สมุนไพรโมกมัน

สมุนไพรโมกมัน

โมกมัน (Wrightia tomentosa Roem. & Schult.)
บางถิ่นเรียก โมกมัน (กลาง) มูกน้อย (น่าน) แหน่แก (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน).

เป็นไม้ยืนต้น ขนาดเล็ก-กลาง สูงได้ถึง 20 เมตร เป็นไม้ผลัดใบ เปลือกสีเทาอ่อน หรือ สีน้ำตาล นิ่มคล้ายไม้ก็อร์ค ภายในมีน้ำยางสีขาว ใบ เดี่ยว ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ใบรูปรี รูปรีป้อม ๆ รูปไข่ หรือ รูปไข่กลับ ปลายใบเรียวแหลม โคนใบแหลม ขอบใบเรียบ กว้าง 3.8 ซม. ยาว 7-18 ซม. ใบบาง มีขนอ่อนนุ่มปกคลุมทั้ง 2 ด้าน หรือ ด้านบนขอบใบแก่อาจจะเกลี้ยงก็ได้ ก้านใบยาว 3-8 มม. ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง แต่ละช่อมีหลายดอก ยาว 4-6 ซม. ดอกเมื่อเริ่มบาน ภายนอกสีเขียวอ่อน ส่วนด้านในสีขาวอมเหลือง ครั้นดอกใกล้จะร่วง สีจึงเปลี่ยนไปเป็นสีม่วงแกมเหลือง หรือ สีม่วงแดง ดอกบานเต็มที่ กว้างประมาณ 2.5 ซม. ก้านดอกยาว 1.0-1.5 ซม. มีขน กลีบรองกลีบดอก โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็นกลีบกลม 5 กลีบ ยาวประมาณ 3 มม. มีขน กลีบดอก โคนเชื่อมติดกันเป็นท่อยาว 3-7 มม. ปลายแยกเป็นกลีบ รูปยาวแคบ หรือ รูปไข่กลับแกมรูปขอบขนาน จำนวน 5 กลีบ ยาว 8-16 มม. ระยะยางพิเศษถัดจากชั้นกลีบดอกเข้าไป สีส้มคล้ำจนกระทั่งถึงสีม่วง สั้นกว่าเกสรผู้ เกสรผู้ 5 อัน ติดอยู่ใกล้ปากท่อดอก ก้านเกสรสั้น อับเรณูสีขาว เกสรเมีย 2 ช่อง. ผล เป็นฝักรูปทรงกระบอกยาว 17-35 ซม. วัดผ่าศูนย์กลาง 8-13 มม. มีร่อง 2 ร่องอยู่ตรงข้ามกัน ตามความยาวของฝัก เมื่อฝักแก่จัดจะแตกอ้าออกตามร่องนี้ ผิวของฝักขรุขระด้วยช่องระบายอากาศเป็นตุ่ม ๆ เมล็ดรูปยาว 12-16 มม. ปลายข้างหนึ่งมีขนสีขาว.

นิเวศน์วิทยา : พบตามป่าโปร่ง ป่าเบญจพรรณทั่วๆ ไป ขึ้นได้ในที่สูงถึง 1,650 เมตร ชอบขึ้นอยู่ใกล้ลำธาร และดินปนหินปนทราย.

สรรพคุณ : เปลือก เป็นยาเจริญอาหาร รักษาธาตุให้เป็นปกติ ทำให้ประจำเดือนปกติ แก้พิษสัตว์กัดต่อย แก้โรคไต ฆ่าเชื้อระมะนาด คุดทะราด ยางจากต้น แก้บิดมูกเลือด ใบ ขับน้ำเหลือง แก้ท้องมาร ดอก เป็นยาระบาย กระพี้ แก้ดีพิการ เนื้อไม้ ขับเลือด ราก ใช้รักษางูกัด แก้ลมซึ่งเกิดขึ้นเรื้อรัง

 

รุปภาพจาก:nanagarden.com,siamfishing.com,สมุนไพร