สมุนไพรผักหวานดง

สมุนไพรผักหวานดง

ผักหวานดง Phyllanthus elegans Wall. Ex Muell. Arg.
ชื่อพ้อง P. glaucifolius Ridl.
บางถิ่นเรียกว่า ผักหวานดง (ตราด) จ๊าผักหวาน (ลำพูน) ต้นใต้ใบ ใต้ใบเถื่อน ผักหวานช้าง (สุราษฎร์ธานี) ผักหวาน (สตูล) ผักหวานแขว (ชุมพร).

ไม้พุ่ม -> สูง 0.6-3 ม. ไม่มีขน กิ่งกลม หักงอไปมาเป็นรูปซิกแซก.
ใบ -> เดี่ยว เรียงสลับกัน รูปไข่ หรือ รูปขอบขนานแกมรูปหอก กว้าง 4-6 ซม. ยาว 8-12 ซม. ปลายใบแหลม ขอบใบม้วนลงเล็กน้อย โคนใบกลม หรือ แหลม อาจเบี้ยวเล็กน้อย เส้นแขนงใบเล็กมาก มี 5-6 คู่ ด้านล่างสีขาวนวล ก้านใบยาว 2-3 มม. หูใบรูปยาวแคบ ปลายแหลม ยาวกว่ากานใบ.
ดอก -> ออกเป็นช่อตามง่ามใบ ดอกเพศผู้ และดอกเพศเมียอยู่บนต้นเดียวกัน. ดอกเพศผู้ กลม เล็ก ติดเป็นกระจุกเล็ก ๆ ก้านดอกยาวประมาณ 2 มม. กลีบรองกลีบดอก 4 กลีบ รูปไข่ ขอบกลีบเว้าลึกแหลมเข้าไป มีเกสรผู้ 2 อัน อับเรณูกลม ที่ฐานดอกมีต่อมรูปไต 4 ต่อม. ดอกเพศเมีย มักจะออกเดี่ยว ๆ ทางตอนบนของกิ่ง ก้านดอกยาวถึง 30 มม. กลีบรองกลีบดอก 6 กลีบ ยาว 5-6 มม. รูปไข่ ใส ขอบกลีบเว้าลึกแหลมเข้าไป ฐานดอกเป็นรูปถ้วยสูงหนึ่งในสามของรังไข่ รังไข่กลม ภายในมี 3 ช่อง ท่อรังไข่ 3 อัน แต่ละอันปลายแยกเป็น 2 แฉก.
ผล -> กลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 10-12 มม. ผิวบางเกลี้ยง พองลม แก่แล้วแห้ง สีอ่อน. เมล็ด มีลายเล็ก ๆ ตามยาว.


นิเวศน์วิทยา

ขึ้นทั่วไปในป่าดงดิบ หรือ ป่าโปร่ง เหนือระดับน้ำทะเลไม่เกิน 600 ม.


สรรพคุณ

ราก -> น้ำต้มรากกินเป็นยาลดไข้
ใบ -> ใบอ่อนกินได้ น้ำยางใบใช้กวาดคอเด็กที่ลิ้นเป็นฝ้าขาว

 

รูปภาพจาก:dnp.go.th,dnp.go.th,sanook.com,สมุนไพร