สมุนไพรสมอไทย

สมอไทย Terminalia chebula Retz.
บางถิ่นเรียก  สมอไทย สมออัพยา (ภาคกลาง) ม่าแน่ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่) หมากแน่ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน).

      ไม้ต้น ขนาดใหญ่ สูง 20-35 ม. ผลัดใบ เส้นรอบวง 60-130 ซม. เปลือกขรุขระ กิ่งและใบอ่อนมักมีขนสีสนิม. ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกกึ่งตรงข้ามกัน รูปรีแกมรูปไข่ กว้าง 6-10 ซม. ยาว 8-15 ซม. ปลายใบแหลม หรือ เรียวแหลม โคนใบสอบแคบ หรือ กลม เนื้อใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านล่างมักมีขนนุ่มสีน้ำตาลบนเส้นกลางใบ และเส้นใบ ก้านใบยาว 1-3 ซม. มีต่อม 1 คู่ หรือ มากกว่า อยู่บนก้านใบใกล้ ๆ บริเวณโคนใบ. ดอก ออกเป็นช่อตามง่ามใบ หรือ ที่ปลายยอด มักมี 3-5 ช่อ ช่อดอกยาว 3-6 ซม. เป็นดอกสมบูรณ์เพศ กลีบรองกลีบดอกมีขนหนานแน่น ตอนล่างเชื่อมติดกันเป็นท่อยาว 0.3 ซม. ล้อมรอบรังไข่ ตอนบนบานออกเป็นรูปถ้วยตื้น ๆ ปลายแยกออกเป็นกลีบรูปรูปสามเหลี่ยม 5 กลีบ ไม่มีกลีบดอก เกสรผู้มี 10 อัน รังไข่มี 2 ช่อง. ผล สด รูปไข่ หรือ ค่อนข้างกลม กว้าง 1.5-2.5 ซม. ยาว 2.5-4 ซม. มีสันประมาณ 5 สัน. เมล็ด ขรุขระ รูปรี กว้าง 0.5-0.7 ซม. ยาว 1.5-2 ซม.

นิเวศน์วิทยา : พบในป่าเบญจพรรณ หรือ ป่าดิบแล้ง ตั้งแต่ความสูง 0-800 ม. ผลัดใบตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม ผลิใบอ่อนและตาดอกเดือนเมษายน-สิงหาคม. เป็นผลในเดือนตุลาคม-มกราคม.

สรรพคุณ : ทั้งต้น แก้ท้องผูก เป็นยาสมาน ยาขับเสมหะ แก้อาการเสียวคอและหน้าอก เปลือก เป็นยาขับปัสสาวะ บำรุงหัวใจ ขับน้ำเหลืองเสีย ดอก รักษาโรคบิด ผล อ่อน เป็นยาระบาย ผลแก่มีรสฝาด เนื่องจากมีสารพวก tannin เป็นยาสมาน ยาระบายรู้จักปิด แก้ลมจุกเสียด ยาเจริญอาหาร บำรุง  เป็นยาชง อมกลั้วคอแก้เจ็บคอ ขับน้ำเหลืองเสีย ใช้ภายนอกบดเป็นผงละเอียดโรยแผลเรื้อรัง ใช้รักษาโรคฟันและเหงือกเป็นแผล เนื้อหุ้มเมล็ด รักษาโรคเกี่ยวกับน้ำดี ท้องร่วงเรื้อรัง บิด ท้องผูก ท้องขึ้นอืดเฟ้อ, โรคหืด กระเพาะปัสสาวะไม่ทำงาน อาเจียน อาการสะอึก พยาธิในลำไส้ โรคท้องมาน ตับและม้ามโต

รูปภาพจาก:http://www.disthai.com,disthai.com,สมุนไพร