หอยมุก

หอยมุก

หอยมุกเป็นกลุ่มหอยกาบคู่ทั้งหอยน้ำจืดและหอยน้ำเค็มหลายชนิดที่สร้าง “ไข่มุก” ได้ เช่น หอยทะเลกาบคู่หลายชนิดในสกุล Pinctada วงศ์ Pteriidae มีชื่อสามัญว่า pearl oyster แต่ที่นิยมเพาะเลี้ยงเพื่อผลิตไข่มุกมีเพียง ๓ ชนิด คือ

หอยมุกแกลบ 
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pincdata fucata (Gould) เป็นหอยมุกขนาดกลาง นิยมเพาะเลี้ยงกันมากที่สุดในเขตทะเลที่มีน้ำค่อนข้างเย็น ชาวญี่ปุ่นถือว่า เป็นหอยที่สร้างไข่มุกในสภาพดีเยี่ยม หอยชนิดนี้เมื่อโตเต็มที่มีขนาดเปลือกวัดผ่านศูนย์กลางราว ๑o เซนติเมตร

หอยมุกจาน 
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pinctada  maxima (Jameson) เป็นหอยมุกขนาดใหญ่ นิยมเพาะเลี้ยงมากในทะเลเขตร้อน หอยมุกชนิดนี้สามารถสร้างไข่มุกที่มีขนาใหญ่ที่สุด โดยไข่มุกกลมอาจวัดผ่านจุดศูนย์กลางเฉลี่ยได้ถึง ๑.๘  เซนติเมตร หอยมุกชนิดนี้เมื่อโตเต็มที่ขนาดเปลือกวัดผ่านศูนย์กลางราว ๓o เซนติเมตร และอาจมีน้ำหนักรวมเปลือกถึง ๖ กิโลกรัม

หอยมุกขอบดำ 
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pinctada  magaritifera (Linnaeus) เป็นหอยมุกขนาดใหญ่ นิยมเพาะเลี้ยงกันมากในหมู่เกาะทะเลใต้ เปลือกชั้นในของหอยมุกชนิดนี้มีสีเข้ม ขอบเปลือกด้านในมีสีน้ำตาล  สีม่วง หรือ สีดำ หอยชนิดนี้ลางตัวสามารถสร้างไข่มุกสีดำหรือสีเขียวนกยูงได้ เมื่อโตเต็มที่วัดขนาดเปลือกจากจุดศูนย์กลางราว  ๓o  เซนติเมตร และอาจมีอายุยืนได้ถึง ๓o ปี น้ำหนักรวมเปลือกอาจสูงถึง ๙ กิโลกรัม

เปลือกหอยมุกมีลักษณะค่อนข้างกลม แบน ด้านนอกเป็นสีเทา สีน้ำตาล หรือ สีม่วงเข้ม  แล้วแต่ชนิด ด้านในมีสีเหลือบมันวาวเหมือนไข่มุก ตัวหอยยึดติดกับเปลือกด้วยกล้ามเนื้อที่อยู่บริเวณกลางลำตัว มีเหงือกใหญ่โค้งไปตามเปลือก ทำหน้าที่หายใจและกรองอาหาร มีตีนขนาดเล็กยื่นออกไปทางด้านหน้าเพื่อใช้ในการเคลื่อนเมื่อหอยมีขนาดเล็กจะยึดติดกับซอกหินหรือวัตถุอื่นๆ ที่อยู่ในน้ำ แต่จะหลุดออกเป็นอิสระตามพื้นใต้ทะเลเมื่อโตขึ้น

นอกจากนั้น ศูนย์พัฒนาประมงน้ำจืดกาญจนบุรี กรมประมง ได้ประสบความสำเร็จในการเพาะเลี้ยงหอยมุกน้ำจืดอย่างน้อย ๓ ชนิด คือ หอยกาบดำ หรือ หอยดาน   [chamberlainia hainesiana (Lea)] หอยกาบสีชมพู [hyriopsis (Limnoscapha) myersiana (Lea)] และหอยกาบ [Hyriopsis (Limnoscapha) desowitz Brandt

ประโยชน์ทางยา
แพทย์แผนไทยรู้จักใช้ “เปลือกหอยมุก” เป็นเครื่องยาอย่างหนึ่ง โดยจดเป็นเปลือกหอยชนิดหนึ่งในพิกัดยาไทย ที่เรียก พิกัดหอย หรือ พิกัดเนาวหอย หรือ พิกัดนวหอย ชาวจีนรู้จักใช้ “ไข่มุก” เป็นเครื่องยาในการปรุงยาหลายขนาน รวมทั้งใช้เดี่ยวๆ เป็นยาแก้ไข้  แก้ชักเด็ก ชาวจีนโบราณเชื่อว่า การกินผงไข่มุกเป็นประจะทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่งดูอ่อนกว่าวัย

 

รูปภาพจาก:pixabay.com,cleavermagazine.com