ประเภทหัวหรือเหง้า

ประเภทหัวหรือเหง้า

เครื่องยาที่โบราณเรียกหัว นั้น อาจเป็นส่วน รากของพืชซึ่งทำหน้าที่สะสมอาหารหรือเป็นลำต้นที่อยู่ใต้ดิน ซึ่งทำหน้าที่สะสมอาหาร เช่น เหง้า หัวแบบเผือก หัวแบบหอม หรืออาจเป็นเหง้าแบบของพืชพวกเฟิร์นก็ได้

กะเช้าผีมด – หัว บำรุงหัวใจ ขับชีพจร ขับพยาธิในท้อง แก้พิษในข้อในกระดูก เช่น พิษประดง
กระแตไต่ไม้ – หัว ขับปัสสวะ แก้นิ่ว แก้ปัสสวะพิการ ขับระดูขาว แก้เบาหวาน แก้ไตพิการ คุมธาตุ เบื่อพยาธิ
กระเทียม – หัว แก้ไข้ แก้ไอ แก้ริดสีดวงงอก แก้โรคผิวหนัง ขับลมในลำไส้ ขับปัสสวะ แก้เนื้อร้าย บำรุงธาตุขับโลหิตระดู แก้รัตตะปิตตะโรค แก้เสมหะและลม แก้ฟกบวม แก้สะอึก กระจายโลหิต ทำให้เสมหะแห้ง แก้ปวดมวนในท้องกลอย – หัว แก้เถาดานในท้อง
กวาวขาว – หัว บำรุงร่างกายให้สมบูรณ์
กะทือ – หัว แก้ปสดมวน บำรุงน้ำนม ขับลมผาย ขับปัสสวะ แก้เสมหะเป็นพิษ แก้แน่นกล่อมอาจม
ขมิ้นชัน – หัว แก้ไข้เพื่อดี แก้ผอมเหลือง แก่โรคผิวหนัง แก้พิษเสมหะและโลหิต แก้ท้องร่วง สมานแผล
ขมิ้นอ้อย – หัว แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว รักษาลำไส้ แก้พิษโลหิต แก้ลม แก้บวม แก้เสมหะและไข้ทั้งปวง ขัดเบา แก้ระดูขาวตกหนัก แก้หนองใน ขับลมในท้อง แก้ปวดท้อง แก้เคล็ดขัดยอก
ขาตาแดง – หัว ขับลมให้กระจาย แด้ฟกบวม แก้ป่วง
ข่าลิง – หัว แก้กามโรค
ข่าหลวง – หัวแก่ แก้ปวดมานเสียดแทง
ข่าหลวง – หัวอ่อน ขับลมในลำไส้ ขับโลหิตเน่า
ข้าวเย็นใต้ – หัว แก้คุณผี แก้กามโรค หรือเชื้อโรคต่างๆ
ข้าวเย็นเหนือ – หัว แก้พยาธิในท้อง แก้พยาธิต่างๆ แก้กามโรค
ขิงแครง – หัว รสเผ็ดร้อน ขมกว่าขิงบ้าน ใช้แก้อาการหรือโรคที่เหมือนขิงบ้าน
ขิงแห้ง – หัว แก้ไข้จับ แก้พรรดึก แก้ลมพานไส้ แก้แน่นอกเสียดแทง แก้นอนไม่หลับ แก้คลื่นเหียนอาเจียน เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ปากเปื่อย บำรุงธาตุไฟ แก้เสมหะ ขับลมผาย ทำให้ลำไส้มีกำลัง ช่วยย่อยอาหาร ทำให้ผิวหนังสดชื่น ฆ่าพยาธิ แก้ท้องลั่นโครกคราก แก้บิด แก้อุจจาระมีสีเหลืองจากน้ำดีตกในสำไส้ แก้ไข้ แก้โรคตา แก้นิ่วเบาหยดย้อย แก้ลมป่วงทุกชนิด แก้ท้องร่วงอย่างแรง
เข้าค่า (ข้าวข่า) – หัว กัดเสมหะและโลหิตภายใน แก้พยาธิ แก้ฟกบวม แด้คุดทะราด
คล้า – หัว แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ ดับพิษทั้งปวง กระทุ้งพิษไข้หัว แก้ไข้เหนือ แก้ไข้ปิดบวม แก้ร้อนใน ระหายน้ำ ลดความร้อนในร่างกาย แก้ไข้รากสาด เหือดหัด อีสุกอีใส และไข้ประดง
คูน – หัว แก้พิษไข้ พิษร้อน พิษเชื่อมซึม พิษตานซาง
แก้โรคเถาดานในท้อง กัดฝ้า กัดหนอง
ง่อนตาหงาย – หัว แก้ เบื่อเมาต่างๆ ถอนพิษไข้แก้ไข้จับสั่น
ดองดึง แก้โรคเรื้อนคุดทะราดบาดแผลกับลมหายแก้ลมพันดึกแก้เสมหะแก้ลมจับโปงเข้าข้อ แก้ท้องขึ้นท้องอืดท้องเฟ้อแก้พิษงูตะขาบแมงป่องแก้หนองใน
เกลียด เต่าเกียด โรคตับปอดพิการ
ถั่วพู หัว ชูกำลังแก้อ่อนเพลียหิวโหย หานิแรงไม่ได้ ทำให้ดวงจิตชุ่มชื่น
บอระเพ็ดพุงช้าง – หัวแก้เสมหะเบื้องบน
บัวบกป่า – หัว แก้ลม แก้เมื่อยขัด เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ฝีภายนอก แก้ปวด บำรุงธาตุ ทำให่ร่างกายแข็งแรง เจริญอาหาร
บานเย็นดอกขาว- หัว ขับเหงื่อ แก้ไข้ ระงับความร้อน
บุก – หัว กัดเถาดาน กัดเสมหะและโลหิตเป็นก้อน แก้บาดแผล กัดฝ้าหนอง
ปรงบ้าน – หัว แก้ไฟลามทุ่ง งูสวัด ลำลาบเพลิง เริม เปราะป่า – หัว แก้ไข้ ขับลมในลำไส้ แก้หวัด แก้กำเดา เปราะหอมขาว- หัว แก้โลหิตอันเจือด้วยลมเป็นพิษ แก้หวัด กำเดา คัดจมูก ขับลมในลำไส้
เปราะหอมแดง – หัว ขับเลือดและหนองให้ตก แก้ลมพิษผื่นคัน แก้ไอ แก้บาดแผล
ผักหนาม – หัว แก้ไข้ ขับเสมหะ แก้เจ็บในลำคอ แก้คันเพราะพิษไข้
หัวพุทธรักษาดอกแดง-หัว บำรุงปอด แก้อาเจียนหรือไอเป็นโลหิต
ไพล – หัว แก้ฟกบวม แก้ปวดท้อง เป็นบิด มูกเลือด แก้เหน็บชา ขับระดู
มหากาฬ- หัว ดับพิษกาฬ ดับพิษร้อน แก้พิษเชื่อมซึม แก้พิษอักเสบ
ยั้ง – หัว ดับพิษในกระดูก แก้เส้นเอ็นพิการ แก้น้ำเหลืองเสีย แก้เข้าข้อ แก้     กามโรค
ว่านกีบแรด – หัว แก้ไข้กาฬ แก้อากาฬมูตร แก้พิษตานซาง แก้พิษฝีหัวคว่ำ แก้แผลในปากในคอ แก้น้ำลายเหนียว แก้โรคตา
ว่านคันทมาลา – หัว แก้เคล็ดยอกอกบวม แก้ท้องร่วง ด้วยทอนซิลอักเสบ แก้ฝีในปากในคอ
ว่านชักมดลูก – หัว แก้มดลูกพิการ ปวดบวม ชักมดลูกไม่เข้าอู่เร็ว
ว่านนางคำ – หัว แก้เม็ดผื่นคัน แก้ปวดท้อง ขับลมในลำไส้ แก้ฟกช้ำเคล็ดยอก
ว่านเพชรน้อย – หัว ทำให้เนื้อหนังชา ระงับความเจ็บปวดเมื่อยล้า แก้กษัย แก้กล่อน ขับระดูขาว แก้กระตุกจากเส้นประสาทพิการ
ว่านมหาเมฆ – หัว ช่วยบีบมดลูกให้ยุบตัวในสตรีคลอดบุตร
แก้ปวดมดลูก แก้พิษโลหิต
ว่านร่อนทอง – หัว แด้พิษทั้งปวง เช่น พิษงู ตะขาบ แมงป่อง สมานคุมธาตุ แก้ท้องเสีย แพ้พิษซาง แก้บิดมดลูก
ว่านสากเหล็ก – หัว ชักมดลูก แก้มดลูกลอยจากที่เดิมให้เป็นปรกติ
หญ้าชันกาด – หัว แก้ทางเดินปัสสวะพิการ ขับปัสสวะ แก้ไตทำงานไม่สะดวก หรือกะเพาะปัสสวะพิการ ขับธาตุไข่ขาวอันเป็นตะกอนขุ่นข้นในกะเพาะปัสสวะ ระงับความร้อน แก้พิษ ไข้กาฬ แก้ตาฟาง ตามัว แก้ปวดเคืองในลูกตา
หวายขม – หัว แก้ไข้เพื่อดี เพื่อโลหิต แก้ร้อน แก้ช้ำใน
หอมแดง – หัว แก้กำเดา ขับลมในลำไส้ แก้พิษตานซาง
แห้วหมู – หัว บำรุงกำลัง ครรภรักษา เป็นยาบำรุงธาตุ ขับลมในลำไส้ แก้ปวดท้อง ท้องขึ้น ท้องอืด ท้องเฟ้อ ช่วยย่อยอาหาร
อุดพิต – หัว แก้พิษโลหิต พิษงู

 

รูปภาพจาก:bloggang.com,alangcity.blogspot.com