สมุนไพรตะเคียนหิน

สมุนไพรตะเคียนหิน

ตะเคียนหิน Hopea ferrea Laness
บางถิ่นเรียก ตะเคียนหิน (ใต้) เคียนทราย (ตราด ตรัง) [ตะเคียนหนู (นครราชสีมา) เหลาเตา (สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช).

ไม้ต้น -> ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง 15-30 ม. ลำต้นเปลา ตรง และมักบิด โคนเป็นพอนต่ำๆ หรือ ไม่มีเลย เรือนยอดเป็นพุ่มกลม หรือ รูปกรวยแหลม มองเห็นสีแตงอ่อนในระยะที่ผลิใบใหม่ ๆ กิ่งอ่อนเรียบ มีขนประปราย เปลือกสีน้ำตาลแก่แตกล่อนเป็นสะเก็ด.
ใบ -> รูปไข่แกมรูปหอก กว้าง 2.5-3 ซม. ยาว 6-8.5 ซม. โคนใบมนกว้าง และค่อย ๆ เรียวไปทางปลาย ปลายสุดหยักเป็นติ่งทู่ ๆ เนื้อใบค่อนข้างบาง เกลี้ยง เป็นมันทั้งสองด้าน ใบอ่อนสีแดงเรื่องๆ ใบแห้งสีเขียวอ่อน เส้นแขนงใบมี 8-10 คู่ เส้นเล็กอ่อน ออกเป็นช่อสั้น ๆ ตามง่ามใบ และปลายกิ่ง
ดอก -> ตูมกลม โตไม่เกิน 0.2 ซม. โคนกลีบรองกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ปลายแยกเป็น 5 แฉก มีขนประปราย กลีบดอกด้านนอกมีขนนุ่ม ด้านในเกลี้ยง กลีบยาวประมาณ 2 เท่าของกลีบรองกลีบดอก ก้านดอกสั้น มองไม่เห็น มีขนนุ่มทั่วไปตามก้านช่อดอก.
ผล -> รูปขอบขนาน กว้างประมาณ 0.3 ซม. ยาวประมาณ 1.4 ซม. ปลายเป็นติ่งแหลม มีขนประปราย ปีกยาว 2 ปีก รูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ กว้างประมาณ 1.2 ซม. ยาวประมาณ 4 ซม เส้นปีกมี 8 เส้น.


นิเวศน์วิทยา

พบขึ้นในป่าดิบแล้ง ตามที่ลาดเชิงเขา ที่มีการระบายน้ำดี มีกระจายตามสันเขา และที่ราบ เหนือระดับน้ำทะเล 100-350 ม. ทางภาคเหนือ ตะวันออก ตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ การสืบพันธุ์ของไม้ชนิดนี้ดีมาก และเป็นพันธุ์ไม้ที่เข้าไปแทนที่ชนิดไม้เดิมของป่านั้น ๆ ทางภาคใต้พบขึ้นตามเขาหินปูนทั่ว ๆ ไป.


สรรพคุณ

ต้น -> มียางไม้ที่มีกลิ่นหอมมาก แก่นใช้เป็นเครื่องยา รักษาโรคเลือดลม แก้กษัย น้ำต้มเปลือกใช้ชะล้างบาดแผลเรื้อรัง และผสมกับเกลือ อมเพื่อป้องกันฟันหลุด เนื่องจากได้รับสารปรอทเข้าไป
ดอก -> ใช้เข้ายาไทยเป็นเกสรร้อยแปด

สมุนไพรตะเคียนหิน

รูปภาพจาก:plantsofasia.com,th.wikipedia.org,สมุนไพร