สมุนไพรรักใหญ่

สมุนไพรรักใหญ่

รักใหญ่ (Melanorrhoea usitata wall.)
บางถิ่นเรียกว่า รักใหญ่ รัก (ภาคกลาง) ฮัก ฮักหลวง (ภาคเหนือ)

เป็นไม้ต้น ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงได้ถึง 25 เมตร ผลัดใบเมื่อถึงหน้าร้อน ส่วนที่ยังอ่อน ๆ อยู่ มีขนยาว ๆ ปกคลุม ลำต้นตรง เรือนยอดเป็นพุ่มกลม เปลือกสีน้ำตาลปนเทา หรือ ดำปนเทา แตกเป็นร่องเป็นสะเก็ดไปตามลำดับ. ใบ ออกสลับกันอยู่ตอนปลาย ๆ กิ่ง รูปไข่กลับ หรือ รูปขอบขนาน โคนใบสอบแหลม ปลายใบมน หรือ โค้งกว้าง ด้านบนใบมีขนสีน้ำตาลปนเทาประปราย ด้านท้องใบมีขนหนาแน่น แต่จะร่วงหลุดเมื่อใบแก่เต็มที่ เส้นใบเห็นได้ชัดเจน ปลายเส้นใบมักจะแยกไปเชื่อมกันก่อนถึงขอบใบ ขอบใบเรียบ หรือ เป็นคลื่น ใบกว้าง 5-12 ซม. ยาว 12-36 ซม. ก้านใบแบน หรือ เป็นครีบ ยาวประมาณ 2 ซม. ดอก ออกเป็นช่อกระจายสีเหลืองตอนปลาย ๆ กิ่ง มีขนหนาแน่น  กลีบรองกลีบดอก และกลีบดอกมี 5 กลีบ รูปหอก ด้านหลังกลีบมีขนปกคลุม กลีบดอกเมื่อเป็นผลจะขยายใหญ่ขึ้นเป็นปีกสีแดงรองรับผล ดอกกว้างประมาณ 1 ซม. เกสรผู้มีมากมายประมาณ 30 อัน รังไข่กลมมีก้าน. ผล กลมแข็ง มีปีกสีแดงเรื่อ ๆ รูปขอบขนาน 5 ปีก. ระหว่างโคนปีกกับผลมีก้านเชื่อมยาว 1.5 ซม.

นิเวศน์วิทยา พบขึ้นตามป่าเบญจพรรณ และป่าดิบเขา.

สรรพคุณ  ยางรักเป็นพิษแก่ผิวหนัง ทำให้คัน แก้ได้โดยใช้เปลือกและใบสักนำมาต้มอาบ แพทย์แผนโบราณองไทย ใช้เปลือกเข้ายาบำรุงกำลัง ขับเหงื่อ ทำให้อาเจียน ต้มเป็นยารักษาโรคเรื้อน แก้กามโรค บิด ท้องร่วง ปวดข้อเรื้อรัง เปลือกรากรักษาโรคผิวหนัง พยาธิลำไส้ โรคไอ ท้องมาร ยางเป็นยาถ่ายอย่างแรง และกัดเนื้อสด ผสมกับยางสลัดไตรักษาโรคผิวหนัง ขี้กลาก ริดสีดวง ผสมกับน้ำผึ้งรักษาโรคที่ปาก ใช้สำลีชุบยางใส่ในรูฟันที่ปวด และทำยารักษาโรคตับ.

 

รูปภาพจาก:samunpri.com,qsbg.org,สมุนไพร