ชื่อพฤกษศาสตร์ของต้นพืชคืออะไร?

ชื่อพฤกษศาสตร์ของต้นพืชคืออะไร?

ชื่อวิทยาศาสตร์ของพืช 

ชื่อวิทยาศาสตร์ของพืชหรือชื่อพฤกษศาสตร์ เป็นชื่อสากลของพืชที่ตั้งขึ้นมาตั้งขึ้นตามข้อตกลงนานาชาติ โดยกำหนดให้ใช้ชื่อเป็นภาษาละติน เพราะเป็นภาษาที่ตายแล้ว จึงมีการเปลี่ยนแปลงน้อยมาก หรือกล่าวได้ว่าไม่มีการเปลี่ยนแปลงเลย

คาร์โลลัส ลินเนียส เป็นผู้นำระบบการเรียกชื่อแบบนี้มาใช้เป็นครั้งแรกในปี คศ. ๑๗๕๓ เรียกกันว่า “ระบบเรียกชื่อคู่” (binomial nomenclature) ระบบนี้เรียกชื่อเหมือนกับการเรียกชื่อของคนจีน คือเรียกชื่อสกุล (แซ่) ก่อน แล้วจึงตามด้วยชื่อตัว เช่น เหมาเจ๋อตง [เหมาเป็นชื่อสกุลเงินหรือแซ่ ส่วนเจ๋อตง เป็นชื่อตัว ซึ่งก็คือ (นาย) เจ๋อตง (แซ่) เหมา ในการเรียกชื่อแบบไทยนั่นเอง] การเรียกชื่อแบบนี้ ชื่อที่ตามหลังชื่อสกุลจะเป็นชื่อตัว (ถ้าเป็นพืชก็จะเป็นชื่อชนิด) การตั้งชื่อพฤกษศาสตร์ของพืชมีกฎเกณฑ์ต่างๆ และหลักเกณฑ์ที่ต้องปฏิบัติมากมาย รวมทั้งการกำหนด “ตัวอย่างต้นแบบ” (type specimen) สำหรับใช้ทำคำบรรยายลักษณะของพืชชนิดนั้นๆ อย่างไรก็ตาม ชื่อพฤกษศาสตร์ ของพืชมักนิยมเขียนเป็น ๓ ชื่อ โดยชื่อสุดท้ายนั้น มากใส่ไว้เพื่อเป็นเกียรติแก่นักพฤกษศาสตร์ผู้ตั้งชื่อนั้น เช่น ต้นโมกสิริกิตอันเป็นพืชถิ่นเดียวของประเทศไทย ที่เพิ่งค้นพบใหม่ทางพฤกษศาสตร์(รายงานเมื่อปีพ.ศ ๒๕๔๔ ) ได้ชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Wrightia sirikitiae D.J.Middleton & Santisuk ชื่อสกุลก็คือ Wrightia อันเป็นสกุลโมกมัน ชื่อชนิด sirikitiae ได้รับพระราชทานพระราชานุญาตจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ให้อัญเชิญพระนาม “สิริกิต์” มาตั้งเป็นชื่อชนิดเพื่อเฉลิมพระเกียรติ ชื่อD.J.Middleton & Santisukเป็นชื่อผู้ตั้งชื่อชื่อพฤกษศาสตร์ชนิดนี้ ชื่อ Santisuk เป็นนามสกุลของ ศาสตราจารย์ดร. ธวัชชัย สันติสุขราชบัณฑิต พืชชนิดนี้จัดเป็นพืชหายากและใกล้สูญพันธุ์ และพบบริเวณเขาหินปูนรอบๆพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี

ดอกเข้าพรรษา

อันเป็นพืชถิ่นเดียวของประเทศไทย พึ่งค้นพบใหม่ทางพฤกษศาสตร์เช่นกัน (รายงานเมื่อปี  พ.ศ ๒๕๔๔) ว่า Smithatris supraneanae W.J.Kress & K.Larsen ชื่อสกุลคือ Smithatris เป็นชื่อสกุลใหม่ของวงศ์ขิง ชื่อชนิดคือ supraneanae ตั้งให้เป็นเขตแดนของไทย ชื่อสุปราณี คงพิชญานนท์ ส่วนชื่อ W.J.Kress & เป็นนักพฤกษศาสตร์ผู้ร่วมก่อตั้งชื่อชนิดนี้ดอกต้นดอกเข้าพรรษาพบในธรรมชาติที่จังหวัดสระบุรีและลพบุรีดอกจะบานช่วงวันเข้าพรรษา เนื่องจากช่อดอกประกอบด้วยใบประดับสีขาวและมีดอกสีเหลืองอยู่ภายในชาวบ้านจึงนำไปตักบาตรดอกไม้ในวันเข้าพรรษาที่สัดพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี

นามนั้นสำคัญไฉน?

พรรณพฤกษชาติแต่ละชนิดมีชื่อเรียกต่างๆกันไปตามท้องถิ่น และตามภาษาของชาติพันธุ์ เช่น ต้นลั่นทม หรือ ต้นลีลาวดี ของทางภาคกลางนั้น ลาวเรียก จำปา หรือดอกพิกุลของทางภาคกลางนั้น ล้านนาเรียก ดอกแก้ว ซึ่งดอกแก้วทางภาคกลาง หมายถึงต้นไม้อื่นอีกหลายชนิด การใช้ชื่อพฤกษศาสตร์จึงช่วยให้ชนชาติต่างๆทั้งไทยและเทศสามารถสื่อสารถึง พืชชนิดเดียวกันได้ตรงกัน

 

รูปภาพจาก:royal.dnp.go.th,saranukromthai.or.th,สมุนไพร