เนาวหอย

เนาวหอย

เนาวหอย หรือ นวหอย เป็นชื่อพิกัดเครื่องยาไทยพิกัดหนึ่งประกอบด้วยเปลือกหอยชนิดต่างๆ ๙ ชนิด หรือเป็นชื่อยาหลายขนานที่เข้าเปลือกหอย ๙ ชนิด แต่ตำราโบราณให้รายชื่อหอยต่างกัน ๒ แบบ คือ เข้าหอยต่างกันอยู่ ๑ ชนิด ดังนี้

๑.พระคัมภีร์ไกษย  ให้ยาชื่อ “เนาวหอย” เข้าหอย ๙ ชนิด คือ หอยขม หอยแครง หอยตาวัว หอยพิมพการัง หอยอีรม หอยกาบ หอยจุ๊บแจง หอยมุก และ หอยสังข์  ดังนี้ยาชื่อเนาวหอย
เอากระดูกเสือเผา  ๑
กระดูกโคเผา  ๑
กระดูกแพะเผา  ๑
กระดูกงูเหลือมเผา  ๑   สิ่งละ ๑ ส่วน
หอยขมเผา ๑
หอยแครงเผา ๑
หอยตาวัวเผา ๑
หอยพิมพการังเผา ๑
หอยอีรมเผา ๑
หอยกาบเผา ๑
หอยจุ๊บแจงเผา ๑
หอยมุขเผา ๑
หอยสังข์เผา ๑   สิ่งละ ๒ ส่วน
รากทนดี ๓ ส่วน
เจตมูลเพลิง ๑
สหัสคุณเทศ ๑   สิ่งละ ๔ ส่วน
พริกไท ๓๒ ส่วน
ทำเป็นผงบดทำแท่งไว้ ละลายน้ำผึ้งกิน ๑ สลึง แก้ไกษยจุกหายวิเศษนัก ถ้ามิฟังละลายน้ำปูนใสให้กินดูก่อนถ้ามิฟังจึงหุงน้ำมันแก้ต่อไป
ยาขนานนี้เป็นยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ ตามประกาศหระทรวงสาธารณสุข เรื่องยาสามัญประจำบ้าน ฉบับที่ ๒ ลงวันที่ ๒๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๗ ในประกาศระบุข้อบ่งใช้ว่า “แก้กระษัยจุกเสียด” โดยให้กิน “วันละ ๒ ครั้ง ก่อนอาหาร เช้า-เย็น ครั้งละ ๑ ช้อน กาแฟ หรือผสมน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอน”

๒.  พระคัมภีร์ธาตุวิภังค์  ให้ยาแก้เถาดาน อันเกิดจากปถวีธาตุพิการ ขนานหนึ่งชื่อ “เนาวะหอย” เข้าเปลือกหอย ๙ ชนิด คือ หอยโข่ง  หอยขม หอยอีรม หอยกาบ หอยแครง หอยตาวัว หอยพิมพการัง หอยสังข์ และ หอยมุข  ดังนี้
ขนานหนึ่ง
เอาเปลือกหอยโข่ง ๑
เปลือกหอยขม ๑
เปลือกหอยอีรม ๑
เปลือกหอยกาบ ๑
เปลือกหอยแครง ๑
เปลือกหอยตาวัว ๑
เปลือกหอยพิมพการัง ๑
เปลือกหอยสังข์ ๑
เปลือกหอยมุข ๑
กระดูกวัว ๑
กระดูกเสือ ๑
กระดูกแพะ ๑
กระดูกเลียงผา ๑

ยาทั้งนี้เผาไฟให้ไหม้ แล้วชั่งเอาสิ่งละ ๑ ส่วน  
รากตองแตก ๑
รากส้มเสี้ยว ๑
รากส้มสันดาน ๑
เอาสิ่งละส่วนกึ่งสหัสคุณเทศ ๒ ส่วน 
รากมะตาดเครือ ๒ ส่วนครึ่ง ยาทั้งนี้ประมาณเข้าด้วยกันตั้งไว้เป็นส่วนหนึ่ง เอาพริกไทเท่ายาทั้งหลายตำเป็นผง แล้วเอาขี้เหล็กทั้ง ๕ ฝัก
สำโรง  ๑
งวงตาล  ๑
ช้าแป้น  ๑
ต่อไส้  ๑
ผักโหมหนาม  ๑
พันงูแดง  ๑
บอระเพ็ด  ๑
เผาให้ไหม้ เอาสิ่งละส่วน ปูนขาว ๒ ส่วน ๓ ส่วน ๔ ส่วน ก็ได้เอาแช่น้ำด่างอุ่นไฟให้ร้อน ละลายเท่ายาผงนั้นแก้เถาดาน แลแก้เส้นเอ็นอันกำเริบต่างๆ กินยาเนาวะหอยนี้  หายแล

๓. พระคัมภีร์โรคนิทาน  ยาขนานนี้น่าจะเป็นยาขนานเดียวกับยาที่ให้ไว้ในพระคัมภีร์ธาตุวิภังค์   สำหรับยาแก้เถาดาน  ดังนี้
ขนานหนึ่ง
เอาเปลือกหอยโข่ง  ๑
หอยขม  ๑
หอยแครง  ๑
หอยตาวัว  ๑
หอยกาบ  ๑
หอยมุก  ๑
หอยสังข์  ๑
หอยพิมพการัง  ๑
หอยอีรม  ๑
กระดูกเสือ  ๑
กระดูกวัว  ๑
กระดูกแพะ  ๑
กระดูกควายเผือก  ๑
ยาเหล่านี้เผาไผให้ไหม้ หนักสิ่งละ  ๔  บาท 
รากตองแตก  ๑
รากส้มเสี้ยว  ๑
ส้มสันดาน  ๑
เอาสิ่งละ  ๖  บาท
สหัสคุณเทศ  ๓  ตำลึง
รากมะตาดเครือ  ๑o บาท
ปูนผง  ๓  บาท
พริกไทยเท่ายาทั้งหลายทำเป็นจุณแล้วจึงเอา
ด่างขี้เหล็ก  ๑
ด่างงวงตาล  ๑
ด่างสำโรง  ๑
ด่างช้าแป้น  ๑
ด่างต่อไส้  ๑
ด่างผักโหนมหนาม  ๑
ด่างพันงูแดง  ๑
ด่างบรเพ็ด  ๑
ยาทั้งนี้แช่เป็นด่างอุ่นไฟให้ร้อน ละลายยาเนาวหอย กินแก้เส้นเป็นดานเป็นเถาเป็นก้อน แลแก้เส้นแตกให้ปวดกำเริบต่างๆ กินยานี้หายแล ยาสองขนานหลังนี้มี “หอยโข่ง” แทน “หอยจุ๊บแจง” ในขนานแรก

ถ้าเอาเปลือกหอยมาเผาไฟให้สุกดี  จะได้ “ปูนหอย” ใช้เป็นยาแก้กรดในกระเพาะอาหาร แก้โรคลำไส้และไตพิการ ขับลมในลำไส้ ขับปัสสาวะ แก้จุกเสียดท้องแน่น   ทำให้มีลมผายและลมเรอ และเป็นยาบำรุงกระดูก ถ้าเอาน้ำคั้นขมิ้นชันใส่ลงไปในปูนหอยที่ได้นี้ จะได้ “ปูนแดง” ที่ใช้กินกับหมากพลู

 

รูปภาพจาก:  newdavich.com,kanchanapisek.or.th