สมุนไพรช้าพลู

สมุนไพรช้าพลู

ชื่อพื้นเมืองอื่น ผักปูนา  ผักพลูนก พลูลิง (ภาคเหนือ) เย่เท้ย (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน) ช้าพลู (ภาคกลาง) นมวา (ภาคใต้)
ชื่อวิทยาศาสตร์  Piper sarmentosum Roxb.
ชื่อวงศ์  PIPERACEAE
ชื่อสามัญ  Pepper.

ลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์
พืชล้มลุก (CrH) ที่มีด้วยกัน 2 ชนิด คือ ชนิดหนึ่งเป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก ต้นเตี้ย สูงประมาณ 50-60 ซม. ลำต้นเป็นข้อๆมีไหลงอกออกเป็นต้นใหม่ และอีกชนิดหนึ่งเป็นเถาลักษณะลำต้นทอดคลานไปตามดิน ลำต้นมีสีเขียวทั้งสองชนิด
ใบ
 เป็นใบเดี่ยว ออกสลับ ลักษณะใบรูปหัวใจ กว้าง 12 ซม. และยาวประมาณ 16 ซม. ใบบางสีเขียวเข้มเห็นเส้นใบชัดเจน ผิวใบไม่เรียบ มีกลิ่นเฉพาะตัว ปลายใบแหลม โดยทั่วไปแล้วคล้ายใบพลู
ดอก
 ออกดอกเป็นช่อที่ยอด ดอกย่อยมีขนานเล็กอัดกันแน่นเป็นรูปทรงกระบอก ปลายมน คล้ายดอกดีปลี แต่สั้นกว่า 
ผล
 ลักษณะเป็นกลุ่ม รูปทรงกระบอก
เมล็ด มีขนาดเล็ก                                                                                                                                                                                 

นิเวศวิทยา  
ชะพลูเป็นพืชที่ชอบขึ้นตามที่ลุ่มต่ำและแฉะ ข้างลำธาร เจริญเติบโตรวดเร็ว มักจะพบทั่วๆไปทุกภาคของประเทศไทย จึงนิยมปลูกไว้บริเวณบ้าน ตามสวนครัว

การปลูกและขยายพันธุ์  
เจริญเติบโตได้ดีในดินที่ชุ่มชื้นและแฉะ ขยายพันธุ์ด้วยการปักชำลำต้นที่มีข้อ 3-5 ข้อ หรือใช้ไหลปลูก

ส่วนที่ใช้ รส และสรรพคคุณ     
ราก  รสเผ็ดร้อน แก้คูถเสมหะ บำรุงธาตุ ขับลมในลำไส้ ทำให้เสมหะงวด ขับเสมหะให้ตกทางทวารหนัก
ลำต้น รสเผ็ดร้อน ขับเสมหะ แก้เสมหะในทรวงอก แก้จุกเสียด รักษาอุระเสมหะ
ดอก รสเผ็ดร้อน ขับลมในลำไส้ แก้ศอเสมหะ ทำให้เสมหะแห้ง ช่วยย่อยอาหาร
ใบ รสเผ็ดร้อน เจริญอาหาร ขับเสมหะ ทำให้เสมหะงวด ทำให้เลือดลมซ่าน

 วิธีใช้และปริมาณที่ใช้  
1. ช่วยขับลมในลำไส้ ขับเสมหะ โดยใช้รากชะพลูสด 10-15 กรัม นำมาโขลกให้ละเอียดผสมน้ำพอประมาณ แล้วกรองดื่ม
2. แก้ดีซ่าน ใช้ทั้งต้น 3 กกำมือหรือหนักประมาณ 100 กรัม ต้มในน้ำ 500 ซีซี ให้เดือดนาน 10 นาที กรองเอาน้ำดื่มขณะที่ยังอุ่นอยู่ ก่อนอาหารเช้า-เย็น ครั้งละ 1 แก้ว

ข้อควรทราบ

  • ชะพลู 100 กรัมจะมีออกซาเลต 691 มิลลิกรัม ซึ่งเป็นปริมาณที่สูง จึงไม่ควรรับประทานมาก เพราะจะทำให้เวียนศรีษะได้ และไม่ควรรับประทานเป็นประจำ จะให้ดีควรปรุงร่วมกับอาหารประเภทเนื้อสัตว์เพราะจะช่วยให้ย่อยง่ายขึ้น

 

รูปภาพจาก:blogspot.com,bangkoktip.com,สมุนไพร