ม (เลย...
-
สมุนไพรตะคร้ำ ตะคร้ำGaruga pinnata Roxb.บางถิ่นเรียกตะคร้ำ (กลาง เหนือ) กะตีบ แขกเต้า ค้ำ หวีด (เหนือ) ปีซะออง (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) อ้อยนำ (จันทบุรี) ไม้ยืนต้นสูง 10-15 เมตร เปลื...
-
สมุนไพรมะกอกเกลื้อน มะกอกเกลื้อนCanarium subulatum Guill.บางถิ่นเรียกมะกอกเกลื้น (ราชบุรี) กอกกัน (ตะวันออกเฉียงเหนือ) ซาลัก (เขมร) มะกอกเลือด (ใต้) มะเกิ้ม (เหนือ) มะเลื่อม (พิษณุ...
-
สมุนไพรมะกอกฟาน มะกอกฟานCanarium bengalense Roxb. มะกอกฟาน (จันทบุรี). ไม้ยืนต้นสูงประมาณ 25 เมตร ลำต้นเป็นพูพอน เปลือกมีช่องระบายอากาศเป็นจุดๆ ตามยอดอ่อนมีขนสั้นสีเทาประปราย ตายอด...
-
สมุนไพรสมอจีน สมอจีนCanarium album (Lour.) Raeusel.บางถิ่นเรียกว่าสมอจีน(กรุงเทพฯ) กาน้า (จีน). ไม้ยืนต้นสูง 10-20 เมตร ตามยอดอ่อนมีขนสีเหลืองแกมน้ำตาล เมื่อใบแก่ ขนนี้จะค่อย ๆ หล...
-
สมุนไพรราชาวดีป่า ราชาวดีป่า วงศ์Buddleja asiatica Lour.บางถิ่เรียกว่าราชาวดีป่าเกียงพาไหล ไคร้หางหมา ดอกฟู มะหาดน้ำ หญ้าน้ำแป้ง หัวเถื่อน (เชียงใหม่) ไคร้บอก (เหนือ) งวงช้าง (ชัยภ...
-
ผึ้ง ผึ้งเป็นแมลงที่พบในไทยมากมายหลายชนิด แต่ผึ้งที่ให้น้ำหวานกินได้นั้นจัดอยู่ในสกุล Apis ในวงศ์ Apidae ผึ้งมีส่วนสำคัญต่อการผสมเกสรของพืช ซึ่งช่วยเพิ่มผลผลิตทางเกษตรกรรม และมีควา...
-
ปลวก ปลวกเป็นแมลงประเภทหนึ่ง จัดอยู่ในอันดับไอซอปเทรา (Order isopteran) แยกไปจากมด ซึ่งจัดไว้ในอันดับไฮเมนอปเทรา (Order Hymenoptera) มีอยู่ทั่วโลก ป๒,000 ชนิด ๒00 สกุล ๗ วงศ์ พบมาก...
-
ชันโรง ชันโรงเป็นแมลงที่มีรูปร่างลักษณะและนิสัยหลายอย่างคล้ายผึ้ง มีหลายชนิดจัดอยู่ในสกุลTrigonaในวงศ์ Apidaeมีชื่อสามัญว่าstingless bee หรือ mosquito bee มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นต่า...
-
ครั่ง ครั่งเป็นแมลงในสกุลLaccifer มีหลายชนิดจัดอยู่ในวงศ์Lacciferidaeเดิมวงศ์ Coccidaeครั่งที่ผลิตในเชิงการค้าในประเทศไทยส่วนใหญ่ได้จากแมลงชนิด Laccifer chinensis Mahdihassan ส่วนท...
-
ไข่มุก ไข่มุก (pearl) เป็นอัญมณีเพียงชนิดเดียวที่เป็นผลิตผลของสิ่งมีชีวิตเป็นผลึกแคลเซียมคาร์บอเนตในรูปอะระโกไนต์ร้อยละ ๘๒-๘๖ โปรตีนคอนไคโอลินร้อยละ ๑o-๑๔ และน้ำร้อยละ ๑-๔ ไข่มุกมี...
-
หอยมุก หอยมุกเป็นกลุ่มหอยกาบคู่ทั้งหอยน้ำจืดและหอยน้ำเค็มหลายชนิดที่สร้าง “ไข่มุก” ได้ เช่น หอยทะเลกาบคู่หลายชนิดในสกุล Pinctada วงศ์ Pteriidae มีชื่อสามัญว่า pearl oyster แต่ที่นิ...
-
หอยมือเสือ หอยมือเสือเป็นหอยทะเลกาบคู่ขนาดใหญ่จัดอยู่ในสกุล Tridacnaวงศ์ Tridacnidaeเคยพบในน่านน้ำของประเทศไทย ๕ ชนิด แต่ที่พบอยู่บ้างในปัจจุบันมีชนิด Tridacna maxima Roding ชนิด T...
-
หอยพิมพการัง หอยพิมพการังเป็นหอยน้ำเค็มกาบคู่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าPholas orientalis Gmelinวงศ์Pholadidaeมีชื่อสามัญว่า oriental angel wing หอยพิมปะการังหอยเล็บมือ หรือ หอยพิม ก็เรีย...
-
หอยแครง หอยแครงเป็นหอยทะเลกาบคู่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าAnadara granosa Linnaeusวงศ์ Arcidae พบมากตามแหล่งน้ำชายฝั่งทะเลที่มีโคลนปนทราย ตามปากแม่น้ำ มีศูนย์กลางการแพร่กระจายในช่องแคบมะ...
-
ประเภทผล กระทงลาย– ผล แก้ลมจุกเสียด แก้พิษงู บำรุงโลหิตกาลพฤกษ์ (กัลปพฤกษ์) -เนื้อในฝัก เป็นยาระบายอย่างอ่อน แก้ คูถเสมหะกุ่มน้ำ – ลูก แก้ไข้ขนุนละมุด -ไส้ในผล แก้ตกเลือดจากทวารเบา...
-
ประเภทดอก กรรณิการ์ – ดอก แก้ไข้ แก้ลมวิงเวียนกรวยป่า – ดอก แก้พิษกาฬและไข้พิษกระดังงา– ดอก แก้ลมวิงเวียน ชูกำลัง ทำให้ชุ่มชื่นกระถิน – ดอก บำรุงตับ แก้เกล็ดกระดี่ขึ้นตากระทิง– ดอก...
-
ประเภทใบ กรรณิการ์ – ใบ บำรุงน้ำดีกรวยป่า – ใบ แก้โรคผิวหนัง ผื่นคันกระดูกไก่ขาว – ใบ แก้พิษงูกระดูกไก่ดำ– ใบ แก้ไอ แก้อาเจียน เป็นโลหิต แก้ช้ำใน แก้คันในโรคผิวหนังเหตุไข้หัวประดง ...
-
ประเภทเนื้อไม้ กระทุงลาย– เนื้อเถา แก้วัณโรคกระพี้เขาควาย – เนื้อต้น ถอนพิษไข้ ถอนพิษสำแดง แก้ร้อนภายใน แก้พิษไข้กลับหรือไข้ซ้ำกระทือ – เนื้อต้น แก้เบื่ออาหารกำลังช้างเผือก – เนื้อ...
-
ประเภทเปลือกไม้ กรวยป่า – เปลือกต้น บำรุงธาตุ บำรุงกำลังกระเชา – เปลือกต้น แก้โรคเรื้อน ๕ ประการกวาวขาว – เปลือกต้น แก้พิษงูกะทกรก – เปลือกต้น แก้แผลเน่าเปื่อย ชูกำลังกุ่มน้ำ – เปล...
-
ประเภทเถา กะทกรก -เถา แก้กามโรคเกล็ดนาคราช– เถา ถอนพิษตะขาบ แมงป่อง และงู ขับโลหิตระดู แก้ปวดเอวและสันหลังขมิ้นเครือ – เถา แก้ขับลมผายทำให้เรอคอเบ็ด – เถา บำรุงโลหิต ดับพิษไข้ แก้ก...
-
ประเภทหัวหรือเหง้า เครื่องยาที่โบราณเรียกหัว นั้น อาจเป็นส่วน รากของพืชซึ่งทำหน้าที่สะสมอาหารหรือเป็นลำต้นที่อยู่ใต้ดิน ซึ่งทำหน้าที่สะสมอาหาร เช่น เหง้า หัวแบบเผือก หัวแบบหอม หรือ...
-
สมุนไพรประเภทราก กรรณิการ์ – ราก แก้พรรดึก บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้ลมและดี แก้ผมหงอก บำรุงผิวหนังให้สดชื่นกรวยป่า – ราก แก้ท้องร่วง แก้ตับพิการกระชาย – ราก แก้โรคในปาก ขับระดูขาว บ...
-
ปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพของสมุนไพร ปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพของสมุนไพร ได้แก่ก.พันธุกรรมโดยทั่วไปหมายมักหมายถึงชนิด พันธุ์ และลูกผสม ของพรรณพฤกษชาติ ที่ให้เครื่องยาสมุนไพรเหล่านั้น เครื...
-
การทำสมุนไพรแห้ง การทำสมุนไพรการนำสมุนไพรที่เก็บได้มาทำให้แห้งอย่างถูกวิธีจะช่วยรักษาสมุนไพรนั้นไว้นานขึ้น ช่วยป้องกันการละลายตัวของสารประกอบ ที่มีสรรพคุณอันอาจเกิดขึ้นโดยเอนไซม์ ร...
-
การเก็บสมุนไพร เครื่องยาสมุนไพรอ่านได้จากการเก็บสมุนไพรทั้งจากที่ปลูกไว้หรือจากไหนธรรมชาติ การเก็บเกี่ยวอาจทำได้มาทำเป็นคนพื้นเมืองที่ไม่จำเป็นต้องมีทักษะหรือเครื่องมือเครื่องใช้ที...
-
สมุนไพรยางสลัดได ยางสลัดไดเป็นยางของต้นสลัดไดอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าEuphorbia antiquorum L.ในวงศ์Euphorbiaceaeลางถิ่นเรียกสลัดไดป่า (ภาคกลาง) เคียะผา (พายัพ) เคียะเลี่ยม หงอนงู (แม่...
-
สมุนไพรว่านหางจระเข้ ว่านหางจระเข้ชนิดหนึ่ง นำเข้ามาจากทวีปแอฟริกา และปลูกกันทั่วไปในประเทศไทยมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAloe vera (L.) Burm.f. ว่านหางจระเข้ชนิดนี้เป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก อา...
-
สมุนไพรยาดำ ยาดำเป็นอย่างที่แข็งเป็นก้อนสีดำได้จากพืชจำพวกว่านหางจระเข้หลายชนิด (ในวงศ์ Asphoderaceae) ที่สำคัญมี ๓ ชนิด ได้แก่ ๑.ชนิดที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAloe barbadensis Mill. ช...
-
สมุนไพรฝิ่น ฝิ่นหรือ opium เป็นยางแห้งที่ได้จากการกรีดของผลต้นฝิ่นอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าPapaver somniferum L.ในวงศ์Papaveraceaeชื่อสกุลPapaver เป็นชื่อภาษาละตินสำหรับเรียกพืช ที่เร...
-
สมุนไพรยางพลวง มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าDipterovarpus tuberculstus Roxb.บางถิ่นเรียกกุง (อุบลราชธานี อุดรธานี ปราจีนบุรี) คลง (เขมร-บุรีรัมย์) คลอง(เขมร) ควง (พิษณุโลก สุโขทัย) ตึง (พายั...
-
สมอพิเภก ชื่อพื้นเมืองอื่น แหน แหนขาว แหนต้น (ภาคเหนือ)ซิบะดู่ (กะเหรี่ยง – เชียงใหม่)ลัน(เชียงราย)สะคู้ (กะเหรี่ยง –แม่ฮ่องสอน)สมอพิเภกสมดแหน (ภาคกลาง)ชื่อวิทยาศาสตร์ ...
-
สมอดีงู ชื่อพื้นเมืองอื่นสมอดีงู(ภาคกลาง)สมอพิเภก (ภูเก็ต)สมอหมึก(พัทลุง)สมอเหลี่ยม (ชุมพร)ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia citrina (Gaertn) Roxb. ex Fleming.ชื่อวงศ์ COMBRETACEAEชื่อสาม...
-
โมกหลวง ชื่อวิทยาศาสตร์Holarrhena pubescens Wall. ex G.Donชื่อพ้อง Holarrhena antidysenterica (L.) Wall ex A.DCชื่อวงศ์APOCYNACEAEชื่อสามัญ Kurchi ชื่อพื้นเมืองอื่นซอทึ พอแก ส่าตึ ...
-
มะตูม ชื่อพื้นเมืองอื่นมะปิน (ภาคเหนือ) มะปีส่า (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน) มะตูม(ภาคกลาง , ภาคใต้) พะโนงค์ (เขมร) กะทันตาเถร , ตุ่มตัง , ตูม (ปัตตานี)ชื่อวิทยาศาสตร์Aegle marmelos (L...
-
น้ำมันยาง น้ำมันยางได้จากบัลซัมที่ไหลออกมาเมื่อใช้ไฟลนโรงที่เจาะเข้าไปในลำต้น ของต้นยางหลายชนิด ที่อยู่ในวงศ์ Dipterocarpaceae ที่สำคัญได้แก่ ๑.ต้นยางนามีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าDipteroca...
-
กำยาน กำยานเป็นบัลซัมที่ได้จากพืชในสกุล Styrax วงศ์ Styracaceae หลายชนิด คำ กำยาน มาจากภาษามลายูว่า Kameyan อ่านว่า กำ-มิ-ยาน กำยานที่มีขายในท้องตลาดมี ๒ ชนิด ได้แก่ ๑.กำยานสุมาตรา...
-
มหาหิงคุ์ มหาหิงคุ์เป็นชั้นน้ำมันประเภทโอลีโอกัมเรซิน จากรากและลำต้นใต้ดินของพืชในสกุล Ferula (วงศ์ Unbelliferae) หลายชนิด เช่น ชนิด Ferula assa-foetida L. ชนิด Ferula sinkiangensi...
-
สมุนไพรมดยอบ มดยอบหรือ myrrhเป็นชันน้ำมันประเภทโอลีโอกัมเรซิน ได้จากพืชอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCommiphora myrrha (Nees) Englerในวงศ์Burseraceaeจีนเรียกเครื่องยาชนิดนี้ว่าม่อย่าว (แมน...
-
สนสามใบ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าPinus kesiya Royle ex Gordonบางถิ่นเรียกเกี๊ยะอปลือกแดง (พายัพ) เกี๊ยะเปลือกบาง (เชียงใหม่) จ๋วง (พายัพและอีสาน) แปก (เพชรบูรณ์และไทยใหญ่-แม่ฮ่องสอน) สน...
-
น้ำมันมะกอก น้ำมันมะกอก(olive oil) เป็นน้ำมันระเหยยากที่แทรกตัวอยู่ในผนังผลชั้นกลางของผลมะกอกโอลีฟสุก ต้นมะกอกโอลีฟมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าOlea europaea L.จัดอยู่ในวงศ์Oleaceae เป็นพืชอ...
-
น้ำมันมะพร้าว น้ำมันมะพร้าวเป็นน้ำมันระเหยยากที่บีบหรือสกัดได้จากเนื้อในเมล็ดมะพร้าว ต้นมะพร้าวมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCocos nucifera L.จัดอยู่ในวงศ์Palmae มีถิ่นกำเนิดที่เกาะโคโคสและเก...
-
น้ำมันละหุ่ง น้ำมันละหุ่งได้จากการบีบที่แก่จัด เมล็ดละหุ่งได้จากต้นละหุ่งอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าRicinus communis L.ในวงศ์Euphorbiaceaeบางถิ่นเรียกมะโห่ง มะโห่งหิน (พายัพ) ระหุ่ง มะล...
-
น้ำมันงา น้ำมันงา(sesame oil หรือ teel oil หรือ benne oil หรือ gingelly oil) ได้จากการเอางามาตำ แล้วขึ้นตั้งไฟ เคี่ยวเอาแต่น้ำมัน ทิ้งให้เย็นแล้วกรอง น้ำมันงาที่ได้โดยใช้ความร้อนช่...
-
น้ำมันระเหยยาก น้ำมันระเหยยาก(fixed oil) มีองค์ประกอบทางเคมีเป็นกรดไขมันหลายชนิดรวมกัน ทั้งชนิดอิ่มตัวและชนิดไม่อิ่มตัว มากน้อยต่างกันตามแต่ชนิดของพืชที่ให้น้ำมันนั้น น้ำมันระเหยยา...
-
การะบูร การะบูรเป็นผลึกที่แทรกอยู่ในเนื้อไม้ของพืชมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCinnamomum camphora (L.) J.Preslมีชื่อพ้องว่าCamphora offcinarum Nees และ Laurus camphora L.ในวงศ์Lauraceae คำว...
-
พิมเสนหนาด ผลิตได้จากน้ำมันใบหนาดหลวง น้ำมันนี้ได้จากการกลั่นของต้นหนาดหลวงอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าBlumea balsamifera (L.) DC.ในวงศ์Compositae พิมเสนที่ได้จากการกลั่นพืชชนิดนี้ จีน (...
-
พิมเสน พิมเสนเป็นเกล็ดเล็กๆที่มีสีขาวขุ่นหรือสีแดงเรื่อๆ มีกลิ่นหอมเย็น ฉุน เนื้อแน่นกว่าการบูร แต่ระเหิดได้ช้ากว่าการบูร ติดไฟให้แสงจ้าและมีควันมาก ไม่มีขี้เถ้า มีความถ่วงจำเพาะ ๑...
-
น้ำมันพิมเสน น้ำมันพิมเสนเป็นน้ำมันหอมที่ได้จากการกลั่นกิ่งและใบแห้งของต้นพิมเสนอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าPogostemon cablin (Blanco) Benth.ในวงศ์Labiataeบางถิ่นเรียกผักชีช้าง พญาสามร้อ...
-
น้ำมันระเหยง่าย ในทางเคมีน้ำมันระเหยง่าย(Volatile oil, ethereal oil) หรือน้ำมันหอม (essential oil) เป็นของผสมที่มีองค์ประกอบซับซ้อนของสารประกอบโมโนเทอร์พีน (สารประกอบที่โครงสร้างแก...
-
สมุนไพรพรรณผักกาด พรรณผักกาดเป็นเมล็ดที่แก่จัดของพืชในสกุล Brassica วงศ์ Cruciferae ๒ ชนิด คือ ๑.พันธุ์ผักกาดขาวได้จากพืชที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Sinapis alba L.มีชื่อพ้องหลายชื่อ เช...
-
สมุนไพรลูกจันทน์ -ดอกจันทน์ เป็นเครื่องยาและเครื่องเทศที่ได้จากเมล็ดและเยื่อหุ้มเมล็ดของต้นจันทน์เทศมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าMyristica fragrans Houtt.จัดอยู่ในวงศ์Myristicaceaฝรั่งเรียกn...
-
สับปะรด สับปะรด(Ananas comosus Merr.)บางถิ่นเรียกสับปะรด (กลาง) ขนุนทอง ยานัด ย่านนัด (ใต้) เนะซะ (กะเหรี่ยง-ตาก) แนะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) บ่อนัด (เชียงใหม่) มะขะนัด มะนัด (เหนือ...
-
สมุนไพรผักแผ้วขาว ผักแผ้วขาว(Trichodesma indicum R.Br.)บางถิ่นเรียกผักแผ้วขาว (กาญจนบุรี) ผักแผ่ว (ลำพูน) ผักแพว ผักแพวขาว (ไทย) เป็นพืชล้มลุกตั้งตรง หรือ แผ่นกระจายอยู่บนผิวดิน มี...
-
สมุนไพรเหลียง เหลียง(Tournefortia ovate Wall. Ex G.Don)บางถิ่นเรียกเหลียง (ประจวบคีรีขันธ์) ตานขะโมย (เหนือ). เป็นไม้พุ่มกึ่งเลื้อยขนาดกลาง ตามกิ่งมีขน. ใบ เรียงสลับกัน รูปไข่ หรือ...
-
สมุนไพรหญ้างวงช้าง หญ้างวงช้างHeliotropium indicum (Linn.) R.Br.บางถิ่นเรียกหญ้างวงช้าง (ทั่วไป) กุนอกาโม (มาเล-ปัตตานี) ผักแพรวขาว (กาญจนบุรี) หญ้างวงช้างน้อย (เหนือ). เป็นพืชล้มล...
-
ทุเรียน ทุเรียน(Durio zibethinus Linn.)บางถิ่นเรียกทุเรียน (ทั่วไป) คือ แย (มาเล-ใต้) เรียน (ใต้) ไม้ยืนต้นสูงได้ถึง 40 เมตร ลำต้นเปลาตรง กิ่งเกือบจะตั้งฉากกับลำต้น เปลือกสีเทาหรือ...
-
สมุนไพรนุ่น นุ่น(Ceiba pentandra Gaertn.)บางถิ่นเรียกนุ่น ง้าว งิ้วน้อย งิ้วสร้อย งิ้วสาย (กลาง). เป็นไม้ยืนต้นสูง 10-30 เมตร ลำต้นตั้งตรง ทรงพุ่มคล้ายรูปเจดีย์ กิ่งออกรอบลำต้นและต...
-
สมุนไพรงิ้ว งิ้ว(Bombax ceiba Linn.)บางถิ่นเรียกว่างิ้ว งิ้วบ้าน (ทั่วไป) งิ้วแดง (กาญจนบุรี) งิ้วปง งิ้วปงแดง สะเน้มระกา (ซอง-จันทบุรี). งิ้วเป็นไม้ต้นผลัดใบขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ จะ...
-
สมุนไพรคำแสด คำแสด(Bixa orellana Linn.)บางถิ่นเรียกคำแสด คำเงาะ คำแงะ คำไทย คำแฝด (กรุงเทพฯ) คำยง ชาดี (เขมร) จำปู้ ส้มปู (เขมร-สุรินทร์) ชาด (ใต้) ซิติหมัก (เลย) มะกายหยุม แสด (เห...
-
สมุนไพรแคหิน แคหินStereospermum personatum (Hassk.) Chatterjee Syn. S. chelonoides DC.บางถิ่นเรียกว่าแคหิน (กลาง เหนือ) แคเขา (สุราษฎร์ธานี) แคทราย แคนา (ราชบุรี) แคฝอย แคหันแห้ (ล...
-
สมุนไพรแคยอดดำ แคยอดดำ(Stereospermum fimbriatum A.DC.)บางถิ่นเรียกว่าแคยอดดำ (สุราษฎร์ธานี) แคทราย (เชียงใหม่) แคฝอย (เหนือ กระบี ปัตตานี) จีจา (มาเล-นราธิวาส) จีอา (มาเล-ปัตตานี)....
-
สมุนไพรแคแสด แคแสด(Spathodea campanulata Beauv.)บางถิ่นเรียกว่าแคแส แคแดง (กรุงเทพฯ). เป็นไม้ยืนต้นสูง 7-23 เมตร เปลือกสีเทาอ่อน.ใบ ประกอบเรียงเป็นคู่ตรงข้ามกัน ยาว 15-45 ซม. ใบย่อ...
-
สมุนไพรเพกา เพกา(Oroxylum indieum Vent.)บางถิ่นเรียกว่าเพกา (กลาง) กาโด้โด้ง (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) ดอก๊ะ ด๊อกก๊ะ ดุแก (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) เบโก (มาเล-นราธิวาส) มะลิดไม้ มะลิ้นไม้...
-
สมุนไพรปีป ปีป(Millingtonia hortensis Linn.f.)บางถิ่นเรียกปีบ (กลาง) กาซะลอง กาดสะลอง (เหนือ) เต็กตองโพ่ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) เป็นไม้ยืนต้นสูง 5-25 เมตร เปลือกขรุขระสีเทา เนื้อหยุ...
-
สมุนไพรแคทะเล แคทะเล(Dolichandrone spathacea) (Linn.f.) K.Schum.บางถิ่นเรียกแคทะเล (ตราด) แคตุ้ย แคปี่ฮ่อ แคผา แคหยุยฮ่อ แคแหนแห้ (เหนือ) แคทราย (สุพรรณบุรี) แคนา แคป่า แคแตร (กลาง...
-
สมุนไพรน้ำเต้าต้น น้ำเต้าต้น(Crescentia cujete Linn.)บางถิ่นเรียกว่าน้ำเต้าต้น น้ำเต้าญี่ปุ่น (กรุงเทพฯ) เป็นไม้ยืนต้นสูง 2-10 เมตร กิ่งก้านแผ่กว้างตามแนวนอน ใบ เดี่ยว ติดเป็นกระจุ...
-
สมุนไพรก่อสร้อย ก่อสร้อย(Carpinus viminea Wall.)บางถิ่นเรียกก่อสร้อย กำลังเสือโคร่ง (น่าน) สนสร้อย ส้มพอหลวง (เลย) ก่อหัด (เพชรบูรณ์) เส่ปอบมล๊ะ (กะเหรี่ยง- เชียงใหม่). เป็นไม้ยืนต...
-
สมุนไพรส้มกุ้ง ส้มกุ้ง(Begonia inflate Clarke)บางถิ่นเรียกว่าส้มกุ้ง (น่าน) ส้มกุ้งบก (เชียงใหม่) เป็นพืชล้มลุกต้นอวบ ตั้งตรง สูง 90-120 ซม. แตกกิ่งก้านสาขา ใบ เดี่ยว เรียงสลับกัน ...
-
สมุนไพรผักปลัง ผักปลัง(Basella alba Linn). ชื่อพ้อง B. rubra Linn.บางถิ่นเรียกผักปลังผักปลังขาว ผักปลังแดง ผักปลังใหญ่(กลาง) โปเค้งฉ้าย (จีน) ผักปัง (เหนือ) เป็นไม้เลื้อยต้นอวบ เกล...
-
สมุนไพรกระโดน กระโดน(Careya sphaerica Roxb. )บางถิ่นเรียกกระโดน(กลาง ใต้) กะนอน (เขมร) ขุย (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) แวงจิแหน่ เส่เจ๊อะบะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ปุย (ใต้ เหนือ) ปุยกระโ...
-
สมุนไพรจิกนม จิกนมBarringtonia macrostachya (Jack.) Kurzบางถิ่นเรียกว่าจิกนม(สุราษฎร์) จิกนุ่ม (นครศรีธรรมราช). เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูง 4-20 เมตร. ใบ ใบอ่อนสีน้ำตาลอมช...
-
สมุนไพรจิกเล จิกเลBarringtonia asiatica (Linn.) Kurzบางถิ่นเรียกจิกเลโดนเล (ใต้) อามุง (มาเล-นราธิวาส). เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่สูง 7-20 เมตร กิ่งมีขนาดใหญ่ ตามกิ่งมีรอยแผลเป็นทั่วไป ...
-
สมุนไพรจิกน้ำ จิกน้ำ(Barringtonia acutangula (L.) Gaertn.)บางถิ่นเรียกจิกนา(ใต้) กะโดนทุ่ง กะโดนน้ำ (หนองคาย) ตอง (เหนือ) เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางสูง 8-17 เมตร ทรงต้นแผ่กว้าง ยอดอ่อนแ...
-
สมุนไพรเทียนดอก เทียนดอก(Impatiens balsamina Linn.)บางถิ่นเรียกว่าเทียนดอกเทียนไทย เทียนบ้าน เทียนสวน (กลาง). เป็นพืชล้มลุกต้นสูง 20-60 ซม. ลำต้นสีเขียวอ่อน อุ้มน้ำ เนื้อใสและโปร่ง...
-
สมุนไพรตะลิงปลิง ตะลิงปลิง(Averrhoa bilimbi Linn.)บางถิ่นเรียกตะลิงปลิง(ทั่วไป) บลีมิง (มาเล-นราธิวาส) หลิงปลิง (ใต้) เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กไม่ผลัดใบ สูงได้ถึง 6 เมตร ลำต้นสั้น แตกก...
-
มะเฟือง มะเฟือง(Averrhoa carambola Linn.)บางถิ่นเรียกมะเฟือง(ทั่วไป) เฟือง (ใต้) สะบือ (เขมร) เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กไม่ผลัดใบ สูงได้ถึง 10 เมตร แตกกิ่งก้านสาขามาก กิ่งที่อยู่ตอนล่าง...
-
สมุนไพรเห็ดหูหนู เห็ดหูหนูAuricularia auricularis (S.F. Gray) Martinบางถิ่นเรียกว่าเห็ดหูหนู(ภาคกลาง) เห็ดหูลัวะ(ภาคเหนือ) เป็นดอกเห็ดเป็นแผ่นใสคล้ายวุ้น นิ่มเหนียว ด้านบนเป็นมันเง...
-
สมุนไพรพญาไร้ใบ พญาไร้ใบ(Sarcostemma acidum) (Roxb.) Voigt ชื่อพ้อง S. brevistigma W. & A.บางถิ่นเรียกพญาไร้ใบ(กลาง) เป็นไม้เถาไร้ใบกิ่งก้านเป็นข้อๆ สีเขียว แต่ละข้อยาว 10-15 ซ...
-
สมุนไพรข้าวสารดอกใหญ่ ข้าวสารดอกใหญ่(Raphistemma pulchellum (Roxb.) Wall.)บางถิ่นเรียกข้าวสารดอกใหญ่(กรุงเทพฯ) ข้าวสาร (กลาง) เคือคิก (สกลนคร) เซงคุยมังอูมื่อ มังอุยเหมื่อเซงครึย (...
-
สมุนไพรข้าวสารดอกเล็ก ข้าวสารดอกเล็ก(Raphistemma hooperianum Decne.)บางถิ่นเรียกข้าวสารดอกเล็ก(กรุงเทพฯ) เมือยสาร (ชุมพร) เคือคิก (สกลนคร). เป็นไม้เลื้อยล้มลุกลำต้นเล็ก เกลี้ยง มีน...
-
สมุนไพรจมูกปลาหลด จมูกปลาหลด(Oxystelma esculentum. (L.) R.Br.)บางถิ่นเรียกจมูกปลาหลดสะอึก (กลาง) จมูกปลาไหลดง (เพชรบูรณ์) ตะมูกปลาไหล (นครราชสี) ผักไหม (เชียงใหม่). เป็นไม้เลื้อยลำ...
-
สมุนไพรครามเถา ครามเถา(Marsdenia tinctoria R.Br.)บางถิ่นเรียกว่าครามเถา(สุราษฎร์ธานี) เถาคราม (ไทย) เบิก (เชียงใหม่) เมือก (เลย) อะกาตาโค้ง อะกาไตราง (มาเล-ปัตตานี). เป็นไม้เถาลำต้...
-
สมุนไพรกล้วยไม้พันงู กล้วยไม้พันงู(Hoya multiflora Blume)บางถิ่นเรียกกล้วยไม้พันงู (กลาง) เป็นไม้เลื้อยกึ่งไม้พุ่มมีน้ำยางสีขาว ใบ ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน รูปยาวแคบแกมขอบขนาน ปลายใบแล...
-
สมุนไพรนมตำเลีย นมตำเลีย(Hoya latifolia G.Don.)บางถิ่นเรียกว่านมตำเลีย (กลาง). เป็นไม้เลื้อยอาศัยเกาะบนต้นไม้ใหญ่ มีน้ำยางสีขาว. ใบ ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน รูปไข่ หรือรูปขอบขนานแกมรูป...
-
สมุนไพรลิ้นควาย ลิ้นควาย(Hoya diversifolia Blume)บางถิ่นเรียกลิ้นควาย(สงขลา) เป็นพืชที่อาศัยเกาะบนต้นไม้ ลำต้นใหญ่ มีรากออกตามข้อและลำต้น มีน้ำยางสีขาว.ใบ เดี่ยว ออกเป็นคู่ตรงข้ามก...
-
สมุนไพรนมเมีย นมเมีย(Hoya coriacea Blume)บางถิ่นเรียกนมเมีย(ปัตตานี) เป็นไม้เลื้อยอาศัยเกาะตามต้นไม้อื่น ลำต้นยาว มีรากออกตามข้อ มีน้ำยางสีขาว ใบ เดี่ยว ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน รูปรี ...
-
สมุนไพรกระทุงหมาบ้า กระทุงหมาบ้า(Dregea volubilis Benth. ex Hook.)บางถิ่นเรียกกระทุงหมาบ้ากระทงหมาบ้า (กลาง) เครือเขาหมู ฮ้วนหมู (เหนือ) มานหูกวาง (เพชรบุรี) เถาคัน (ใต้) เป็นไม้เถ...
-
สมุนไพรโกศพุงปลา โกศพุงปลา(Dischidia rafflesiana Wall.)บางถิ่นเรียกว่าโกศพุงปลา จุกโรหินี (กลาง) กล้วยไม้ (เหนือ) เถาพุงปลา (ระนอง ตะวันออกกลาง) นมตำไร (เขมร) บวบลม (นครราชสีมา อุบ...
-
สมุนไพรปอบิด ชื่อพื้นเมืองอื่นช้อ (กะเหรี่ยง – เชียงใหม่) ปอทับปอปิด(ภาคกลาง ภาคเหนือ) บิด มะปิด (พายัพ) ลูกปิด ชะมด (ภาคกลาง) หั่วสั่วหมา (จีนกลาง) ห้วยเสาะมั้ว (แต้จิ๋ว) เช...
-
ขมิ้นเครือ ชื่อพื้นเมืองอื่นขมิ้นเครือ(จันทบุรี , ภาคใต้) ขมิ้นฤาษี , ฮับ (ภาคใต้)ชื่อวิทยาศาสตร์Arcangelisia flava (L) Merr.ชื่อพ้องArcangelisia loureiri (Pierre) Dielsชื่อวงศ์MEN...
-
สมุนไพรเกล็ดมังกร เกล็ดมังกร(Dischidia minor Merr.)บางถิ่นเรียกเกล็ดมังกร เบี้ย (กลาง) กะปอดไม้ (เชียงใหม่-ชุมพร) หญ้าเกล็ดลิ่น (ชลบุรี). เป็นพืชล้มลุกอาศัยเกาะอยู่บนต้นไม้อื่นและห...
-
สมุนไพรเกล็ดนาคราช เกล็ดนาคราช(Dischidia imbricate Warb.)บางถิ่นเรียกเกล็ดนาคราช (เชียงใหม่ ระนอง) กีบม้าลม (เชียงใหม่) เบี้ยไม้ (เหนือ) ปรือเปราะ (เขมร) เป็นพืชที่อาศัยเกาะตามต้นไ...
-
สมุนไพรดอกรัก ดอกรัก(Calotropis gigantean) (Linn.) R.Br. ex Ait.บางถิ่นเรียกรัก ดอกรัก (กลาง) ปอเถื่อน ป่าเถื่อน (เหนือ) เป็นไม้พุ่มเล็กสูง 1.5-3 เมตร ต้นมียางขาว ตามกิ่งมีขน. ใบ อ...
-
สมุนไพรอบเชยเถา อบเชยเถา (Atherolepis pierrei Cost. Var. glabra Kerr)บางถิ่นเรียกอบเชยเถา (กลาง) กำหยาน กู้ดิน เครือเขาใหม่ (เหนือ) เชือกเถา (นครสวรรค์) อบเชยป่า (กรุงเทพฯ). เป็นไม...
-
สมุนไพรเทียนแดง เทียนแดง (Asclepias curassavica Linn.)บางถิ่นเรียกเทียนแดง (กลาง) ไฟเดือนห้า เทียนใต้ (เหนือ) ค่าน้ำ เค็งจ้อน (ลำปาง) คำแค่ (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ดอกไม้เมืองจีน ไม้เม...
-
สมุนไพรกระเช้าฝีมด กระเช้าฝีมด(Aristolochia tagala Cham.)บางถิ่นเรียกกระเช้าฝีมด กระเช้ามด (กลาง) เป็นไม้เถาลำต้นเป็นร่อง ไม่มีขน. ใบ เดี่ยว เรียงสลับกัน รูปหอกถึงรูปหอกแกมรูปไข่ ป...
-
สมุนไพรกระเช้าสีดา กระเช้าสีดา(Aristolochia indica Linn.)บางถิ่นเรียกกระเช้าสีดา (กลาง). เป็นไม้เถาผิวเกลี้ยง รากมีเนื้อแข็ง กิ่งยาวเรียว เป็นร่อง. ใบ เดี่ยว เรียงสลับกัน รูปสามเหล...
-
สมุนไพรหนุมานประสานกาย หนุมานประสานกาย(Schefflera leucantha Viguier)บางถิ่นเรียกหนุมานประสานกาย (กลาง) ว่านอ้อยช้าง (เลย) เป็นไม้พุ่มสูง 1-2 เมตร เกลี้ยง. ใบ เป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ...
-
สมุนไพรครุฑตีนตะพาบน้ำ ครุฑตีนตะพาบน้ำ(Polyscias scutellaria (Burm.f.) Fosberg)บางถิ่นเรียกครุฑตีนตะพาบน้ำ เบญกานี เกล็ดปลากะโห้ (กระเทพฯ) เป็นไม้พุ่มหรือ ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูงได้ถ...
-
สมุนไพรครุฑทอดมัน ครุฑทอดมัน(Polyscias fruticosa) (L.) Harmsบางถิ่นเรียกครุฑทอดมัน ครุฑใบเทศ เล็บครุฑฝอย (กรุงเทพฯ). เป็นไม้พุ่มสูงได้ถึง 2.5 เมตร ลำต้นส่วนยอดสีเขียวอมน้ำตาลเกือบด...
-
สมุนไพรโสมจีน โสมจีน(Panax gin-sengNees)บางถิ่นเรียกไม้ล้มลุก มีอายุหลายปี ต้นสูง 30-60 ซม. ราก เป็นที่สะสมอาหาร อวบ สีเหลืองอ่อน. ใบ เป็นใบประกอบแบบฝ่ามือ มีใบย่อยติดอยู่ที่ปลายก้...
-
สมุนไพรกระจับเขา กระจับเขา (Hedera himalaica Tobler)บางถิ่นเรียกกระจับเขา (ภาคกลาง) เป็นไม้เถาเลื้อยตามพื้นดินและตามต้นไม้ โดยใช้รากเกาะ มีขนเป็นเกล็ดรูปดาวประปรายทั่วทั้งต้น (ต้อง...
-
สมุนไพรผักแปม ผักแปม(Acanthopanax trifoliatum Merr.)บางถิ่นเรียกผักแปม (ภาคกลาง) เป็นไม้พุ่มหรือ พุ่มกึ่งยืนต้น สูง 2-8 เมตร มีหนามแหลมงุ้ม ยาว 3-5 มม. ฐานหนามกว้าง. ใบ เป็นใบประกอ...
-
สมุนไพรอุตพิต อุตพิต(Typhonium trilobatum Schott)บางถิ่นเรียกอุตพิต (กลาง) มะโหรา (จันทบุรี) เป็นไม้ล้มลุกมีหัวใต้ดินขนาดเล็ก รูปเกือบกลม วัดผ่าศูนย์กลางประมาณ 1.2 ซม. ใบหยักเป็น 3...
-
สมุนไพรบอนแบ้ว บอนแบ้ว(Typhonium roxburghii Schott)บางถิ่นเรียกบอนแบ้ว (เหนือ) บอนคอย (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) เป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็กและบอกบางกว่าต้น อุตพิต (Typhonium trilobatum) มีหัวอ...
-
สมุนไพรพลูช้าง พลูช้าง(Scindapsus officinalis Schott)บางถิ่นเรียกพลูช้าง (ภาคกลาง) เป็นไม้เถาลำต้นอวบ อาศัยเกาะตามไม้ยืนต้น ลำต้นวัดผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. ใบ เดี่ยว ออกสลับกันซ้า...
-
สมุนไพรหวายตะมอย หวายตะมอย(Pothos scandens Linn.)บางถิ่นเรียกหวายตะมอย (อุตรดิตถ์) ตะเข็บ (เหนือ) หวายหนู (เชียงราย) จะเข็บ (ลำปาง) คอกิ่ว (ยะลา) นะแมะกะติง (มาเลย์-ปัตตานี). เป็นไ...
-
สมุนไพรจอก จอก(Pistia stratiotes Linn.)บางถิ่นเรียกจอก (กลาง) กากอก (เหนือ) ผักกอก (เชียงใหม่) เป็นไม้น้ำจืดต้นเล็กๆ ลอยอยู่บนผิวน้ำดไม่มีลำต้นที่ตั้งตรง แต่มีลำต้นทอดขนานไปกับผิวน...
-
สมุนไพรผักหนาม ผักหนาม(Lasia spinosa Thw.)บางถิ่นเรียกผักหนาม (กลาง) กะลี (มาเลย์-นราธิวาส). เป็นไม้ล้มลุกมีเหง้าใต้ดิน ทอดขนานไปกับพื้น หรือ อาจโค้งเล็กน้อย เหง้านี้ยาวได้ถึง 75 ซ...
-
สมุนไพรเสน่ห์จันทน์แดง เสน่ห์จันทน์แดง(Homalomena rubescens Kunth)บางถิ่นเรียกเสน่ห์จันทน์แดง (กรุงเทพฯ) เป็นไม้ล้มลุกมีหัวใต้ดิน สูงประมาณ 100 ซม. กว้าง 2.5-5 ซม. ใบ รูปหัวใจ หรือ...
-
สมุนไพรบอนส้ม บอนส้ม(Homalomena rostrata Griff)บางถิ่นเรียกบอนส้ม (ปัตตานี) กลาดีมาแซ้ (มาเลย์-นราธิวาส). เป็นไม้ล้มลุกลำต้นสั้นป้อม 5-7.5 ซม.ใบ รูปขอบขนาน หรือ รูปหอกกลับ ปลายใบเร...
-
สมุนไพรเต่าเกียด เต่าเกียด(Homalomena aromatic Schott)บางถิ่นเรียกเต่าเกียด เต่าเขียด (กลาง) ซวยโบ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) เป็นไม้ล้มลุกมีหัวใต้ดิน กลิ่นหอม ต้นขึ้นเป็นกอคล้ายพวกบอน...
-
สมุนไพรว่านเขียวหมื่นปี ว่านเขียวหมื่นปี(Dieffenbachia seguine Schott)บางถิ่นเรียกว่านเขียวหมื่นปี ช้างเผือก ว่านพญาค่าง อ้ายใบ้ก้านขาว (กรุงเทพฯ) บ้วนนี้แช (จีน) ว่านหมื่นปี สาวน้...
-
สมุนไพรว่านสิงหโมรา ว่านสิงหโมรา(Cyrtosperma johnstoni N.E. Br.)บางถิ่นเรียกว่านสิงหโมรา ผักหนามฝรั่ง (กรุงเทพฯ). เป็นไม้ล้มลุกลำต้นสั้น มีหัวใต้ดิน. ใบ รูปคล้ายปลายหอก หรือ หัวลูก...
-
สมุนไพรกระดาดขาว กระดาดขาว(Colocasia gigantean Hook. f.)บางถิ่นเรียกกระดาดขาว (กาญจนบุรี) คูน (กลาง) กะเอาะขาว (ชุมพร) ออกดิบ (ใต้). เป็นไม้ล้มลุกลำต้นสั้น ป้อม แต่ใบขนาดใหญ่มาก. ใ...
-
เผือก เผือก(Colocasia esculenta Schott)บางถิ่นเรียกเผือกบอน (กลาง) กลาดีกุบุเฮง (มาเลย์-ยะลา) กลาดีไอย์ (มาเลย์-นราธิวาส) ทีพ้อ คีทีโบ คูชี้บ้อง คูไท ทีพอ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ตุ...
-
บุก บุก(Amorphophallus campanulatus) Bl. Ex Dacne.บางถิ่นเรียกบุก(กลาง) บุกคุงคก (ชลบุรี) เบีย เบือ (แม่ฮ่องสอน) มันชูรัน (กลาง) หัวมัน (ปัตตานี). เป็นไม้ล้มลุกเนื้ออ่อน ต้นอวบอ้วน...
-
สมุนไพรกระดาดดำ กระดาดดำ(Alocasia macrorrhiza Schott)บางถิ่นเรียกกระดาดดำ(กาญจนบุรี) กลาดีบูเก๊าะ (มาเลย์-ยะลา) ปึมปื้อ (เชียงใหม่) เอาะลาย (ยะลา). เป็นไม้ล้มลุกขนาดใหญ่ ลำต้นสั้น ...
-
เผือกกะลา เผือกกะลา(Alocasia indica Schott)บางถิ่นเรียกเผือกกะลาบอนกาวี มันโทป้าด (แม่ฮ่องสอน) คือ โทป้ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) เผือกโทป้าด (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน). เป็นไม้ล้มลุกลำต้นท...
-
สมุนไพรพรมตีนสูง พรมตีนสูง(Aglaonema tenuipes Engl.)บางถิ่นเรียกพรมตีนสูง(ตรัง) โหรา (ชุมพร) เป็นไม้ล้มลุกสูง 35-40 ซม. ลำต้นกว้าง 1-1.5 ซม. ใบ เดี่ยว รูปไข่ หรือ รูปไข่แกมรูปรี กว...
-
สมุนไพรเถามวกขาว เถามวกขาว(Xylinbaria minutiflora Pierre)บางถิ่นเรียกเถามวกขาว(นครราชสีมา) มวกแดง (กลาง) เชือกเขามวก (เหนือ) เป็นไม้เถาเนื้อแข็ง ตามลำต้นอ่อน ก้านใบ เส้นใบ และช่อดอ...
-
สมุนไพรโมกมัน โมกมัน(Wrightia tomentosa Roem. & Schult.)บางถิ่นเรียกโมกมัน(กลาง) มูกน้อย (น่าน) แหน่แก (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน). เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก-กลาง สูงได้ถึง 20 เมตร เป็น...
-
สมุนไพรโมกบ้าน โมกบ้าน(Wrightia religiosa Benth.)บางถิ่นเรียกโมกบ้าน(กลาง) หลักป่า (ระยอง) ปิดจงวา (เขมร-สุรินทร์) เป็นไม้พุ่มสูง 1-3 เมตร เปลือกเกลี้ยง สีน้ำตาลเกือบดำ มีจุดเล็ก ๆ...
-
สมุนไพรโมก โมก(Wrightia pubescens R. Br.)บางถิ่นเรียกโมกมูก (กลาง) มักมัน (เกาะสมุย) เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก-กลาง สูง 2-10 เมตร บางครั้งอาจสูงได้ถึง 35 เมตร ยอดอ่อนมีขน ป่องตามข้อ มี...
-
สมุนไพรคุย คุย(Willughbeia cochinchinensls Pierre)บางถิ่นเรียกคุย.กะตังกะติ้ว(ภาคกลาง) หมากยาง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สุรินทร์ ศรีสะเกษ อุบลราชธานี) ตังตู้เครือ (ลำปาง) คุยช้าง (ปร...
-
สมุนไพรชำมะนาดป่า ชำมะนาดป่า(Vallaris solanacea Ktze.)บางถิ่นเรียกชำมะนาดป่า(ภาคกลาง) เป็นไม้พุ่มกึ่งเลื้อย สูงได้ถึง 8 เมตร มีน้ำยางสีขาว. ใบ เดี่ยว เรียงเป็นคู่ตรงข้ามกัน แผ่นใบร...
-
สมุนไพรยี่โถฝรั่ง ยี่โถฝรั่ง(Thevetia peruviana Schum.)บางถิ่นเรียกยี่โถฝรั่งกระบอก กะทอก บานบุรี (กรุงเทพฯ) แซะศาลา (เหนือ) รำพน รำแพน (กลาง). เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ 3 เมตร ลำต้นเกล...
-
สมุนไพรระย่อม ระย่อม(Rauvolfia serpentine Benth. ex Kurz)บางถิ่นเรียกระย่อม(กลาง) กอเหม่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) กะย่อม (ใต้) เข็มแดง (เหนือ) คลาน มะโอ่งที ตูมคลาน สะมออู (กะเหรี่ยง...
-
สมุนไพรชะย่อมหลวง ชะย่อมหลวง(Rauvolfia cambodiana Plerre ex Pitard)บางถิ่นเรียกชะย่อมหลวงชะย่อมตีนหมา (เหนือ) ยางแย้ม (นครราชสีมา) ระย่อมใหญ่ เป็นไม้พุ่มสูง 0.30-1.00 เมตร มีน้ำยาง...
-
สมุนไพรลั่นทมแดง ลั่นทมแดง(Plumeria rubra Linn.)บางถิ่นเรียกลั่นทมแดง(กลาง) เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูง 2-6 เมตร มีน้ำยางสีขาว ใบ เดี่ยว เรียงแบบบันไดเวียน ดกที่ปลายกิ่ง แผ่นใบรูปขอบ...
-
สมุนไพรลั่นทมขาว ลั่นทมขาว(Plumeria alba Linn.)บางถิ่นเรียกลั่นทมขาว(กลาง) เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูง 4-6 เมตร มีน้ำยางสีขาว ใบ เดี่ยว เรียงแบบบันไดเวียน ดกที่ปลายกิ่ง แผ่นใบรูปไข่ก...
-
สมุนไพรลั่นทม ลั่นทม(Plumeria acutifolia Poir.)บางถิ่นเรียกลั่นทม(กลาง) เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก แตกกิ่งก้านสาขามาก กิ่งอุ้มน้ำ เปราะ เปลือกเรียบเกลี้ยงสีเขียวเทา มีน้ำยางสีขาว ใบ เดี...
-
สมุนไพรยี่โถ ยี่โถ(Nerium indicum Mill.)บางถิ่นเรียกยี่โถ(กลาง) เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 2-3 เมตร ลำต้นแตกเป็นกลุ่มคล้ายไม้กอ รูปทรงสวยงาม ลำต้นเกลี้ยง เปลือกสีเทา มีน้ำยางสีขาว ใบ ...
-
สมุนไพรโมกใหญ่ โมกใหญ่(Holarrhena antidysenterica Wall. Ex A. DC.)บางถิ่นเรียกโมกใหญ่(กลาง) พุด (กาญจนบุรี) พุทธรักษา (เพชรบุรี) มูกมันน้อย มูกมันหลวง มูกหลวง โมกเขา โมกทุ่ง โมกหลว...
-
สมุนไพรพริกป่าใหญ่ พริกป่าใหญ่(Ervatamia luensis Kerr)บางถิ่นเรียกพริกป่าใหญ่(ชลบุรี). เป็นไม้พุ่มสูง 0.5-1 เมตร ลำต้นเกลี้ยง มีน้ำยางสีขาว ใบ ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน รูปรี รูปขอบขนน ...
-
สมุนไพรพุดซ้อน พุดซ้อน(Ervatamia coronaria Stapf)บางถิ่นเรียกว่าพุดจีบ พุดสวน พุดสา (กลาง) พุดป่า (ลำปาง) พุดฝรั่ง (กรุงเทพฯ) เป็นไม้พุ่มสูง 30-90 ซม. มีน้ำยางสีขาว มีกิ่งก้านสาขาม...
-
สมุนไพรตีนเป็ดน้ำ ตีนเป็ดน้ำ(Cerbera odollum Gaertn.)บางถิ่นเรียกว่าตีนเป็ดน้ำ(กลาง) คุม (กาญจนบุรี) พะเนียงน้ำ สั่งลา (กระบี่) เป็นไม้ยืนต้นสูงประมาณ 7 เมตร มีน้ำยางมาก ใบ รูปไข่ก...
-
สมุนไพรตีนเป็ดทราย ตีนเป็ดทราย(Cerbera manghas Linn.)บางถิ่นเรียกว่าตีนเป็ดเล็ก (กลาง) รักขาว (จันทบุรี) ปากเป็ด (ตราด) เทียนหนู เนียนหนู (สตูล) ปงปง (พังงา) ตีนเป็ดทะเล มะตากอ (นร...
-
สมุนไพรแพงพวยฝรั่ง แพงพวยฝรั่ง(Catharanthus roseus G. Don)บางถิ่นเรียกแพงพวยบก (กลาง) ผักปอดบก (เหนือ) นมอิน (สุราษฎร์). เป็นไม้ล้มลุกโคนต้นค่อนข้างแข็ง สูง 30-90 ซม. ลำต้นสีเขียวอ...
-
สมุนไพรหนามพรม หนามพรม(Carissa cochinchinensis Pierre)บางถิ่นเรียกหนามพรมพรม (กลาง) ขี้แฮด (เหนือ) เป็นไม้พุ่มสูง 4-5 เมตร มีน้ำยางสีขาว มีหนาม แตกกิ่งก้านสาขามาก ใบ เดี่ยว ออก 2 ใ...
-
สมุนไพรหนามแดง หนามแดง(Carissa carandas Linn.)บางถิ่นเรียกว่าหนามแดง(กรุงเทพ) มะนาวไม่รู้โห่ (กลาง) หนามขี้แฮด (เชียงใหม่) มะนาวโห่ (ใต้) เป็นไม้พุ่มขนาดใหญ่ สูงประมาณ 3 เมตร มีน้ำ...
-
สมุนไพรหิรัญญิการ์ หิรัญญิการ์(Beaumontia grandiflora Wall.)บางถิ่นเรียกหิรัญญิการ์(กลาง) เป็นไม้เถาเนื้อแข็งมีน้ำยางสีขาว ตามกิ่งอ่อน ก้านใบ ใต้ใบ ช่อดอก ก้านดอก และกลีบรองกลีบดอก...
-
สมุนไพรยางน่องเถา ยางน่องเถา(Anodendron manubriatum Merr.)บางถิ่นเรียกว่าเถายางน่อง(ตราด) เป็นไม้เถาขนาดใหญ่ ลำต้นเป็นร่อง ไม่มีขน มีน้ำยางมาก. ใบ รูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง 3.5-6.5 ...
-
สมุนไพรชะลูด ชะลูด(Alyxia reinwardtii Bl.)บางถิ่นเรียกว่าชะลูด(กลาง ตราด) ลูด (ปัตตานี). เป็นไม้เถาขนาดเล็ก ลำต้นเกลี้ยง เปลือกสีดำ มีน้ำยางสีขาว ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกรอบข้อ ๆ ละ 3 ใ...
-
สมุนไพรนูดพระ นูด(Alyxia nitens Kerr)บางถิ่นเรียกนูด (ตรัง) เป็นไม้เถาเนื้อแข็งไม่มีขน แต่มีช่องระบายอากาศเป็นจุด ๆ เห็นได้ชัด มีน้ำยางสีขาว. ใบ เดี่ยว เรียงรอบ ๆ ข้อ ๆ ละ 3-4 ใบ ก...
-
สมุนไพรสัตตบรรณ สัตตบรรณ(Alstonia scholaris R. Br.) บางถิ่นเรียกสัตตบรรณ(กลาง เขมร-จันทบุรี) กะโน้ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) จะบัน (เขมร-ปราจีนบุรี) ชบา ตีนเป็ด พญาสัตตบรรณ (กลาง) ตี...
-
สมุนไพรทุ้งฟ้า ทุ้งฟ้า(Alstonia macrophylla Wall.)บางถิ่นเรียกทุ้งฟ้า(ใต้) กระทุ้งฟ้าไห้ ทุ้งฟ้าไก่ (ชุมพร) ตีนเทียน (สงขลา) พวมพร้าว (ปัตตานี). เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีน้ำยางสีขาว...
-
สมุนไพรบานบุรีเหลือง บานบุรีเหลือง(Allamanda cathartica Linn.)บางถิ่นเรียกบานบุรีเหลือง(กลาง). เป็นไม้พุ่มเลื้อยสูง 2-4.5 เมตร ไม่มีขน. ใบ เดี่ยว ติดเป็นคู่ตรงข้ามกัน หรือ ติดรอบ ๆ...
-
สมุนไพรโมกเครือ โมกเครือ(Aganosma marginata G. Don)บางถิ่นเรียกว่าโมกเครือมะเดื่อดิน มะเดื่อเถา (ราชบุรี) เดื่อดิน (ใต้ พายัพ) เดื่อเครือ เดื่อเถา เดื่อไม้ (เหนือ) เดือยดิบ (กระบี่...
-
สมุนไพรนมควาย นมควาย(Uvaria rufa Bl.)บางถิ่นเรียกว่านมควาย นมแมว (ภาคกลาง) บุหงาใหญ่ (ภาคเหนือ) นมวัว (พิษณุโลก กระบี่) พีพวน (อุดรธานี) เป็นไม้เลื้อยกิ่งอ่อนมีขนเป็นกระจุกรูปดาว ส...
-
สมุนไพรกะเจียน กระเจีนนPolyalthia cerasoides (Roxb.) Benth. ex Bedd.บางถิ่นเรียกว่าพญารากดำ กะเจียน (ชลบุรี) สะบันงาป่า (ภาคเหนือ) ค่าสามซีก (เชียงใหม่) ไม้เหลือง (ลำปาง) ทรายเด่น ...
-
สมุนไพรลำดวน ลำดวน(Melodorum fruticosum Lour.)บางถิ่นเรียกว่าลำดวน(ภาคกลาง) หอมนวล (ภาคเหนือ). เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 3-8 เมตร ลำต้นเรียบเกลี้ยงไม่มีขนใบ เดี่ยว เรียงสลับกัน รูปยาว...
-
สมุนไพรกระดังงาไทย กระดังงาไทยCananga odorata (Lamk.) Hook. F. & Th.บางถิ่นเรียกกระดังงาไทย(ภาคกลาง) กระดังงาใหญ่ กระดังงาใบใหญ่ สะบันงาต้น สะบันงา (ภาคเหนือ) กระดังงา (ยะลา). ...
-
สมุนไพรสะแกแสง สะแกแสง (Cananga latifolia Finet & Gagnep.)บางถิ่นเรียกสะแกแสง(ภาคกลาง) แกนแซง (อุตรดิตถ์) เก้าโป้ง งุ้นสะบันงา (เชียงใหม่) เนา (ภาคเหนือ) เฝิง (เพชรบูรณ์) ราบ (...
-
สมุนไพรน้อยหน่า น้อยหน่า(Annona squamosa Linn.)บางถิ่นเรียกน้อยหน่า(ภาคกลาง) นอแน่ มะน่อแน่ มะแน่ (ภาคเหนือ) หมักเขียบ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) น้อยแน่ (ภาคใต้) ลาหนัง (ปัตตานี) มะอ...
-
สมุนไพรน้อยโหน่ง น้อยโหน่ง(Annona reticulata Linn.)บางถิ่นเรียกน้อยโหน่ง(ภาคกลาง) มะโหน่ง มะเหนียงแฮ้ง (ภาคเหนือ) มะดาก (แพร่) หนอนลาว (อุบลราชธานี) หมากอ้อ (แม่ฮ่องสอน) น้อยหนัง (...
-
สมุนไพรทุเรียนเทศ ทุเรียนเทศ(Annona muricata Linn.)บางถิ่นเรียกทุเรียนเทศทุเรียนแขก (ภาคกลาง) มะทุเรียน (ภาคเหนือ) เป็นไม้ต้นสูงได้ถึง 10 เมตร ลำต้นสีน้ำตาล ตามกิ่งอ่อนจะมีขนสีน้ำต...
-
สมุนไพรกำลังวัวเถลิง กำลังวัวเถลิงAnaxagorea luzonensis A. Grayบางถิ่นเรียกว่ากำลังวัวเถลิงข้าววัดเถลิง (ประจวบคีรีขันธ์) ชะแมบ (ตราด) ไม้ปูน (สุราษฎร์ธานี) จำปูน. เป็นไม้พุ่มสูง 1...
-
สมุนไพรค้อนหมาแดง ค้อนหมาแดงAncistrocladus tectorius (Lour.) Merr.บางถิ่นเรียกค้อนหมาแดง(นครราชสีมา) หางกวาง (นครพนม) หูกลวง (ปราจีนบุรี) คันทรง ทองคันทรง (ชลบุรี) ค้อนตีหมา (ยะลา...
-
สมุนไพรมะกอก มะกอกSpondias pinnata (Linn.f.) Kurzบางถิ่นเรียกมะกอก (ภาคกลาง) กอกกุ๊ก (ภาคเหนือ) กอก (ภาคใต้) ไพ้ย (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) กอกหมอง (เงี้ยว). เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใ...
-
สมุนไพรรักใหญ่ รักใหญ่(Melanorrhoea usitata wall.)บางถิ่นเรียกว่ารักใหญ่รัก (ภาคกลาง) ฮัก ฮักหลวง (ภาคเหนือ) เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงได้ถึง 25 เมตร ผลัดใบเมื่อถึงหน้าร้อน ...
-
มะม่วง มะม่วง(Mangifera indica Linn.)บางถิ่นเรียกมะม่วง(ทั่วไป) เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง 20-25 เมตร เรือนยอดโปร่ง เมื่อต้นแก่ลำต้นใหญ่ขึ้น เปลือกสีน้ำตาล หรือ สีเทา ใบ ออก...
-
สมุนไพรอ้อยช้าง อ้อยช้าง(Lannea coromandelica (Houtt.) Merr.)บางถิ่นเรียกอ้อยช้าง(ภาคกลาง) กอกกั๋น (อุบลราชธานี) กุ้ก (ภาคเหนือ) ตะคร้ำ (ราชบุรี) หวีด (เชียงใหม่) เป็นไม้ต้นสูงได้ถ...
-
สมุนไพรมะปราง มะปราง(Bouea macrophylla Griff.)บางถิ่นเรียกมะปราง(ปัตตานี) เป็นไม้ยืนต้นสูงได้ถึง 20 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มทึบรูปกลม เปลือกเป็นร่อง สีเทาอมน้ำตาลอ่อน. ใบ ออกตรงข้ามกั...
-
มะม่วงหิมพานต์ มะม่วงหิมพานต์Anacardium occidentale Linn.บางถิ่นเรียกมะม่วงหิมพานต์(ภาคกลาง) มะม่วงกาสอ มะม่วงกุลา มะม่วงลังกา มะม่วงสิงหล (ภาคเหนือ) มะม่วงเล็ดล่อ ยาโงย ยาร่วง (ภา...
-
สมุนไพรพลับพลึงดอกแดง พลับพลึงดอกแดง(Crinum amabileDonn.) เป็นไม้ล้มลุกมีหัวอยู่ใต้ดิน ขึ้นเป็นกอ ลำต้นกลม กว้างประมาณ 15 ซม. สูงประมาณ 30 ซม.พลับพลึงดอกแดง มีลักษณะเหมือนพลับพลึงด...
-
สมุนไพรพลับพลึง พลับพลึง(Crinum asiaticumLinn.)บางถิ่นเรียกพลับพลึง(ภาคกลาง) ลิลัว (ภาคเหนือ) เป็นไม้ล้มลุกมีหัวอยู่ใต้ดิน ขึ้นเป็นกอ ลำต้นกลม กว้างประมาณ 15 ซม. สูงประมาณ 30 ซม. ใ...
-
สมุนไพรบานไม่รู้โรย บานไม่รู้โรย(Gomphrena globosaLinn.)บางถิ่นเรียกบานไม่รู้โรย(ภาคกลาง) กะล่อม ตะล่อม (ภาคเหนือ) ดอกสามเดือน (ภาคใต้) เป็นไม้ล้มลุกสูง 15-60 ซม. ลำต้นตั้งตรง หรือ...
-
สมุนไพรหญ้าพันงูแดง หญ้าพันงูแดงCyathula prostrate (Linn.) Blบางถิ่นเรียกหญ้าพันงูแดง(ภาคกลาง) อั้งพวกโกย ฉั่วะผี (จีน) เป็นไม้ล้มลุกต้นสูง 30-50 ซม. ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยมมน ๆ ตามข้อ...
-
สมุนไพรหงอนไก่ไทย หงอนไก่ไทย(Celosia argente Linn.)บางถิ่นเรียกหงอนไก่ หงอนไก่ฟ้าหงอนไก่ดอกกลม (ภาคกลาง) ดอกด้าย (ภาคเหนือ) เป็นไม้ล้มลุกสูง 0.4-1.5 เมตร ลำต้นเป็นร่อง ตั้งตรง มักจ...
-
สมุนไพรว่านแร้งคอคำ ว่านแร้งคอคำ(Crinum latifolium Linn.)บางถิ่นเรียกว่าว่านแร้งคอคำ(ภาคกลาง) ว่านคอแดง (ภาคใต้) เป็นไม้ล้มลุกมีหัวอยู่ใต้ดิน ลักษณะหัวกลมคล้ายหอมหัวใหญ่ ใบ รูปขอบข...
-
สมุนไพรผักโขมหนาม ผักโขมหนาม(Amaranthus spinosus Linn.)บางถิ่นเรียกผักโขมหนาม(ภาคกลาง) ผักโหมหนาม (ภาคใต้) เป็นไม้ล้มลุกแตกกิ่งก้านสาขา สูง 15-100 ซม. ลำต้นกลม หรือ เป็นเหลี่ยมมน ๆ...
-
สมุนไพรผักโขม ผักโขมAmaranthus gracilisDelf.บางถิ่นเรียกผักโขมหัดผักโขมผักขม (ภาคกลาง) ผักหม (ภาคใต้) เป็นไม้ล้มลุกต้นตรงสูง 10-75 ซม. แตกกิ่งก้านสาขา ไม่มีหนาม ลำต้นเป็นเหลี่ยมมน ...
-
สมุนไพรผักเป็ด ผักเป็ดAlternanthera sessilis (Linn.) R. Br.บางถิ่นเรียกผักเป็ดผักเป็ดขาว ผักเป็ดแดง (ภาคกลาง) ผักเปี๋ยวแดง (ภาคเหนือ). เป็นไม้ล้มลุกสูง 10-100 ซม. ลำต้นตั้งตรง หรือ...
-
สมุนไพรหญ้าพันงูขาว หญ้าพันงูขาว(Achyranthes aspera Linn.)บางถิ่นเรียกหญ้าพันงูขาวพันงูเล็ก หญ้าท้องงู พันงูขาว (ภาคกลาง) เป็นไม้ล้มลุกสูง 0.25-1.25 เมตร ต้นตั้งตรง แตกกิ่งหนาแน่นจ...
-
สมุนไพรกระเทียม กระเทียม(Allium sativum Linn.)บางถิ่นเรียกกระเทียม(ภาคกลาง) หอมเทียน (ภาคเหนือ) เทียม หัวเทียม (ภาคใต้) เป็นไม้ล้มลุกสูง 30-45 ซม. มีหัวอยู่ใต้ดิน ประกอบด้วยหัวเล็ก...
-
สมุนไพรหอมไทย หอมไทย(Allium ascalonicum Linn.)บางถิ่นเรียกหอมเล็กหอมไทย(ภาคกลาง) หอมบั่ว (ภาคเหนือ) หัวหอมแดง (ภาคใต้) ปะเซอก่อ (กะเหรี่ยง) เป็นไม้ล้มลุกสูงประมาณ 30 ซม. มีหัวอยู่ใ...
-
สมุนไพรปรู ปรู(Alangium salviifolium wang.)บางถิ่นเรียกปรูปลู ผลู (ภาคกลาง) ปู๋ ปรู๋ (ภาคเหนือ – ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) มะเกลือกา (ปราจีนบุรี) มะตาปู๋ (เชียงใหม่). ไม้เป็นต้น...
-
สมุนไพรผักเบี้ย ผักเบี้ย(Trianthema triquetra) Rottl. Ex Willd.บางถิ่นเรียกพรมมิ พรมมิแดงผักเบี้ย(ภาคกลาง) อุยลักก๊วยโซ๊ะ อือล้งไฉ่ (จีน). เป็นไม้ล้มลุกต้นเตี้ย แตกแขนงกิ่งก้านตรงบ...
-
สมุนไพรผักโขมหิน ผักโขมหิน(Trianthema portulacastrum Linn.)บางถิ่นเรียกผักโขมหินผักเบี้ยหิน (ภาคกลาง) เป็นไม้ล้มลุกอาบน้ำ สีม่วงแดงอ่อนๆ ลำต้นเลื้อย หรือ ตั้งตรงบ้างก็ได้เกือบจะกลม...
-
สมุนไพรหญ้าไข่เหา หญ้าไข่เหา(Mollugo pentaphylla Linn.)บางถิ่นเรียกหญ้าไข่เหา(ภาคเหนือ) สร้อยนกเขา (ชลบุรี) หญ้านกเขา (ชัยนาท) เป็นไม้ล้มลุกสูง 10-30 ซม. ใบ ออกรอบๆ ข้อ 2-4 ใบ รูปย...
-
สมุนไพรสะเดาดิน สะเดาดินGlinus oppositifolius (Linn.) A. DC.บางถิ่นเรียกผักขวงสะเดาดิน(ภาคกลาง) ผักขี้ขวง (ภาคเหนือ) เป็นไม้ล้มลุกต้นเตี้ยๆ แตกกิ่งก้านแผ่กระจายออกไปโดยรอบติดดิน ใบ...
-
สมุนไพรรางจืด รางจืด(Thunbergia laurifolia Linn.)บางถิ่งเรียกว่ารางจืดยาเขียว ขอบชะนาง เครือเขาเขียว กำลังช้างเผือก (ภาคกลาง) หนามแน่ น้ำแน่ (ภาคเหนือ) ย่ำแย้ (อุตรดิตถ์) ปังกะล่ะ ...
-
สมุนไพรเนียม เนียมSympagis nivea (Craib) Berm.บางถิ่นเรียกเนียม(ภาคกลาง) อ้ม (นครราชสีมา). เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก สูง 50-80 ซม. ใบ คล้ายใบดาดตะกั่ว หนา สีเขียวเข้ม รูปค่อนข้างกลม โคนใ...
-
สมุนไพรทองพันชั่ง ทองพันชั่งRhinacanthus nasutus (Linn.) Kurzบางถิ่นเรียกว่าทองพันชั่งหญ้ามันไก่ (ภาคกลาง) เป็นไม้พุ่มสูง 60-120 ซม. ใบ เดี่ยว ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ รูปไข่ ปลายใบแ...
-
สมุนไพรต้อยติ่งไทย ต้อยติ่งไทยHygrophila erecta (Burm.) Hochr.บางถิ่นเรียกว่าต้อยติ่งไทยต้อยติ่งนา (ภาคกลาง) เป็นไม้ล้มลุกสูง 90-120 ซม. ลำต้นเป็นเหลี่ยมเกลี้ยง ใบ ยาวรี โคนใบแคบ ป...
-
สมุนไพรดาดตะกั่ว ดาดตะกั่วHemigraphis alternate(Burm. F.) T. And.บางถิ่นเรียกว่าดาดตะกั่วฮ่อมครั่ง (ภาคเหนือ) ห่งจี๊อั้ง (จีน)ฤาษีผสมแล้ว (ไทย) เป็นไม้ล้มลุกสูง 10-15 ซม. ลำต้นสีแด...
-
สมุนไพรใบเงิน ใบทอง ใบนาก ใบเงิน ใบทอง ใบนากGraptophyllum pictum (Linn.) Griff. เป็นไม้พุ่มสูง 1-2 เมตร ใบ เดี่ยวออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ รูปรี โคนใบแหลม ปลายใบแหลม หรือเป็นติ่งแหลม ...
-
สมุนไพรกระดูกไก่ดำ กระดูกไก่ดำ(Gendarussa vulgaris Nees) บางถิ่นเรียกเฉียงพร้ามอญ เฉียงพร้าบ้าน สันพร้ามอญ ผีมอญ เฉียงพร้าม่าน เกียงพา สำมะงาจีน (ภาคกลาง)กระดูกไก่ดำ(ทั่วไป) กุลาดำ...
-
สมุนไพรพญาปล้องทอง พญาปล้องทองClinacanthus nutans (Burm.) Lindauบางถิ่นเรียกพญาปล้องทอง พญาปล้องดำ (ภาคกลาง) ผักลิ้นเขียด ผักมันไก่ ลิ้นมังกร (เชียงใหม่) พญาปล้องคำ (ลำปาง) พญายอ (...
-
สมุนไพรสังกรณี สังกรณี(Barleria strigosaWilld.)บางถิ่นเรียกสังกรณี(ภาคกลาง) เพิงดี (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) หญ้าหงอนไก่ หญ้าหัวนาค (ภาคเหนือ) ขี้ไฟนกคุ้ม (ปราจีนบุรี) จุกโรหินี (ชลบุร...
-
สมุนไพรอังกาบหนู อังกาบหนู(Barleria prionitisLinn.)บางถิ่นเรียกอังกาบหนูเขี้ยวเนื้อ เขี้ยวแก้ว (ภาคกลาง) มันไก่ (ภาคเหนือ) อังกาบ (นครศรีธรรมราช) เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ 1 เมตร กิ่งแล...
-
สมุนไพรเสลดพังพอน เสลดพังพอน(Barleria lupulina Lindl.)บางถิ่นเรียกเสลดพังพอน ชองระอา (ตราด) เช็กเชเกี่ยม (จีน) เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ 1 เมตร มีหนามสีน้ำตาล 2 คู่ ตามข้อและโคนใบ มีก้า...
-
สมุนไพรอังกาบ อังกาบ(Barleria cristata Linn.)บางถิ่นเรียกอังกาบอังกาบเมือง (ภาคกลาง) ทองระอา (กรุงเทพฯ) คันชั่ง (ตาก) ก้านชั่ง (ภาคเหนือ) หอมป่า เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก สูงประมาณ 2 เมต...
-
สมุนไพรตำลึงหวาน ตำลึงหวาน(Asystasia gangetica)ในวงศ์Acanthaceae. เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก สูง 30-120 ซม. ใบ รูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบกว้างมน ใบยาว 2.5-5 ซม. กว้าง 1.5-2.5 ซม. ก้านใบยาว 1...
-
สมุนไพรฟ้าทะลายโจร ฟ้าทะลายโจร(Andrographis paniculata)บางถิ่นเรียกฟ้าทะลายโจร(ภาคกลาง) ยากันงู (หาดใหญ่) คีปังฮี (จีน) เป็นไม้ล้มลุกสูง 30-60 ซม. ลำต้นเป็นเหลี่ยมตั้งตรง และแตกกิ่...
-
เสนียด เสนียด(Adhatoda vasica Nees)บางถิ่นเรียกเสียด เสนียดโมรา โมรา เสนียด (ภาคกลาง) กุลาขาว บัวลาขาว บัวฮาขาว (ภาคเหนือ) โมราขาว (เชียงใหม่) หูรา (นครพนม) หูหา (เลย) กะเหนียด (ภา...
-
สมุนไพรเหงือกปลาหมอเครือ เหงือกปลาหมอเครือ(Acanthus volubiliswall.)ไม้เลื้อย ไม่มีหนาม ใบ ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ รูปรี หรือ รูปขอบขนาน (บางใบเป็นรูปไข่กลับ แต่มีเป็นส่วนน้อย) ปลายใ...
-
สมุนไพรฝักราชพฤกษ์ ฝักราชพฤกษ์เป็นฝักของต้นราชพฤกษ์ต้นราชพฤกษ์ไม่ใช่ ต้นคูนหรือต้นลมแล้ง (Cassia fistula L.) และไม่ใช่ต้นชัยพฤกษ์ (Cassia bakeriana) ดังที่เรียกกันผิดในตำราส่วนใหญ่...
-
สมุนไพรผลราชดัด ผลราชดัดเป็นผลของต้นราชดําริชื่อพฤกษศาสตร์ว่าBrucea javanica (L.) Merr.ชื่อพ้องBrucea amarissma Desv. ex Gomesในวงศ์Simaroubaceaeบางถิ่นเรียกกะดัด ฉะดัด (ภาคใต้) กา...
-
สมุนไพรเทียนตาตั๊กแตน เทียนตาตั๊กแตนเป็นเครื่องยาที่ได้จากผลแห้งผลแก่แห้งของต้นผักชีลาวอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAnethum graveolens L.ในวงศ์Umbelliferaeมีชื่อสามัญว่าdill เป็นพืชพื้นเม...
-
สมุนไพรดีปลี ดีปลีเป็นผลแก่จัดของพืชมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าPiper retrofractum Vahlชื่อพ้องPiper officinarum C.DC.วงศ์Piperaceaeฝรั่งเรียกJava long pepper ดีปลีเป็นไม้เถาลำต้นมีข้อปล้อง...
-
สมุนไพรกระวาน กระวานเป็นผลของพืชมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAmomum testaceum Ridl.ในวงศ์Zingiberaceae บางถิ่นเรียกกระวานขาว เพราะผลมีสีขาวและมีผลอ่อนอยู่ด้วย หรือเรียกกระวานดำ เพราะผลทั้งหม...
-
สมุนไพรสัณฐานของผล สัณฐานของผลผลเป็นรังไข่ที่เจริญขึ้นหลังการปฏิสนธิ อาจมีส่วนอื่นของดอกเจริญตามมาด้วย ประกอบด้วยโครงสร้างสำคัญ ๒ ส่วน คือผนังผล กับเมล็ด ผนังผลเจริญมาจากผนังรังไข่...
-
สมุนไพรกลีบจำปา กลีบจำปาได้จากกลีบของดอกจำปามีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า(Michelia champaca L.)ในวงศ์(Magnoliaceae) ต้นจำปาเป็นต้นไม้ต้นสูง ๑๕-๓๐ เมตร ยอดอ่อนและใบอ่อนมีขน ใบแก่เกลี้ยง ใบเป็...
-
สมุนไพรดอกสารภี ดอกสารภีเป็นดอกของต้นสารภีอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าMammea siamensis (T.And.) Kosterm.ในวงศ์Guttiferae บางถิ่นเรียกทรพี (จันทบุรี) สร้อยพี (ภาคใต้) สารภีเป็นไม้ต้นขนาดก...
-
สมุนไพรกานพลู กานพลูเป็นดอกตูมที่เกือบจะบานของต้นกานพลูอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าSyzygium aromaticum (L.) Merr. et Perryมีชื่อพ้องหลายชื่อเช่นEugenia caryophyllata Thunb. Caryophyllus ...
-
สัณฐานของดอก สัณฐานของดอก ดอกเป็นอวัยวะของพืชที่เจริญมาจากกิ่งต้นทำหน้าที่สืบพันธุ์ สิ่งที่เปลี่ยนแปลงมาเป็นดอกนั้นแตกต่างจากกิ่งธรรมดา ตรงที่๑. ปล้องระหว่างรยางค์ต่างๆหดสั้นมาก๒.ไ...
-
ใบโคคา:คุณอนันต์ โทษมหันต์ ใบโคคาเป็นพืชพื้นเมืองของบางพื้นที่ของทวีปอเมริกาใต้และในปัจจุบันเป็นพืชปลูกในหลายพื้นที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Erythroxylon coca Lam. var. novogranatense (...
-
สมุนไพรใบผักบุ้งขัน ใบผักบุ้งขันได้จากใบเพสลาดของต้นผักบุ้งขันอันนี้ชื่อพฤกษศาสตร์ว่าIpomoeaasarifolia (Desr.) Roem. et Schult.จะอยู่ในวงศ์Convolvulaceae ผักบุ้งขันเป็นไม้เถาลำต้นท...
-
สมุนไพรใบเปล้าน้อย ใบเปล้าน้อยเป็นใบเพสลาดของต้นเปล้าน้อยชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCroton stellatopilosus Ohbaในวงศ์Euphorbiaceaeเปล้าน้อยเป็นไม้พุ่มหรือต้นไม้ขนาดเล็กสูงราว ๒-๓.๕ เมตร ยอดอ...
-
สมุนไพรใบตองแตก ใบตองแตกใบตองแตกเป็นใบเพสลาด ของพืชมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าBaliospermum solanifolium (Burm.) Sureshในวงศ์Euphorbiaceae พืชชนิดนี้เมื่อแผ่นใบไม่เว้าเป็นแฉก บางถิ่นเรียกต้...
-
สมุนไพรใบชาแป้น ใบชาแป้นเป็นใบเพสลาด(ไปไม่อ่อนไม่แก่เกินไป) ของพืชอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าSolanum erianthum D.Donในวงศ์Solanaceae บางถิ่นเรียกขาตาย ขากะอ้าย ใบหูควาย (ภาคใต้) ฉับบแป้...
-
สมุนไพรใบของต้นคนที ต้นคนที ( Vitex rotundifolia L.f.)ขึ้นอยู่ชายทะเล มักมีผู้เล่นผิดเป็น “คนทีสอทะเล” พืชชนิดนี้มีใบเป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ (มีสามใบย่อย) แต่ใบย่อยสองใบข้างมักลดรูป...
-
สัณฐานของใบ ใบเป็นรยางค์ด้านข้างที่เกิดตรงข้อของลำต้นเป็นอวัยวะของพืชที่มีความหลากหลายมาก โดยทั่วไปใบมักมีสีเขียว ใบเป็นโครงสร้างของพืชที่มีความสำคัญในการศึกษาและตรวจหาชนิดของพืชสม...
-
สมุนไพรจันทร์แดง จันทร์แดงเป็นเครื่องยาที่ได้จากแก่นของต้นจันทน์ผาที่มีเชื้อราลงจนทำให้แก่มีสีแดงและมีกลิ่นหอม ต้นจันทน์ผามีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าDracaena loureiri Gagnep.ในวงศ์Dracaena...
-
สมุนไพรกฤษณา กฤษณาเป็นเนื้อไม้ที่มีกลิ่นหอมของพืชในวงศ์ThymelaeaceaeสกุลAquilariaหลายชนิด ที่สำคัญและพบมากในประเทศไทย มี ๒ ชนิด ได้แก่๑.ชนิดที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAquilaria crassna ...
-
สมุนไพรแก่นฝาง แก่นฝางเป็นแก่นของต้นฝางอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCaesalpinia sappan L.ในวงศ์Leguminosaeพืชชนิดนี้บางถิ่นเรียกขวาง (ตะวันตกเฉียงใต้) หนามโค้ง (พายัพ) พบขึ้นตามเขาหินปูนแ...
-
สมุนไพรแก่นจันทน์ แก่นจันทน์ หรือที่ฝรั่งเรียกsandal wood หรือ white sandalwood นั้นได้จากต้นจันทน์หิมาลัย อันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าSantalum album Lจัดอยู่ในวงศ์Santalaceae พืชชนิดนี้...
-
สมุนไพรเครื่องยาจากแก่น ในยาไทยมี ใช้เครื่องยาที่ได้จากแก่นมากมายเช่น แก่นจันทน์ แก่นฝาง แต่แก่นของพืชลางชนิดจำเป็นต้องรอจนเกิดปฏิกิริยาบางอย่างในพืชก่อน-อาจเป็นปฏิกิริยารักษาตัวเอ...
-
สมุนไพรอบเชยเทศ อบเชยเทศเป็นเปลือกต้นชั้นในของต้นอบเชยเทศชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCinnamomum verum J.Preslมีชื่อพ้องCinnamomum zeylanicum L.ในวงศ์Lauraceaeมีชื่อสามัญว่าtrue cinnamon หรือ ...
-
สมุนไพรอบเชย อบเชยเป็นเปลือกของต้นพืชพวกอบเชย อันเป็นพืชในสกุลCinnamomumในวงศ์Lauraceae หลายชนิด แต่ที่เป็นพรรณไม้ของไทยและให้เปลือกเรียก อบเชยนั้นมี ๒ ชนิดได้แก่๑.ชนิดที่มีชื่อพฤก...
-
สมุนไพรเปลือกรกฟ้า เปลือกรกฟ้าเป็นเปลือกของต้นรกฟ้า อันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าTerminalia Heyne ex Roth.ในวงศ์Combretaceaeบางถิ่นเรียกกอง (พายัพ สงขลา) เชือก (สุโขทัย) เซือก( อีสาน) ฮกฟ...
-
สมุนไพรเครื่องยาจากเปลือกต้น เครื่องยาที่ได้จากเปลือกต้นทั้งเปลือกชั้นนอกและเปลือกชั้นใน มีมากมีใช้มากในยาไทย ในที่นี้ขอยกตัวอย่างเปลือกรกฟ้าอบเชยแต่เครื่องยาบางชนิดอาจใช้เพียงเปลื...
-
สมุนไพรหอมแดง หอมแดงเป็นหัวของต้นหอมแดงอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าEleutherine americana (Aubl.) Merr.มีชื่อพ้องEleutherine palmaefolia (L.) Merr.ในวงศ์lridaceaeบางถิ่นเรียกว่านไก่แดง ว่...
-
สมุนไพรว่านน้ำ เหง้าของต้นว่านน้ำได้จากพืชมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAcorus calamus L.ในวงศ์Acoraceae (เดิมจัดอยู่ในวงศ์ Araceae)บางถิ่นเรียกกะส้มชื่น ผงผาส้มชื่น ฮางคาวน้ำ ฮางคาวบ้าน(พายั...
-
สมุนไพรขมิ้นอ้อย ขมิ้นอ้อยเป็นทั้งเครื่องยาและเครื่องเทศคล้ายกับขมิ้นชัน ได้จากนอกของพืชอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCurcuma zedoaria (Christm.) Roscoeจัดอยู่ในวงศ์Zingiberaceaeฝรั่งเรียก...
-
สมุนไพรขมิ้นชัน ขมิ้นชันเป็นเครื่องเป็นทั้งเครื่องยาและเครื่องเทศ ที่เรียกขมิ้นชันเพราะมีกลิ่นเหมือนชัน ที่ใช้ยาเรือ ได้จากเหง้าของพืชอันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCurcuma longa L.มีชื่อพ้...
-
ประโยชน์ทางยาเปลือกหอยขม แพทย์แผนไทยใช้“เปลือกหอยขม” เข้าไปเป็นเครื่องยาหลายขนาน เช่น “ยาอัมฤตย์โอสถ” โดยมากใช้ร่วมกับเปลือกชนิดอื่นๆ ดังนี้ขนานหนึ่งชื่ออัมฤตย์โอสถ แก้ลมไกษยทั้งปว...
-
หอยขม หอยขมเป็นชื่อเรียกหอยน้ำจืดกาบเดี่ยวหลายชนิดในหลายสกุลและหลายวงศ์มีทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ ทุกชนิดอยู่ในวงศ์ Viviparidae (วงศ์ย่อย Bellamyinae)มีชื่อสามัญว่า viviparid snailห...
-
ประโยชน์ทางยาของสังข์ สังข์ที่ใช้ทางยาจึงใช้สังข์อุตราวรรต โดยเอามาเผาไฟ ได้เถ้า เรียกเถ้าเปลือกหอยสังข์ (conch shell ash) ซึ่งมีองค์ประกอบเป็นเกลือแมกนีเซียมซิลิเกต (silicate of m...
-
สังข์ สังข์หรือ ศังข์เป็นชื่อหอยทะเลกาบเดี่ยวหลายชนิดในหลายวงศ์ หอยสังข์ก็เรียก เช่น สังข์สกุล Stombus วงศ์ Stombidae ที่พบได้ในท้องทะเลไทยมีหลายชนิด เช่นสังข์ชนิดStombus labiabus ...
-
หอยเม็ดขนุน (หอยกระดุม) เครื่องยาที่เรียก“เบี้ยผู้” ที่พบตามร้านยาขายสมุนไพรทั่วไปนั้นไม่ใช่เบี้ยผู้ แต่มักเป็นเปลือกหอยที่มีชื่อสามัญว่าcommon oliveมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่...
-
ประโยชน์ทางยาของเบี้ย เบี้ยที่แพทย์แผนไทยใช้เป็นเครื่องยา ได้แก่ เบี้ยผู้เป็นหอยที่มีเปลือกหนาและแน่นรูปรีหรือรูปคล้ายชมพู ท้องยื่นเป็นผิวมัน ส่วนช่องปากยาวแคบ และไปสุดตอยปลายทั้...
-
เบี้ย เบี้ยเป็นหอยกาบเดี่ยวหลายชนิดในสกุล cypraeaในวงศ์ Cypraeideaมีชื่อสามัญว่าcowrie หรือ cowry หอยเบี้ยก็เรียกเบี้ยเป็นหอยเปลือกแข็งผิวเป็นมัน หลังนูน ท้องแบน ช่องปากยาว แคบและป...
-
ชั้นหอยกาบเดี่ยว ชั้นหอยกาบเดี่ยว(Class Gastropoda) จัดเป็นชั้นที่มีสมาชิกมากที่สุดในหมวดนี้ (รองจากพวกแมลงที่อยู่ในหมวดอาร์โทรโพดา) คือมีอยู่ราว ๗๕ooo ชนิด ส่วนใหญ่อยู่ในทะเล แต่ก...
-
เนาวหอย เนาวหอยหรือ นวหอย เป็นชื่อพิกัดเครื่องยาไทยพิกัดหนึ่งประกอบด้วยเปลือกหอยชนิดต่างๆ ๙ ชนิด หรือเป็นชื่อยาหลายขนานที่เข้าเปลือกหอย ๙ ชนิด แต่ตำราโบราณให้รายชื่อหอยต่างกัน ๒ แบ...
-
บทที่ ๒ หมวดมอลลัสกา หมวดมอลลัสกา(Phylum Mollusca)เป็นหมวดของสัตว์จำพวกหอยและปลาหมึกมีทั้งที่เป็นสัตว์บกและสัตว์น้ำ (ทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม) ลางชนิดทนต่อความแห้งแล้งได้ดีจนสามารถปรับ...
-
ปลิงทะเล ปลิงทะเลเป็นสัตว์ทะเลไม่มีกระดูกสันหลังจัดอยู่ในคนละหมวดกับปลิงคือจัดไว้ในหมวดเอคิโนเดอร์มาตา(Phylum Echinodermata)ชั้นโฮโลทูรอยเดีย(Class Holothuroidea)มีชื่อสามัญว่า(sea...
-
แผนปลิงคว่ำ– แผนปลิงหงาย แพทย์แผนไทยรู้จักใช่“ปลิง”ช่วยดูดเลือดตรงตำแหน่งต่างๆของร่างกายเพื่อบำบัดโรคและอาการลางอย่าง วิธีการโบราณนี้เรียก แผนปลิงที่วัดราชโอรสารามมีศิลาจารึก ๒ แผ่...
-
ประโยชน์ทางยาของปลิง แพทย์แผนไทยใช้ปลิงเป็นเครื่องยาอย่างหนึ่ง โดยเผาไฟแล้วบดเป็นผง ตำราสรรพคุณยาโบราณว่าปลิง มีรสเย็น คาว ใช้โรยแผลมีหนองและแผลอักเสบบวมปลิงในตำรายาจีนตำรายาแห่งปร...
-
ชีววิทยาของปลิง โดยทั่วไป ปลิงมีตัวกลมยาวเรียวลงไปทางด้านหัวและท้ายหรือเป็นรูปไข่แบนลำตัวแบ่งเป็นปล้องชัดเจนราว ๓๔-๓๕ ปล้อง แต่ละปล้องมีรอยย่นทำให้เห็นคล้ายเป็นปล้องย่อย เนื่องจากม...
-
ปลิง ปลิง(leech)เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ส่วนใหญ่อาศัยในน้ำจืด จัดอยู่ในหมวดแอนเนลิดา ชั้นปลิง พวกที่พบอยู่ในน้ำจืดหรือที่ชื้นแฉะ คนไทยมักเรียกรวมๆว่า ปลิง เช่น ปลิงเข็ม ปลิงควา...
-
ประโยชน์ทางยาของไส้เดือน แพทย์แผนไทยใช้ไส้เดือนดินเป็นเครื่องยาอย่างหนึ่งลางตำราเรียก รากดินหรือ ไส้เดือนดิน ก็มี ตำราสรรพคุณยาโบราณว่า รากดินทั้งตัว(แห้ง) มีรสเย็น คาว ต้มน้ำดื่มห...
-
ชีววิทยาของไส้เดือนดิน ลำตัวของไส้เดือนดินเป็นรูปทรงกระบอกด้านท้องแบนเล็กน้อยและสีซีดกว่าด้านหลังลำตัวมีปล้องขนาดเท่าๆกัน มีร่องระหว่างปล้องปลายด้านหน้ามีก้อนเนื้อซึ่งไม่จัดเป็นปล้...
-
บทที่ ๑ หมวดแอนเนลิดา หมวดแอนเนลิดา(phylum Annelida)เป็นหมวดของพวกหนอนที่มีลำตัวเป็นปล้อง สัตว์ในหมวดนี่จัดเป็นสัตว์ที่มีช่องตัวที่แท้จริงและโบราณยิ่ง มีลักษณะสำคัญคือ ลำตัวกลมยาวค...
-
เครื่องยาสัตววัตถุ แพทย์แผนไทยรู้จักใช้ส่วนต่างๆของพรรณสัตวชาติซึ่งเคยมีอย่างอุดมในอดีตเป็นเครื่องยาในยาหลายๆขนาน แม้ว่าปัจจุบันนี้พรรณสัตวชาติจะมีจำนวนในธรรมชาติลดลงไปมากแต่สัตววั...
-
ชื่อวิทยาศาสตร์ของสัตว์ ชื่อวิทยาศาสตร์ระดับของสัตว์หรือชื่อสัตวศาสตร์ประจำชนิด เป็นชื่อสากลของพรรณสัตว์ เป็นชื่อแบบระบบ ๒ ชื่อ(binomial nomenclature) เช่นเดียวกันกับชื่อชนิดของพืช...
-
ลำดับการจัดหมวดหมู่ของ จระเข้น้ำจืด จระเข้น้ำเค็ม ตะโขง และจระเข้จีน อาณาจักรสัตว์(Kingdom Animalia) ชั้นสัตว์เลื้อยหรือคลาน(Class Reptilia) อันดับจระเข้(Order Crocodylia) วงศ์ย่อย...
-
อาณาจักรสัตว์ ลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิตที่จัดอยู่ในอาณาจักรสัตว์ก็คือ ส่วนใหญ่เซลล์ไม่มีผนังเซลล์ (cell wall) ไม่มีการสร้างอาหารด้วยกระบวนการของตัวเอง (เป็นผู้บริโภคตลอดชีวิต) มีหล...
-
การจัดหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิต ในเชิงวิทยาศาสตร์สมัยใหม่การศึกษาเพื่อจำแนกสิ่งมีชีวิตออกเป็นหมวดหมู่ตามลำดับ โดยอาศัยความคล้ายคลึงกันและ/หรือความแตกต่างกันของสิ่งมีชีวิตนั้นเรียก อนุ...
-
สัตวชาติในภูมิปัญญาไทย ในสมัยโบราณเมื่อความรู้ทางวิทยาศาสตร์ยังไม่ได้พัฒนานั้น มนุษย์ใช้สิ่งที่มองเห็น รับรู้ และสัมผัสได้ ในการแสดงคุณสมบัติของสิ่งมีชีวิต แต่ความรู้พื้นบ้านมิได้ถ...
-
บทนำ มนุษย์รู้จักใช้เครื่องยาจากสัตว์มาแต่โบราณ พร้อมๆกับที่รู้จักใช้พรรณไม้และแร่ธาตุเป็นยา การใช้สัตว์เป็นยาบำบัดโรคหรืออาการเจ็บป่วยของมนุษย์นั้นได้เกิดขึ้นและสั่งสม แล้วถ่ายทอด...
-
เครื่องยาจากลำต้นใต้ดิน เครื่องยาที่ได้จากลำต้นใต้ดินนั้นมีมากอาจได้จากลำต้นที่เปลี่ยนแปลงไปทำหน้าที่สะสมอาหาร เรียกว่า เหง้า เช่น ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย ว่านน้ำ หรือจากหัวแบบหอม เช่น ...
-
ลำต้นสัณฐานของลำต้น ลำต้นเป็นโครงสร้างหลักของพืชเป็นส่วนที่มีกิ่งก้าน ใบ ดอก และผลติดอยู่ เป็นอวัยวะของพืชที่มีความแตกต่างกันได้มาก ไม่ว่าจะเป็นด้านขนาด ตำแหน่ง (เมื่อเทียบกับระดับ...
-
สมุนไพรรากเจตมูลเพลิง รากเจตมูลเพลิงเป็นเรื่องยาที่ได้จากต้น เจตมูลเพลิง ที่เรียกชื่อเป็น “เพลิง” เพราะยางจากรากเมื่อถูกผิวหนังจะทำให้ไหม้ พอง เหมือนโดนไฟ เพลิงเป็นพืชในสกุลPlumbag...
-
สมุนไพรยิงโสม เครื่องยาที่เรียกยิงสมในตำราพระโอสถพระนารายณ์ ตํารับยาขนานที่ ๑๑ ปรุงถวายโดยขุนประสิทธิโอสถจีน คือ โสม เข้าใจว่า คำ โสมนี้ เพิ่งใช้ในชั้นหลัง เดิมคงเรียกกันตามสำเนียง...
-
สมุนไพรรากดองดึง ดองดึงหรือบางที่เรียก ดองดึงหัวขวาน ได้จากรากของต้นดองดึงชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Gloriosa superba L.ในวงศ์Colchicaceae (วงศ์เดิม Liliaceae) บางถิ่นเรียกก้ามปู (ชัยนาท) ค...
-
เครื่องยาจากราก เครื่องยาที่ใช้ในยาไทยที่ได้จากร่างนั้นมีมากมาย ในที่นี้ขอยกตัวอย่างรากกระชาย รากดองดึง ยิงสม(โสม) และรากเจตมูลเพลิงทั้งรากกระชายรากดองดึงและยิงสม เป็นรากสะสมอาหาร ...
-
สัณฐานของราก รากเป็นโครงสร้างแรกของพืชที่ปลูกออกจากเมล็ดเมื่อมีการงอก รากของพืชแบ่งออกเป็น ๓ ระบบหลัก คือ๑.รากแก้วเป็นระบบที่มีรากเดียว มีขนาดใหญ่กว่า เจริญจากต้น หนั่งลึกตรงลงไปใน...
-
ถิ่นที่อยู่ของพืช นักพฤกษศาสตร์ยังแบ่งพืชตามถิ่นที่อยู่ของพืชหรือที่เรียกในภาษาอังกฤษว่า habitat ออกเป็นประเภทต่างๆ ซึ่งนอกจากพืชบกที่พบเห็นกันอยู่ทั่วไปแล้ว ยังมี ๑.พืชน้ำเป็นผู้ท...
-
สัณฐานวิทยาของพืชสมุนไพร คำ”สัณฐาน”แปลว่า รูปร่าง ทรวดทรง ลักษณะ ส่วนคำ “วิทยา” คือ “วิทย” แปลว่า ความรู้ ดังนั้น “สัณฐานวิทยา” จึงแ...
-
สรรพคุณเภสัช แพทย์ผู้ปรุงยาจำเป็นต้องรู้รสยาก่อนที่จะรู้สรรพคุณยาเนื่องจากรสยาจะแสดงสรรพคุณเมื่อรู้จักรสยา ก็จะรู้จักสรรพคุณยานั้นอย่างกว้างๆได้ ในเรื่องของรสยานั้น แพทย์โบราณได้แบ...
-
ข้อพึงรู้เกี่ยวกับเครื่องยา โบราณจารย์สอนไว้ว่าสรรพวัตถุซึ่งมีอยู่ในโลกนี้ ล้วนกำเนิดจากธาตุทั้ง ๔ แล้วใช้เป็นยาบำบัดโรคได้ทั้งสิ้น แต่จะมีสรรพคุณมากน้อยกว่ากันอย่างไร ขึ้นอยู่กับช...
-
ความหมายของสมุนไพร พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ให้ความหมายของคำ “สมุนไพร” ว่า “ผลผลิตธรรมชาติได้จากพืช สัตว์ และแร่ธาตุ ที่ใช้เป็นยา หรือผสมกับสารอื่นตา...
-
เครื่องยาพฤกษวัตถุ เครื่องยาคืออะไร? “เครื่องยา” หมายถึง ของที่นำมาผสมกันเพื่อปรุงเป็นยา ไม่ว่าจะเป็นยาบำบัดโรคหรือเป็นยาพิษ อาจได้จากพืช สัตว์ หรือแร่ธาตุก็ได้ หากได้จ...
-
สุรา สุราหรือเหล้าเป็นของเหลวที่มีองค์ประกอบหลักเป็นอัลกอฮอล์ (alcohol) ประเภทเอทานอล(ethanol) ได้จากการหมักธัญพืชชนิดต่างๆ เช่น ข้าวเจ้า (rice) และข้าวบาร์เลย์(barley) กากน้ำตาล(m...
-
น้ำอัษฎางคุลี น้ำอัษฎางคุลีหมายถึงน้ำผลไม้แบบอย่างเหมาะสมกัน คำ อัษฎ แปลว่า แปด ส่วนคำ คุลี (การ) แปลว่า คลุกเคล้ากัน ในทางปฏิบัตินั้นคงทำน้ำอัษฎางคุลีได้ยาก เพราะคงไม่อาจหาผลไม้ทั...
-
น้ำส้มสายชู น้ำส้มสายชูเป็นสารละลายใส ไม่มีสี หรือสีชสอ่อนๆ มีกลิ่นฉุน รสเปรี้ยวน้ำส้มสายชูแท้ต้องประกอบด้วยกรดอินทรีย์ชนิดหนึ่ง ที่เรียกว่า กรดน้ำส้ม มีสูตรเคมีเป็น CH3COOH มีชื่อ...
-
น้ำส้มซ่า น้ำส้มซ่าหรือน้ำส้มส้า ได้จากการบีบหรือคั้นน้ำส้มซ่าซึ่งเป็นผลแก่จัดของ พืชที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCitrus anrantium L.var. aurantiumในวงศ์Rutaceae ตำราสรรพคุณยาโบราณว่าน้ำส...
-
น้ำร้อน น้ำร้อนเป็นน้ำฝนหรือน้ำสะอาดที่ต้มให้เดือด แล้วยกลง นำมาใช้ขณะที่ยังร้อนอยู่ ถ้าน้ำที่ใช้มีตะกอนขุ่นขาวควรทิ้งให้นอนก้นก่อนที่จะรินมาต้ม การต้มน้ำจนเดือดเป็นการทำละลาย ทำลา...
-
น้ำมูตรโคดำ น้ำมูตรโคดำหรือมูตรโคดำหรือน้ำปัสสาวะของโคหรือวัวบ้านเพศผู้ ชนิดที่ตัวมีสีดำทั้งตัว วัวบ้านมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าBos taurus Linnaeusในวงศ์Bovidae ตำราสรรพคุณยาโบราณว่าน้ำ...
-
น้ำมะนาว น้ำมะนาวได้จากการบีบหรือคั้นน้ำจากมะนาวที่แก่จัดมะนาวเป็นผลของพืชชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCitrus aurantifolia (Christm. & Panz.) Swingleในวงศ์Rutaceaeบางถิ่นเรียกส้มนาว ส้มมะน...
-
น้ำมะงั่ว น้ำมะงั่วได้จากการบีบหรือคั้น น้ำจากมะงั่วหรือส้มมะงั่วที่แก่จัดมะงั่วเป็นผลของพืชที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าCitrus medica L. Var. medicaในวงศ์Rutaceaeบางถิ่นเรียกมะนาวควาย (ย...
-
น้ำมวกเขา น้ำมวกเขาเป็นน้ำขุ่นสีขาว ที่ได้จากภูเขาหรือถ้ำหินปูนที่มีหินงอกหินย้อย เป็นน้ำที่หยดจากหินย้อยลงมาแข็งตัวเป็นหินงอก (น้ำมวก เป็นภาษาถิ่นภาคอีสาน หมายถึงน้ำซาวข้าว) น้ำนี...
-
น้ำผึ้งและน้ำผึ้งรวง น้ำผึ้งเป็นน้ำหวานที่ตัวผึ้งเก็บจากน้ำต้อยหรือน้ำหวานจากต่อมน้ำหวานของดอกไม้ แล้วเอามาสะสมไว้ในรวงผึ้งเพื่อเป็นอาหารเลี้ยงผึ้งตัวอ่อน ส่วนน้ำผึ้งที่บีบจากรวงผึ...
-
น้ำใบผักไห่ น้ำใบผักไห่เป็นน้ำคั้นที่ได้จากใบผักไห่ทำโดยการเอาใบผักไห่มาล้างน้ำให้สะอาดตำพอแหลกในครกที่สะอาด แล้วคั้นเอาแต่น้ำด้วยผ้าขาวบางที่ทับซ้อนกัน๒-๓ชั้น ถ้าเข้มข้นมากเกินไปอ...
-
น้ำใบชา น้ำใบชายาขนานที่ ๒๒ ในตำราพระโอสถพระนารายณ์ ให้ใช้ใบชาต้มเป็นน้ำกระสายยาในตำรับยาขัดปัสสาวะ(ขัดเบา) ดังนี้ ยาแก้ขัดปัสสาวะให้เอาใบกระเพราเต็มกำมือหนึ่ง ดินประสิวขาวหนัก ๒...
-
น้ำใบกล้วยตีบ น้ำใบกล้วยตีบเป็นน้ำคั้นใบกล้วยตีบหรือน้ำต้มใบกล้วยตีบในความเข้มข้นตามต้องการ กล้วยตีบเป็นกล้วยปลูกหรือกล้วยกินได้สายพันธุ์หนึ่ง เป็นลูกผสม ระหว่างกล้วยพันธุ์พื้นเมือ...
-
น้ำนม ในตำราพระโอสถพระนารายณ์มีตำรับยาที่ระบุให้ใช้น้ำนมเป็นกระสายอยู่ ๕ ขนานคือขนานที่ ๒,๔ และ ๕ แก้เตโชธาตุ(ธาตุไฟ) พิการ;ขนานที่ ๒๔ แก้วาโยธาตุ (ธาตุน้ำ) พิการ และขนานที่ ๒๕ แก้...
-
น้ำดอกไม้เทศ น้ำดอกไม้เทศนี้ฝรั่งเรียก Rose Water เป็นของเทศ ส่วนมากมาจากประเทศอิหร่านหรือซีเรีย เป็นน้ำที่มีน้ำมันดอกยี่สุ่น (rose oil หรือในภาษาอาหรับเรียก otto of rose หรือ atta...
-
น้ำดอกไม้ น้ำดอกไม้ที่ใช้เป็นน้ำกระสายยานี้ เป็นน้ำที่อบด้วยดอกไม้หอม อาจได้จากดอกไม้หอมนานาชนิด แต่ที่นิยมใช้มีดอกมะลิ อันได้จากพืชที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าJusminum sambac Ait.ในวงศ์...
-
น้ำซาวข้าว น้ำซาวข้าวที่รู้จักกันในปัจจุบันนั้นในตำราพระโอสถพระนารายณ์เขียนเป็น “น้ำซาวเข้า” เป็นน้ำที่ได้จากการล้างข้าวสารโดยน้ำฝนหรือน้ำสะอาด อีสานเรียก น้ำมวก (ทางอีสานใช้สระผมไ...
-
น้ำชะเอม น้ำชะเอมเป็นน้ำที่ได้จากการฝนชะเอมกับน้ำสุกหรือน้ำฝน หรืออาจได้จากการต้มและเคี่ยว ชะเอมที่หั่นเฉียงๆเป็นชิ้นบางๆ กับน้ำสะอาด ชะเอมที่ใช้ในยาไทยมี 3 ชนิดคือ ชะเอมไท ชะเอมจี...
-
จันทน์ขาว จันทน์ขาวเป็นแก่นของพืชชื่อพฤกษศาสตร์ว่าSantalum album L.ในวงศ์Santalaceaeตำรายาโบราณอาจเรียกเป็นแก่นจันทน์ หรือ จันทน์หิมาลัย มีช่อสามัญว่า Sandalwood หรือ White Sandalw...
-
น้ำขิง ขิงเป็นสมุนไพรและเครื่องเทศที่ช่วยชาติไทยจีนและอินเดียรู้จักใช้มาตั้งแต่โบราณ ตำราสรรพคุณโบราณของไทยว่าขิงสด มีรสหวานเผ็ดร้อน มีสรรพคุณแก้ปวดท้อง บำรุงธาตุ ขับลมในลำไส้ให้ผา...
-
น้ำกระเทียม น้ำกระเทียมที่ได้จากการคั้นหรือต้ม หัวกระเทียม อันเป็นพืชในวงศ์Alliaceae (เดิมเคยจัดอยู่ในวงศ์ Liliaceae)มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่าAllium sativum L. บางถิ่นเรียกหัวเทียม หอมเท...
-
ขัณฑสกร ขัณฑสกรใช้เป็นน้ำกระสายยาและเครื่องยา เนื่องจาก มีรสหวานมีกลิ่นหอม ใช้ละลายยาเพื่อให้กินง่ายขึ้น และมีรสชาติน่ากินขึ้น สรรพากรที่ใช้ในยาไทยนั้น เป็นของที่ได้จากธรรมชาติ ตำร...
-
น้ำกระสายยาที่ใช้ในตำราพระโอสถพระนารายณ์ แม้ว่าในตำรับยาไทยจะมีน้ำกระสายยาจำนวนมากให้เลือกใช้ตามแต่แพทย์ผู้วางยายักษ์กระสาย แต่ในที่นี้จะขออธิบายเฉพาะน้ำกระสายทั้งหมด ๒๒ ชนิดที่ใช้...
-
ตำราพระโอสรพระนารายณ์ เมื่อมองกลับไปในอดีตเพื่อสืบหารากเหง้าและเรื่องราวความเป็นมาของความรู้เกี่ยวกับการแพทย์และเภสัชกรรมไทยนั้น อาจกล่าวได้ว่า แทบไม่มีหลักฐานลายลักษณ์อักษร ทั้งที...
-
ญ่าฝรั่น เครื่องยาและเครื่องเทศอีกอย่างหนึ่งที่ใช้มาแต่โบราณ เป็นของนำเข้าจากต่างประเทศ ที่เรียกว่าเป็นของเทศ ไทยเรียกชื่อตามภาษาแขกว่า “Jafran” ซึ่งควรเทียบเสียงเป็นภาษาไทยว่า “หญ...
-
น้ำมันหอม น้ำมันหอมคือน้ำมันที่ได้จากส่วนต่างๆของพืชหรือสัตว์ด้วยวิธีการต่างๆ เช่นการบีบ การกลั่น (ส่วนมากกลั่นด้วยไอน้ำ) การดูดซับกลิ่นด้วยไข น้ำมันพวกนี้มีองค์ประกอบทางเคมีเป็นอน...
-
สัตตเขา เนาวเขี้ยว “สัตตเขา” กับ “เนาวเขี้ยว” เป็นพิกัดเครื่องยาสมุนไพรประเภทสัตววัตถุ๒จำพวก คือพวกเขาสัตว์๗อย่าง กับพวกเขี้ยวสัตว์๙อย่างสัตตเขาเป็นเขาของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม๗ชนิด(...
-
การเตรียมน้ำกระสายยา น้ำกระสายสำหรับยาไทยนั้นเตรียมได้จากเภสัชวัตถุต่างๆทั้งพืชวัตถุ สัตววัตถุ และแร่ธาตุ ด้วยวิธีการต่างๆกัน ตามธรรมชาติของแหล่งที่มา ก่อนนำสิ่งของใดๆ มาเตรียมเป็น...
-
สมุนไพรแมงลัก ชื่อพื้นเมืองอื่นก้อมก้อขาว (ภาคเหนือ) แมงลัก , มังลัก (ภาคกลาง);อีตู่ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)ชื่อวิทยาศาสตร์Ocimum americanum L. Ocimum canum Simsชื่อวงศ์LABIATAEชื่...
-
สมุนไพรมะเกลือ ชื่อพื้นเมืองอื่นผีเผา (ภาคเหนือ) มะเกลือ(ทั่วไป); มักเกลือ (เขมร-ตราด)ชื่อวิทยาศาสตร์Diospyros mollis Griff.ชื่อวงศ์EBENACEAEชื่อสามัญEbony tree. ลักษณะทั่วไปทางพฤก...
-
สมุนไพรทับทิม ชื่อพื้นเมืองอื่นมะเก๊าะ (ภาคเหนือ) หมากจัง (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) พิลาขาว มะก่องแก้ว (น่าน) ทับทิม (ภาคกลาง) พิลา (หนองคาย) เซียะลิ้ว (จีน)ชื่อวิทยาศาสตร์Punica granatu...
-
ยาเหลืองปิดสมุทร ส่วนประกอบแห้วหมู ขมิ้นอ้อย เปลือกเพกรากกล้วยตีบ กระเทียมคั่ว ดีปลี ชันย้อย คลั่ง สีเสียดเทศ สีเสียดไทย ใบเทียนใบทับทิมหนักสิ่งละ๑ส่วน ขมิ้นชันหนัก ๖ส่วน วิธีทำบดเ...
-
สมุนไพรชุมเห็ดเทศ ชื่อพื้นเมืองอื่นขี้คาก, ลับมืนหลวง, หมากกะลิงเทศ (ภาคเหนือ); ชุมเห็ดใหญ่, ตะสีพอ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน);ชุมเห็ดเทศ(ภาคกลาง, ภาคใต้)ชื่อวิทยาศาสตร์Senna alata (L....
-
ยาธาตุบรรจบ ส่วนประกอบขิง โกฐเขมา โกฐพุงปลา โกฐเชียง โกฐสอ เทียนดำ เทียนขาว เทียนสัตตบุษย์ เทียนเยาวพาณี เทียนแดง ลูกจันทน์ดอกจันทน์ลูกกระวานกานพลูการบูรเปลือกสมุลแว้ง หัวแห้วหมู ล...
-
สมุนไพรชะเอมไทย ชื่อพื้นเมืองอื่นเพาะซูโพ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); ส้มป่อยหวาน (ภาคเหนือ);ชะเอมไทย, ชะเอมป่า (ภาคกลาง); ตาลอ้อย (ตราด); อ้อยช้าง (สงขลา,นราธิวาส); ย่ายงาย (ตรัง)ชื่อ...
-
ความนำเรื่องน้ำกระสายยา “ยักกระสาย หลายกระแส” เป็นวลีเปรียบเปรยที่ใช้กันมาแต่โบราณ หมายความว่า “ สามารถเปลี่ยนแปลงไปได้ตามสถานะการณ์ ไม่มีความแน่นอน ” แต่ปัจจุบันนี้แทบไม่มีที่ใช้ก...
-
สมุนไพรกระชายดำ สรรพคุณ และงานวิจัย ชื่อสมุนไพรกระชายดำชื่ออื่นๆ / ชื่อท้องถิ่นกระชายม่วง , ว่านเพชรดำ , ขิงทราย (มหาสารคาม) , ว่านจังงัง , ว่านพญานกยูง , ว่านกั้นบัง ,ว่านกำบัง , ...
